«Уначы сусед з нажом выбівае дзверы ў ванны пакой — звычайная сварка з жонкай». Айцішнік з EPAM пажыў у Азіі
Аляксей — цімлід у EPAM, які з вясны 2022 года працаваў у ташкенцкім офісе кампаніі, а ў мінулым месяцы пераехаў у Польшчу. Яго гісторыю прыводзіць Devby.io.
— Цягам трох апошніх гадоў я не толькі працаваў як інжынер, але таксама актыўна ўдзельнічаў у найме і навучанні новых супрацоўнікаў, перш за ўсё мясцовых. Пажыў у Ташкенце і ў Самаркандзе, шмат падарожнічаў па Узбекістане, так што магу расказаць пра краіну з розных бакоў.
Куды падзеліся рэлаканты
Офісаў EPAM ва Узбекістане два — абодва ў Ташкенце, і яны не моцна адрозніваюцца ад іншых падраздзяленняў кампаніі: правілы і карпаратыўная культура адна. У той жа час гэтыя офісы невялікія, усе адзін аднаго ведаюць, таму атмасфера ў іх вельмі прыемная. Плюс праводзіцца шмат івентаў, якія збліжаюць людзей.
Зараз супрацоўнікі ў асноўным мясцовыя: рэлаканты, якія масава прыехалі ў 2022-м, у асноўным ужо рэлакаваліся далей у пошуках лепшага жыцця ці вярнуліся дадому.
Стомленыя ад замежжа, адсутнасці родных і сяброў проста знаходзілі праекты ў беларускім падраздзяленні (расіяне часцей шукалі праекты ў іншых кампаніях) і вярталіся. Такіх дзесьці палова ад тых, хто з'ехаў. Другая палова пераехала ў Еўропу ці ЗША дзеля пашырэння кар'ерных магчымасцяў — у асноўным праз павышэнне ўнутры EPAM. Беларусаў засталося няшмат: гэта альбо тыя, хто трывала завязаны на працу ў мясцовым офісе, альбо сем'і з дзецьмі, у якіх няма магчымасці вярнуцца/пераехаць кудысьці яшчэ.
Жыццё ва Узбекістане даволі камфортнае, краіна — прыемная, праўда з агаворкай, што табе не трэба заставацца тут надоўга.
Пра легалізацыю
Працяглае пражыванне ў краіне спалучана з праблемамі. Працэс легалізацыі — вельмі складаны. З аднаго боку, грамадзянам РБ для знаходжання ва Узбекістане не патрэбны ДНЖ. З іншага, калі вы такі вырашылі яго атрымаць, зрабіць гэта будзе амаль немагчыма праз юрыдычныя нюансы.
Для айцішнікаў стварылі спецыяльную ІТ-візу (не блытаць з працоўнай), з ёй можна спакойна працаваць, але легалізавацца для доўгатэрміновага пражывання па ёй нельга. А легалізацыя неабходная, калі плануеш тут жыць: без ДНЖ пасольствы адмаўляюць рэлакантам у візах, бо проста не разумеюць, на падставе чаго мы знаходзімся ў краіне. Банкі па гэтай жа прычыне адмаўляюць у прыёме наяўных грошай ці адкрыцці дэпазітаў (рахункі для атрымання заробку адкрываюць без праблем). Тры гады пражывання ДНЖ даюць права на ПМЖ, але вось як атрымаць ДНЖ?
Здавалася б, жалезнай падставай для легалізацыі з'яўляецца заключэнне шлюбу. Так атрымалася, што ва Узбекістане ён у мяне з'явіўся. Я прайшоў праз працэдуру рэгістрацыі шлюбу і на фінальным этапе даведаўся, што мой PINFL (personal identification number of an individual) два гады таму быў выпушчаны з памылкай транслітарацыі з рускай на ўзбекскую. Праз гэта атрыманне ДНЖ уперлася ў новую перашкоду.
Так што можна сказаць, што адсутнасць зразумелага і празрыстага шляху легалізацыі стала ключавым момантам пры прыняцці рашэння аб далейшай рэлакацыі.
Так, у мяне нестандартны выпадак. Я ажаніўся з грамадзянкай Узбекістана, і мы толькі што пераехалі ў Польшчу. Дакладней мяне яшчэ раз рэлакавалі ўнутры карпарацыі. Польскае пасольства такі прыняло мяне без ДНЖ — пасля таго як я паказаў працоўны дагавор з EPAM. Але ведаю, што пасольствы Вялікабрытаніі і ЗША ў такіх выпадках у візах адмаўляюць.
Пра мясцовы ІТ-рынак
Яшчэ адзін матыў для пераезду — імкненне да прафесійнага росту. Узбекскі ІТ-рынак цяпер вельмі актыўны, але ў той жа час ён маленькі і са сваёй спецыфікай.
Калі вы Senior ды яшчэ з міжнароднай кампаніі, вас адарвуць з рукамі і нагамі. Вось толькі вырасці вышэй пазіцыі распрацоўшчыка вам будзе вельмі складана, таму што ў кожнага генерала ёсць свой сын. Дадайце да гэтага яшчэ кланавы характар кіраўніцтва.
Для гэтай з'явы нават слова ёсць — «таніш-беліш» («блізкі-знаёмы»), і яно, вядома, не толькі пра ІТ — на «таніш-беліш» пабудавана ўсё грамадскае жыццё.
Зразумелая справа, у EPAM такога няма, але ва Узбекістане мы не самы буйны гулец, таму не можам моцна ўплываць на мясцовыя правілы гульні.
Ва ўзбекскім ІТ шмат лакальных гульцоў і расійскіх фірм, іх патрабаванні зусім не такія, да якіх мы прывыклі ў Беларусі. Заказчыкі ў асноўным з Расіі і ААЭ, адсюль абмежаваны набор скілоў, а працоўная мова — руская ці арабская. Гэта блакуе магчымасці міжнароднага росту. Уласна гэта стала яшчэ адным драйверам рэлакацыі.
Пра інфраструктуру і ежу
Ташкент вельмі моцна забудоўваюць апошнія дзесяць гадоў. Асноўная забудова вядзецца прыватнымі кампаніямі: яны будуюць жылыя дамы, а пра садкі, школы, дарогі і ходнікі часта забываюць. Электрычнасць, ваду і газ часцяком падводзяць ад старой савецкай інфраструктуры, магутнасці якой ужо выбраны. З-за гэтага адключэння вады, газу і святла лічацца нормай.
Інтэрнэт таксама моцна залежыць ад таго, наколькі якасна праклалі магістраль. Разлічваць на тое, што заяўленыя 100 мб/с будуць рэальнымі, не варта. Часта адключэнне адной АТС цягне адключэнне раёна на паўдня.
Якасць паветра ў Ташкенце дратуе: шмат пылу і выхлапных газаў, зімой да гэтага дадаецца пячное ацяпленне.
Грамадскі транспарт — яшчэ адна праблемная сфера. Метро ходзіць раз у 10‑15 хвілін, аўтобусы і таго радзей. Асноўны транспарт — таксі ці прыватнае аўто. Таму дарогі проста забітыя машынамі. Пры гэтым кіроўцы выконваюць ПДР толькі паблізу пастоў ДАІ, а ў астатнім проста стараюцца адзін у аднаго не ўрэзацца.
Варта згадаць і планаванне дарог. Шматузроўневых эстакад тыпу «матылёк» тут няма, часцей за ўсё дарогі проста прымыкаюць адзін да аднаго. Для развароту трэба шукаць разрыў у бетонным адбойніку — там машыны назапашваюцца ў чаканні прасвету ў сустрэчным патоку і пры гэтым блакуюць 1‑2 паласы свайго патоку.
У краіне ёсць сучасныя цягнікі «Афрасіяб» і «Шарк», якія злучаюць Ташкент з турыстычнымі Самаркандам і Бухарой. А ў астатнім рухомы састаў родам з 90-х. Паездка на такім цягніку без кандыцыянера праз пустыню ў +30 па маршруце Ташкент — Хіва — то яшчэ задавальненне.
Зрэшты, для развіцця знешняга турызму зроблена нямала. Так як Самарканд — месца малога хаджу ў мусульман, там пабудавалі міжнародны аэрапорт. Ну, і турыстаў з Еўропы таксама актыўна завабліваюць. Ва Узбекістане сапраўды шмат архітэктурных і прыродных славутасцяў, якія варта наведаць.
Ежа ва Узбекістане багатая і разнастайная. У Ташкенце прадстаўлены самыя разнастайныя кухні Еўропы і Азіі. Установы з мясцовай ежай таксама кормяць вельмі смачна, трэба толькі прывыкнуць да азіяцкіх спецый. У маленькіх гарадках працуе правіла: чым даўжэй чарга ў нейкую ўстанову, тым смачней там плоў ці шашлык. Хутчэй за ўсё знешне яно будзе непрыглядным: з пластыкавымі столікамі і казаном на вуліцы. Але ёсць і прэміум-сегмент, дзе страва каштуе 100$ і вышэй.
Пра людзей і жанчын
Народ ва Узбекістане гасцінны і прыемны ў зносінах. Вельмі адчуваецца паважлівае стаўленне да старэйшых. Але ёсць і адваротны бок гэтай патрыярхальнасці: правы жанчын. Мне нават складана падабраць правільныя словы. Скажам так, я не чакаў убачыць у XXI стагоддзі ўстоі XIV стагоддзя. Асабліва гэта заўважна ў сельскім асяроддзі — дзяўчаты там могуць не атрымліваць адукацыі, а нанясенне фізічных калецтваў жонцы мужам будзе хавацца ўсёй сям'ёй. Ды і ў горадзе: я сам сутыкнуўся з такой сітуацыяй.
Уявіце, трэцяя гадзіна ночы, у суседзяў (маладая пара 20‑25 гадоў, разам менш за год) чутна, як выбіваюць дзверы. Проста ў іх бытавая сварка, і муж з нажом у руках выбівае дзверы ваннай, дзе хаваецца жонка.
Нам з жонкай прыйшлося ўмяшацца. Хлопец, убачыўшы нас, выкінуў нож і стаў тлумачыць, што ў іх усё добра. У гэты час жонка з-за дзвярэй на ўзбекскай папрасіла аб дапамозе. Мы забралі яе да сябе і выклікалі міліцыю. Дзяўчына ў шокавым стане патлумачыла, што яе давялі да ашалеласці прыдзіркі свякрухі з нагоды яе гатоўкі. Яна павінна была кожны дзень ездзіць да свякрухі і гатаваць. Увечары яна выказала прэтэнзіі мужу, але той сказаў, што яна абавязана гэта рабіць. У выніку адбылася сварка вось з такой сцэнай.
Калі прыехала міліцыя і сваякі, дзяўчына вярнулася ў дом. Наколькі я ведаю, ніякіх наступстваў прававога парадку не было, усе адзін з адным дамовіліся. У далейшым пры сустрэчы з намі суседзі ветліва віталіся. А праз пару месяцаў яны пераехалі, і, што з імі цяпер, мы не ведаем.
Моладзь, зрэшты, ужо адыходзіць ад гэтых сярэднявечных установак. Заўважна, як шмат маладых людзей імкнуцца паступіць у добрыя ВНУ. ВНУ ў Ташкенце і Самаркандзе вельмі шмат — не толькі мясцовых, але і сумесных з замежнымі. Асноўная праблема для мясцовай моладзі, як мне здаецца, англійская мова. Масава яе сталі вучыць усяго 5‑6 гадоў таму, і пакуль мала хто ёй валодае.
Дарэчы, дзяўчыны ў ІТ-кампаніях таксама ёсць. І гэта нарастаючы трэнд, бо ІТ прапануе жанчынам канкурэнтны з мужчынскім заробкам. Для патрыярхальнага асяроддзя гэта вельмі нязвыкла: усё ж асноўная маса жанчын сядзіць дома і сочыць за дзецьмі/бацькамі мужа.
І пра надвор'е
У краіне звычайна 360 сонечных дзён у годзе. Пасля Беларусі сонца вельмі радуе. Зіма цёплая, але здараюцца і анамальныя маразы. У мінулым годзе ў Ташкенце ўдарыла -20, інфраструктура замерзла, і жыццё ў частцы горада паралізавала.
У ліпені — жніўні стаіць спякота +50, мясцовыя называюць гэты перыяд «чыля». У Ташкенце, які заліты асфальтам, дыхаць у гэтыя месяцы немагчыма. У Самаркандзе, які знаходзіцца ў горнай даліне, прахалодней і чыля пераносіцца крыху лягчэй, таму паўгода з жонкай мы жылі там.
Замест рэзюмэ
Гэтыя тры гады ва Узбекістане навучылі мяне таму, што не варта блытаць турызм з эміграцыяй. І што вельмі важна пажыць у краіне, перш чым туды пераязджаць. Плюс яны далі добрую школу камунікацыі і навучылі задаваць шмат пытанняў.
Краіна пражывання перастала быць для мяне месцам на карце. Цяпер гэта хутчэй людзі, якія яе насяляюць — яны вызначаюць самае важнае. Калі штосьці не задавальняе, можна пашукаць іншую краіну. Таму я працягваю пашыраць свой вопыт. Мне спадабалася жыць ва Узбекістане — зараз пробую іншую краіну.
Каментары