Мінчанка прадала машыну за 900 рублёў, а праз чатыры гады даведалася пра доўг 6000 рублёў
Ніна нядаўна апынулася ў судзе: з яе хочуць спагнаць доўг — больш за 4000 рублёў — за захоўванне на штрафстаянцы машыны, якая паспела стаць аўтахламам. Там Citroen Xantia прабыў амаль 4,5 года. Вось толькі ёсць нюанс: жанчына сцвярджае, што прадала аўтамабіль яшчэ ў 2020 годзе, прычым за 900 рублёў, якія ніяк не акупяць доўг, пiша Onliner.by.
Прадала машыну ў 2020-м, а праз тры гады даведалася: аўто на штрафстаянцы
Гаворка пра старэнькі Citroen Xantia, выпушчаны ў 1990-х: Ніна ўжо і не прыгадае, які год выпуску быў пазначаны ў тэхпашпарце. Фатаграфій машыны таксама не захавалася, але колер быў шэры металік. З аўтамабілем мінчанка развіталася яшчэ ў кастрычніку 2020 года, прадаўшы яго за 900 рублёў.
— Перад продажам я зняла Citroen з уліку, — расказвае Ніна. — Купіў машыну сын маіх суседзяў (яны жывуць праз два пад'езды ад майго) па імені Яўген. У мужчыны не было часу на афармленне аўтамабіля, і ён напісаў мне распіску, што абавязваецца паставіць яго на ўлік.
Вось тая самая распіска: на аркушы сшытка і, вядома, не завераная ні ў якога натарыуса.
«Абавязуюся перааформіць аўто ў найкарацейшыя тэрміны. Нясу поўную матэрыяльную адказнасць», гаворыцца ў ёй.
Ніна тлумачыць: пагадзілася на распіску, бо прадавала машыну не проста «чалавеку з вуліцы» — суседзі ўсё ж такі. Угода адбылася, жанчына і думаць забылася пра «старычка», але неўзабаве ён сам пра сябе нагадаў.
— У 2023 годзе мне прыйшло паведамленне: аўтамабіль знаходзіцца на штрафстаянцы ў Барысаве.
Ніжэй — вышэйзгаданае паведамленне ад Барысаўскага гарадскога прадпрыемства «Жыллё», у якім паведамляецца, што машына прастойвае на штрафстаянцы з мая 2021 года. Верагодна, туды Citroen трапіў як аўтахлам. Такая версія падзей пацвярджаецца і паведамленнем, якое прыйшло Ніне ў 2025-м.
Мінчанка запэўнівае: да 2023 года з ёй ніхто не звязваўся і не паведамляў ёй пра сумны лёс аўтамабіля. Чаму гэта важны нюанс? Тут трэба звярнуцца да ўказа Лукашэнкі ад 9 жніўня 2011 года №348 «Аб мерах па арганізацыі збору, захоўвання неэксплуатаваных транспартных сродкаў і іх наступнай утылізацыі».
Паводле пункта 7, у аўтаўладальніка ёсць тры месяцы на тое, каб даць аб сабе знаць і забраць машыну пасля эвакуацыі. Пры гэтым давядзецца аплаціць выдаткі, звязаныя з буксіроўкай і захоўваннем. У адваротным выпадку праз суд аўтамабіль могуць утылізаваць.
Калі б Citroen пасля трох месяцаў прастою быў прызнаны безгаспадарным праз суд — здаецца, гэтай публікацыі і не было б. Як і вялікага доўгу ў Ніны. Аднак практыка паказвае: гэта не адзінкавы выпадак, калі аўтамабіль гадамі прастойвае на штрафстаянцы і ніхто не займаецца яго ўтылізацыяй.
«Доўг за штрафстаянку пераваліў за 6000 рублёў»
Якога памеру дасягнуў доўг, пры згадванні якога ў размове ў жанчыны наварочваюцца слёзы? У дакументах, прадстаўленых гераіняй у рэдакцыю, сума не пазначана. Аднак Ніна ўспамінае: у 2023 годзе доўг складаў больш за 4000 рублёў (такую суму, па словах мінчанкі, ёй агучылі па тэлефоне). Зараз, мяркуе жанчына, ён пераваліў за 6000.
— Тады, у 2023 годзе, я спытала: ці правільна я разумею, што павінна прадаставіць дакументы на машыну, каб забраць яе? Мне адказалі — так. Я здзівілася: у мяне ні дакументаў, ні ключоў — як я яе забяру?
Ніна пачала шукаць Яўгена, пакупніка сваёй машыны. Гэта атрымалася зрабіць праз яго бацькоў, якія жылі ў тым жа доме, што і жанчына. Аднак мужчына адказаў, што аўтамабіль даўно прадаў і не ведае пра яго далейшы лёс.
Журналісты таксама звязаліся з Яўгенам па тэлефоне. Ён распавёў, што пра нялёгкую сітуацыю, у якую трапіла Ніна, ведае. І нават спрабаваў знайсці чалавека, якому перапрадаў машыну. Аднак ужо не памятае ні яго імя, ні прозвішча, ні якіх-небудзь іншых падрабязнасцей.
— Я ездзіў на Citroen усяго два месяцы (да снежня 2020 года), а пазней перапрадаў яго па рахунку-даведцы, — сцвярджае Яўген. — Здымак рахунку-даведкі я скідаў Ніне, аднак ні ў мяне, ні ў яе ён не захаваўся.
— Хто быў пазначаны ў рахунку-даведцы?
— Пакупнік (імя не памятаю) і прадавец — Ніна.
— Пакупнік быў з Мінска?
— Не, ён не мінчук.
Ніна расказвае: з размовы з Яўгенам яшчэ ў 2023 годзе яна вырашыла, што пытанне закрыта.
— Ён, відаць, знайшоў той рахунак-даведку, які ў яго быў. Я зразумела, што ён яго прадаставіў штрафстаянцы — ну і ўсё на гэтым. Расслабілася.
Аднак 5 лютага 2025 года Ніне зноў прыйшло паведамленне: машына ўсё яшчэ на штрафстаянцы! А ў выпадку адмовы ад добраахвотнага пакрыцця выдаткаў на захоўванне аўтамабіля сума будзе спагнана з жанчыны праз суд. Дарэчы, машына ўсё яшчэ з тымі ж «транзітамі», што і ў 2020 годзе.
Да паведамлення прыкладаецца акт агляду Citroen ад 4 лютага 2025 года. Аўтамабіль без акумулятара і магнітолы. Таксама ў дакуменце пазначана: «Транспартны сродак не эксплуатуецца больш за 6 месяцаў з моманту пастаноўкі». Машына, нагадаем, трапіла на штрафстаянку ў маі 2021 года. А была перапрададзена, як мяркуецца, у снежні 2020-га. Атрымліваецца, апошні ўладальнік пасля здзелкі так на аўто і не ездзіў? Гэта пытанне застанецца без адказу.
У канцы жніўня 2025 года Ніне прыйшоў яшчэ адзін ліст: Барысаўскі райвыканкам паведаміў пра тое, што была пададзена заява ў суд аб прызнанні Citroen безгаспадарным і перадачы яго ва ўласнасць Барысаўскага раёна.
Здарылася гэта, нагадаем, амаль праз 4,5 года пасля траплення аўтамабіля на штрафстаянку, хоць утылізаваць яго маглі праз суд праз тры месяцы.
«Ніна — першы і апошні ўладальнік аўто з пункту гледжання закона». Каментарый юрыста
Напярэдадні выхаду гэтай публікацыі Ніна расказала: знаёмыя дапамаглі ёй высветліць, што той самы «апошні» пакупнік за кароткі час валодання машынай паспеў аформіць «аўтаграмадзянку» і нарвацца на штраф за перавышэнне хуткасці (пры гэтым «ліст шчасця», па словах Ніны, ёй не прыходзіў).
Жанчыне вядома яго імя: Аляксандр Анатолевіч К., аднак яна пакуль што не ведае, як яго знайсці. Ды і ці пагодзіцца мужчына добраахвотна пагасіць доўг за штрафстаянку? А тым часам асноўнае судовае пасяджэнне прызначана на 8 кастрычніка (папярэдняе ўжо прайшло).
Як сітуацыю пракаментуе юрыст? Журналісты звярнуліся да Таццяны Равінскай.
— Фізічная перадача аўтамабіля іншай асобе і атрыманне ад яе грашовых сродкаў без афармлення адпаведнай дамовы не з'яўляецца купляй-продажам. І пра гэта варта памятаць, паколькі могуць наступіць негатыўныя наступствы для абодвух бакоў такой «хуткай» здзелкі, — нагадвае юрыст. — Калі да 22.01.2023 была магчымасць прадаць аўто па рахунку-даведцы, то зараз з уступленнем у сілу ўказа Лукашэнкі ад 15.10.2007 №504 у рэдакцыі ад 18.07.2022 «Аб мерах па ўпарадкаванні здзелак па адчужэнні транспартных сродкаў» адзіным законным спосабам афармлення здзелкі паміж фізічнымі асобамі з'яўляецца складанне дагавора куплі-продажу, які неабходна зарэгістраваць у рэгістрацыйным падраздзяленні ДАІ або засведчыць у натарыяльнай канторы (бюро) з абавязковай прысутнасцю прадаўца і пакупніка. Дамова складаецца ў трох экзэмплярах: для прадаўца, пакупніка і рэгістрацыйнага падраздзялення ДАІ альбо натарыуса.
Адным з істотных момантаў, па якім узнікае нямала спрэчак, калі гаворка заходзіць пра пераафармленне аўто, з'яўляецца пераход права ўласнасці на аўтамабіль. У адпаведнасці з заканадаўствам права ўласнасці на аўтамабіль ад прадаўца да пакупніка пераходзіць з моманту рэгістрацыі дагавора ў рэгістрацыйным падраздзяленні ДАІ альбо пасля сведчання ў натарыуса.
Такім чынам, усе спосабы куплі-продажу аўто, пры якіх не адбываецца рэгістрацыя дагавора ў рэгістрацыйным падраздзяленні ДАІ альбо сведчанне ў натарыуса, прынясуць нямала праблем.
Яшчэ раз варта растлумачыць: калі ўладальнік аўтамабіля проста перадаў яго іншаму чалавеку або выдаў яму даверанасць і ўзяў грошы — гэта не продаж. Бо ўласнік у аўтамабіля не мяняецца. Фактычна пакупнік набывае не аўтамабіль, а права яго выкарыстоўваць і распараджацца ім пэўны час.
Для пакупніка пры такой сітуацыі могуць узнікнуць наступныя праблемы, напрыклад:
- адкліканне даверанасці або спыненне тэрміну яе дзеяння;
- падзел маёмасці ў судовым парадку пры скасаванні шлюбу прадаўца: калі аўтамабіль уваходзіць у склад агульнай уласнасці мужа і жонкі — яго прыйдзецца вярнуць;
- на аўтамабіль могуць накласці спагнанне або арышт па даўгах прадаўца;
- адсутнасць даверанасці — узнікаюць праблемы па афармленні страхоўкі на аўтамабіль;
- немагчымасць забраць аўтамабіль са штрафстаянкі і г. д.
Сярод негатыўных наступстваў для прадаўца:
- рызыка пакрыцця шкоды, нанесенай яго аўтамабілем, у выпадку здзяйснення пакупніком ДТЗ;
- абавязак аплаціць штраф па ўсіх вядомых «лістах шчасця» пры парушэнні пакупніком ПДР;
- выплата адпаведных падаткаў, бо аўтамабіль усё яшчэ належыць прадаўцу з прычыны адсутнасці пераходу права ўласнасці.
Кожная сітуацыя індывідуальная і яе рашэнне залежыць ад канкрэтных дзеянняў, распачатых па афармленні здзелкі: ці маецца дагавор, ці зарэгістраваны ён у ДАІ, калі аўтамабіль быў зняты ўладальнікам з уліку.
Самы просты спосаб вырашыць канфлікт, які склаўся з пакупніком, — гэта правесці перамовы і ўсё ж такі аформіць здзелку належным чынам. Варыянт вырашэння спрэчкі дапушчальны ў судзе ў рамках грамадзянскіх праваадносін, у прыватнасці, пры падачы пазову аб выманні маёмасці з чужога незаконнага валодання. Судом будуць устаноўлены фактычныя абставіны справы і з улікам гэтага прынята адпаведнае рашэнне. Судовая практыка сведчыць, што такія спрэчкі вырашаліся станоўча — на карысць тытульнага ўласніка транспартнага сродку.
Таццяна падкрэслівае: Ніна — першы і апошні ўладальнік аўто з пункту гледжання закона. Вядома, ёсць шанец, што нехта з улікам іх вусных дамоўленасцей прыйдзе і заплаціць за яе доўг за штрафстаянку, аднак гэта амаль фантастычнае развіццё падзей.
Каментары
Гэта ж нейкі чыста савецкі абсурд, не?