«Ludzi iduć u miačeci, a nie lečać psichičnyja chvaroby». Biełaruski psichijatr raskazaŭ ab pracy va Uźbiekistanie i ŭ Polščy
Małady biełaruski doktar Uładzimir Pikirenia źjechaŭ z krainy paśla svajho zvalnieńnia ź Biełaruskaha dziaržaŭnaha miedycynskaha ŭniviersiteta ŭ 2022 hodzie. Z tych časoŭ miedyk papracavaŭ u klinikach Uźbiekistana, dzie ludzi chutčej źviartajucca da čaraŭnikoŭ, čym da psichijatraŭ, i ŭ Polščy, dzie daktary atrymlivajuć dobryja zarobki. Pra svaje ŭražańni ab prafiesii ŭ dźviuch hetych krainach jon raskazaŭ «Našaj Nivie».
«Ciažka było lubuju alternatyvu vykazvać»
Na radzimie psichijatr Uładzimir Pikirenia paśpieŭ papracavać i ŭ dziaržaŭnych ustanovach, i ŭ niedziaržaŭnych prajektach. Dapamahaŭ taksama i mižnarodnaj arhanizacyi «Lekary bieź miežaŭ», što zajmałasia ŭ Biełarusi lačeńniem rezistentnych form suchotaŭ. Pracu nad prajektam jon sumiaščaŭ z zaniataściu na kafiedry ŭ Biełaruskim dziaržaŭnym miedycynskim univiersitecie.
Zajmaŭsia i temaj užyvańnia psichaaktyŭnych rečyvaŭ — z arhanizacyjaj, jakaja imknułasia dapamahčy źnizić raspaŭsiudžvańnie VIČ-infiekcyi.
Miedyk źjechaŭ ź Biełarusi ŭ 2023 hodzie — tryhieram dla hetaha stała zvalnieńnie z BDMU, dzie jamu prapanavali zvolnicca abo pa pahadnieńni bakoŭ, abo pa artykule. Jon abraŭ pieršy varyjant.
Uładzimir kaža, što ŭžo znajšoŭ novaje miesca dla pracy ŭ Biełarusi, ale tuju arhanizacyju papiaredzili ź Ministerstva achovy zdaroŭja — skazali, što lepiej jaho da siabie nie ŭładkoŭvać. U BDMU ž apošnim časam jamu zabaraniali vykazvacca ŭ miedyja bieź piśmovaha dazvołu administracyi.
«Dla ŭźbiekaŭ słovy značać istotna mienš, čym dla biełarusaŭ»
Dobry znajomy zaprasiŭ jaho da siabie va Uźbiekistan — miedyku prapanavali pracu ŭ pryvatnaj klinicy i vykładańnie ŭ miascovym instytucie. U lutym 2023 hoda Uładzimir ź siamjoj — žonkaj i tryma dziećmi — užo byŭ va ŭźbiekskaj Buchary. Heta staražytny horad na poŭdni krainy, raźmieščany ŭ pustyni.
Tut jon adrazu zaznačaje: z pačatkam poŭnamaštabnaj vajny va Uźbiekistanie źjaviłasia šmat rasijskich mihrantaŭ, a ŭ stalicy, Taškiencie, pracujuć i biełaruskija daktary. Biełaruski miedycynski dypłom u hetaj krainie paćviardžać nie treba — tolki pryjazdžaj i pracuj. Nie treba rabić i vizu.
Adrazu paśla pryjezdu siamju čakała niepryjemnaść — chacia ŭsio było damoŭlena, haspadar arandavanaj kvatery nie padrychtavaŭsia da haściej, i novy dom biełarusaŭ byŭ navat biez mebli. Pieršy čas daviałosia žyć u haścinicy.
«Dla mianie spačatku ciažka było prystasavacca da taho, što słovy značać istotna mienš dla miascovaha nasielnictva, čym dla biełaruskaha. To-bok kali tabie kažuć «zaŭtra zrobim» ci «budzie zroblena» — heta zusim nie aznačaje, što heta sapraŭdy budzie zroblena. I vierahodna, što navat nikoli nie budzie», — raskazvaje Uładzimir svaje ŭražańni ad Uźbiekistana.
Dzieci miedyka, jakija tady byli ŭ trecim, piatym i vośmym kłasach, adrazu pajšli ŭ miascovuju pryvatnuju škołu z ruskaj movaj navučańnia, ale jakaść adukacyi baćkam nie spadabałasia. Tady ich pieraviali ŭ rasijskuju anłajn-škołu «Foksfard». U žonki, jakaja śpiecyjalizavałasia na mižnarodnych adnosinach i ŭ Biełarusi taksama była ŭładkavana ŭ niedziaržaŭnych arhanizacyjach, pracu va Uźbiekistanie znajści nie atrymlivałasia.
«Ludzi iduć u miačeci, da jakich-niebudź čaraŭnikoŭ, a nie lečać psichičnyja chvaroby»
U cełym va Uźbiekistanie mienš ludziej kłapociacca pra svajo psichičnaje zdaroŭje, zdałosia Uładzimiru. Pa pracy doktaram u pryvatnaj klinicy jon zaŭvažyŭ, što zapyt na psichijatryju tam značna mienšy, čym u Biełarusi.
«Prosta tamu što ŭjaŭleńnie ab psichičnym zdaroŭi na pačatkovym uzroŭni. Ludzi iduć u miačeci, da jakich-niebudź čaraŭnikoŭ, a nie lečać psichičnyja chvaroby», — tłumačyć miedyk.
Na kafiedry psichijatryi va ŭźbiekskim VNU Uładzimir vykładaŭ na anhlijskaj movie — dla zamiežnych studentaŭ. U adnoj ź jaho hrup vučylisia indyjcy, jakija paśla lutaha 2022 hoda byli vymušany kinuć svajo navučańnie va Ukrainie i pierajechać u Bucharu.
Uładzimir kaža, što jany šmat viedali pra Biełaruś, chacia svaimi dumkami pra krainu i nie dzialilisia. Zatoje paraŭnoŭvali adukacyju va Uźbiekistanie i va Ukrainie — na karyść apošniaj.
Va Uźbiekistanie miedyk dałučyŭsia i da pracy prajekta, jaki arhanizoŭvaŭ Frankfurcki ŭniviersitet. Jon byŭ nakiravany na padvyšeńnie navukovaha patencyjału krain Centralnaj Azii i Kitaja — kamandy z Kazachstana, Uźbiekistana, Kyrhyzstana i Kitaja pracavali ŭ halinie dapamohi ludziam ź VIČ i tym, chto ŭžyvaje psichaaktyŭnyja rečyvy. U kožnaj krainie byŭ kaardynatar, jaki dapamahaŭ udzielnikam pisać svaje dysiertacyi. Va Uźbiekistanie hetu rolu vykonvaŭ Uładzimir.
«Doktar u Polščy mienš za 1700 dalaraŭ nie atrymlivaje»
Praz hod i čatyry miesiacy miedyk ź siamjoj vyrašyŭ źjechać z Uźbiekistana: žoncy tak i nie ŭdałosia ŭładkavacca tam na pracu, a samoha Uładzimira akurat paklikali na kanfierencyju ŭ Varšavu. Zrabiŭšy humanitarnyja vizy, jany dalacieli da Polščy i zastalisia tam žyć.
«Čym Polšča adroźnivajecca ad Uźbiekistana — heta vialikaj, prosta nievierahodnaj kolkaściu siabroŭ, znajomych, jakija žyvuć u Polščy. Pryjechaŭšy, my adrazu adčuli vielmi mocnuju siabroŭskuju padtrymku», — zhadvaje biełarus.
Za paru dzion u Varšavie im znajšli žyllo na pieršy čas, a byłaja studentka Uładzimira prapanavała jamu pryjści doktaram u polskuju balnicu, dzie sama pracavała. Psichijatr parazmaŭlaŭ z dyrektaram špitala — toj jaho adrazu pryniaŭ da siabie.
Spačatku, pakul treba było vyvučyć polskuju movu i paćvierdzić biełaruski dypłom, psichijatr byŭ sakratarom u špitali. Na hetaj pazicyi treba było zajmacca farmalnymi pytańniami — afarmlać balničnyja, źviazvacca z sacyjalnymi słužbami ci adpraŭlać niekatoryja spravy ŭ archiŭ.
Atrymaŭšy dazvoł, Uładzimir znoŭ staŭ doktaram. Kaža, što ŭ Polščy nahruzka na adnaho lekara istotna mienšaja, čym u Biełarusi — pazicyja sakratara jakraz hetamu spryjaje. Tak, na staŭku psichijatra ŭ jaho ciapier ad 8 da 15 pacyjentaŭ, tady jak na radzimie było pa 25.
Toje ž i z zarobkami — doktar u Polščy mienš za 1700 dalaraŭ nie atrymlivaje, tłumačyć Uładzimir. Vychodzić navat bolš, kali brać dziažurstvy i raźvivacca.
«Mnie padajecca, što pieražyvać peŭnyja ciažkaści, źviazanyja z emihracyjaj, lepš, čym potym žyć, viedajučy, što ty zdradziŭ svajoj natury i pakryviŭ dušoju ŭ niejkich momantach, prajaviŭ niepryncypovaść.
Ź inšaha boku, ja absalutna razumieju ludziej, jakija praciahvajuć žyć u Biełarusi i namahajucca rabić toje, što mohuć. U tych umovach, jakija jość. U Biełarusi zastajecca ahromnistaja kolkaść vydatnych ludziej, jakija na peŭny čas nie mohuć adkryta vykazvać svaju pazicyju, ale, biezumoŭna, padtrymlivajuć pieramieny. Kali ŭmovy dla źmien źjaviacca, mienavita jany stanuć novym drajvieram pieramien».
Ciapier čytajuć
Na pieradśmiarotnym videa z kałonii nasamreč byŭ nie Vitold Ašurak. Źjavilisia novyja padrabiaznaści śmierci palitviaźnia13
Kamientary