«Чорны» археолаг заявіў, што гэта ён знайшоў скарб вялікіх князёў у Кафедральным саборы — скандал у Вільні
У крыпце Віленскага кафедральнага сабора выяўлена таемнае сховішча з пахавальнымі рэгаліямі валадароў ВКЛ і Польшчы. Аднак рэстаўратар твораў мастацтва Саўлюс Подэрыс, раней асуджаны за сувязі з чорнай археалогіяй, сцвярджае, што ведаў пра гэтыя скарбы ўжо каля 10 гадоў, але не мог атрымаць дазвол на іх ускрыццё, піша LRT.
«Яны прыкрываюцца старой справай, каб не даць мне ўдзельнічаць. Гэта несумленна», — кажа ён. «Гэтыя людзі, якія сёння ў цэнтры ўвагі, нават не ведалі, дзе шукаць!» — дадае рэстаўратар.
Як знайшлі скарб?
Саўлюс Подэрыс кажа, што даведаўся пра існаванне скарбаў у крыпце яшчэ ў 2013-2014 гадах.
«Я знайшоў стары артыкул, дзе распавядалася, што бацька аднаго чалавека з Польшчы схаваў каштоўнасці Барбары Радзівіл: пярсцёнак, ланцужок і таблічку», — успамінае Подэрыс.
Пасля доўгіх даследаванняў ён вызначыў, дзе менавіта знаходзіцца схованка. «Я зверыў з планамі сабора, і ўсё супала. Гэтая сцяна — адзіная ў саборы, затынкаваная так шчыльна», — сцвярджае ён.
Аднак далейшыя пошукі былі спынены, бо кіраўніцтва кафедральнага сабора забараніла Подэрысу ўдзельнічаць. «Мне проста сказалі: ты больш не ўваходзіш у каманду. Без тлумачэнняў», — распавёў ён.
Нягледзячы на гэта, ён працягваў працаваць таемна. Падчас адной з экскурсій ён выкарыстоўваў эндаскоп і пацвердзіў наяўнасць каштоўных прадметаў за сцяной.
«Я ўбачыў ланцужок і знакі каралеўскай улады. Гэта былі хвіліны захаплення адначасова», — кажа Подэрыс.
Чаму Подэрыс застаўся за кадрам?
«Я пісаў адміністрацыі прэзідэнта, прэм'еру і спікеру парламента. Усё сыходзіць у дэпартамент культурнай спадчыны, а там — цішыня», — распавядае ён. Ён лічыць, што справа тармазілася наўмысна. «Дазвол ад арцыбіскупа не прыходзіў месяцамі. Гэта было зневажальна», — кажа ён.
І калі ў студзені было абвешчана аб адкрыцці схованкі, Подэрыса нават не запрасілі на прэс-канферэнцыю.
«Гэта маё адкрыццё. Без мяне ніхто б туды нават не зазірнуў!» — абураецца ён.
«Замест падзякі яны проста забралі ўсё. Гэта балюча і крыўдна», — падсумаваў рэстаўратар.
Цяпер, калі схованка выкрытая, яна стала часткай нацыянальнай спадчыны. Аднак пытанне аб прызнанні Подэрыса застаецца адкрытым.
«Я проста хачу, каб мяне прызналі першаадкрывальнікам. Хіба гэта так шмат?» — задаецца ён пытаннем.
Слядамі чорнай археалогіі
У падзямеллях Віленскага кафедральнага сабора выяўлена таемнае сховішча з пахавальнымі рэгаліямі літоўскіх і польскіх валадароў Аляксандра, Лізаветы і Барбары, уключаючы пахавальныя кароны.
«16 снежня 2024 года ў падзямеллях было адкрыта сховішча, дзе ў 1939 годзе, з пачаткам Другой сусветнай вайны, былі схаваны каралеўскія рэгаліі. У тайніку знойдзены рэгаліі, прызначаныя для пахаванняў кіраўнікоў Літвы і Польшчы — Аляксандра, Лізаветы і Барбары», — заявіў журналістам арцыбіскуп Вільні, мітрапаліт Гінтарас Грушас.
Паводле яго слоў, сярод знаходак — карона польскага караля і вялікага князя літоўскага Аляксандра, а таксама карона жонкі вялікага князя літоўскага і караля Польшчы Казіміра Ягелона — Лізаветы Габсбург, знойдзены яе ланцужок, медальён, пярсцёнак і таблічка з труны.
На прэс-канферэнцыі, якая адбылася ў Музеі царкоўнай спадчыны і была прысвечана знаходкам, Саўлюс Подэрыс быў згаданы і названы чорным археолагам.
Прадстаўнік Віленскай архідыяцэзіі Міколас Юозапавічус, нараўне з афіцыйнымі даследаваннямі, згадаў таксама «прыватную ініцыятыву Саўлюса Подэрыса, які фігураваў у гісторыі чорнай археалогіі, па пошуку схованкі».
На пытанне журналістаў аб прадстаўленых Подэрысам даследаваннях М. Юозапавічус адказаў, што Віленская архідыяцэзія, ажыццяўляючы гэты праект, супрацоўнічае з дзяржаўнымі ўстановамі.
«Аднак з пэўнымі асобамі, чыя рэпутацыя выклікае сумневы і якія згадваліся ў крымінальных справах, звязаных з чорнай археалогіяй, архідыяцэзія не супрацоўнічае», — заявіў ён.
М. Юозапавічус дадаў, што не ведае, што менавіта выявіў С. Подэрыс, паколькі інфармацыя архідыяцэзіі прадстаўлена не была.
Дырэктар Музея царкоўнай спадчыны Рыта Паўлюкявічуце адзначыла, што пошукаў было не так шмат.
«У савецкі час знаходку асабліва не шукалі, бо гэта было небяспечна, скарб знайшлі толькі ў 1985 годзе. Пасля аднаўлення незалежнасці з пошукам інсігній была звязаная толькі польская дэлегацыя, якая прыбыла ў 2009 годзе, а таксама згаданы Саўлюс Подэрыс», — распавяла дырэктар.
Па словах Паўлюкявічуце, музей і Віленская архідыяцэзія абмяркоўвалі з калегамі з Вялікакняжацкага палаца неабходнасць такіх пошукаў, аднак гэтае пытанне не аказалася сярод прыярытэтных.
«Асабліва пасля 2014 і 2022 гадоў, праўда, не ўзнікала думак, што гэта зручны час для пошуку і вымання каштоўнасцей, якія сапраўды добра схаваны», — дадала дырэктар.
Цяпер чытаюць
Дзве ўдачы, дзякуючы якім адбылася кар'ера новага прэс-сакратара МЗС Руслана Варанкова13
Каментары