Культура

У аўторак на Усходніх могілках перапахаваюць парэшткі Змітрака Бядулі. Перад ім — развітанне на Рабкораўскай

3 лістапада 1941 года на станцыі Уральск з цягніка, на якім ехалі эвакуяваныя з Беларусі, вынеслі нябожчыка… Гэта быў вядомы беларускі пісьменнік Змітрок Бядуля, ён жа — Самуіл Яфімавіч Плаўнік, піша «Звязда».

Брат другога пісьменніка, Віталя Вольскага, Гаральд, які ехаў у тым жа цягніку, успамінаў, як на станцыі Семіглавы Арол, што ў 12 кіламетрах ад Уральска, пасажыры выскачылі, каб абмяняць рэчы на хоць якую ежу: «Абмен ужо заканчваўся, калі цягнік даў гудок. Змітрок Бядуля захваляўваўся, што цягнік паездзе без яго, і пабег. Мы за ім. Паспелі. А Бядуля любіў пальцамі скручваць махорку… Бядуля скруціў яе, зацягнуўся некалькі разоў — і яму стала дрэнна».

Сэрца не вытрымала… Пахавалі класіка беларускай літаратуры там жа, ва Уральску. Сын пісьменніка Яфім Плаўнік, якому тады было сем год, распавядаў, што многія сем’і беларускіх пісьменнікаў у той дзень выгрузіліся з цягніка і засталіся ва Уральску, хаця мусілі ехаць у Алма-Ату. Бядулю хаваў тэатр БДТ-2 з Віцебска, які там гастраляваў. «Абсталявалі развітанне па-тэатральнаму, труна — на чырвоным узвышэнні. Акцёры чыталі творы бацькі. Мяне падштурхнулі, каб я развітаўся… Раптам зрабілася вельмі холадна, хаця восень была цёплая».

Сваякі Бядулі шэсць разоў спрабавалі здзейсніць перапахаванне яго парэшткаў з Уральску (які цяпер знаходзіцца ў Казахстане) на Беларусь. І ўсё не атрымлівалася…

І вось 26 лютага гэтага года прах Змітрака Бядулі быў нарэшце перавезены на Радзіму. Тады ў Дзяржаўным музеі гісторыі беларускай літаратуры, які садзейнічаў рэалізацыі праекта, адбылася прэс-канферэнцыя, на якой журналістам распавялі падрабязнасці. Але, дзе і калі адбудзецца перапахаванне, засталося таямніцай.

— Ну, гэта не было таямніцай, проста разглядалася некалькі месцаў, і трэба было ўдакладніць, які варыянт найбольш рэальны, — распавядае дырэктар музея гісторыі беларускай літаратуры Міхаіл Рыбакоў. — У якасці апошняга прытулку аўтара «Салаўя» разглядаліся Вайсковыя могілкі, дзе пахаванні Якуба Коласа і Янкі Купалы, альбо Усходнія, дзе пахаваны Уладзімір Караткевіч, Васіль Быкаў ды іншыя класікі. Высветлілася, што на Вайсковых могілках новае пахаванне зрабіць складана, яны невялікія, і там проста не аказалася годнага месца. Таму пачалі пільней разглядаць варыянт з Усходнімі могілкамі. І вось маем пацверджанне, што выдзелена месца на 26-м участку, гэта якраз злева ад цэнтральнага ўваходу, дзе магілы выбітных асоб. Збіраемся з Яфімам Самуілавічам Плаўнікам паехаць туды, каб агледзець.

— У які дзень і як менавіта адбудзецца цырымонія?

— Нядаўна была праведзеная нарада ў Міністэрстве інфармацыі пад кіраўніцтвам міністра Уладзіміра Луцкага, дзе выбралі найбольш зручную дату для пахавання.

Гэта 3 лістапада — менавіта ў гэты дзень памёр Змітрок Бядуля. Будзе вельмі сімвалічна, калі б ён быў перапахаваны на радзіме менавіта ў той самы дзень. Перад пахаваннем адбудзецца цырымонія развітання. Мы плануем правесці яе ў філіяле нашага музея па вуліцы Рабкораўскай, 19 — у Беларускай хатцы, дзе Змітрок Бядуля жыў.

І гэта таксама сімвалічна: чалавек, які жыў у тым доме, з гэтага дому і выправіцца ў апошні шлях. Як быццам пачынаецца новы круг прысутнасці пісьменніка на радзіме, дзе адраджаецца яго памяць, дзе пра яго выходзяць кнігі, а напісанае ім вывучаюць у школах. У Беларускай хатцы ёсць экспазіцыя пра Змітрака Бядулю, з якой падчас цырымоніі развітання можна азнаёміцца. Там выставім і абломкі надмагільнай пліты з Уральска, якую разам з парэшткамі прывезлі з Казахстана — гэта ўжо экспанат нашага музея. Будзе магчымасць і пасядзець на лаўцы з імем Змітрака Бядулі на Сцяжынцы пісьменнікаў, якая прысвечаная славутым асобам, якія жылі ў гэтым доме. Сцяжынка карыстаецца вялікай папулярнасцю, мы рады, што зноў жыццё віхурыць вакол Беларускай хаткі, як гэта было ў часы, калі там жыў Бядуля. У цырымоніі развітання прымуць удзел тыя самыя асобы, што займаліся праектам вяртання парэшткаў класіка на радзіму. Гэта прадстаўнікі Фонду Марыі-Магдаліны Радзівіл, які ўзначальвае Аляксандр Сапега. На жаль, сам Сапега з-за пандэміі прыехаць не зможа. Партнёрам Фонду з’яўляецца і наш музей, які ўдзельнічае ў праекце ад самага пачатку. Вядома, возьме ўдзел у цырымоніі сын пісьменніка Яфім Плаўнік. Будуць прадстаўнікі Міністэрства інфармацыі, якое па даручэнні Савета міністраў займаецца праектам, з удзелам Міністэрства культуры, Мінскага гарвыканкама. Напэўна, далучацца грамадскія, творчыя, навуковыя арганізацыі.

— А ў які час можна жадаючым далучыцца да цырымоніі?

— Парэшткі з бласлаўлення мітрапаліта знаходзяцца ў Ільінскай царкве ў Бабруйску. Плануецца, што яны ў суправаджэнні протаіерэя храма будуць прывезеныя ў Мінск 3 лістапада. З 11:00 да 13:00 мы плануем адкрыць Беларускую хатку для ўсіх, хто захоча аддаць даніну памяці беларускаму пісьменніку. У 14:00 — пахаванне на Усходніх могілках. Там выступяць усе асноўныя ўдзельнікі. Пакуль што на магіле ўсталююць крыж. Потым будзе аб’яўлены конкурс на помнік.

Каментары

Цяпер чытаюць

Цэны на квіткі ў Вільню ўражваюць. Чаму дабрацца да Літвы нашмат даражэй, чым да Варшавы і Масквы

Цэны на квіткі ў Вільню ўражваюць. Чаму дабрацца да Літвы нашмат даражэй, чым да Варшавы і Масквы

Усе навіны →
Усе навіны

Расія нарошчвае вытворчасць «шахедаў» і неўзабаве зможа запусціць 2000 за адну ноч11

У Італіі 78-гадовы мужчына «ажыў» праз 30 хвілін пасля спынення сэрца4

У Цюменскай вобласці «герой СВА» забіў сваю жонку ў дзень вяселля11

«Хацеў выратаваць хаця б нейкую колькасць людзей». Дачка беларуса, затрыманага па справе «Беларускага Гаюна», расказала пра бацьку6

«Неверагодны спектакль крывадушніцтва». Дзмітрый Гурневіч абурыўся ажыятажам вакол скандалу на канцэрце Coldplay25

Беларуская гандбалістка будзе гуляць за зборную Румыніі

Для беларускага фестывалю вырабілі трохметровы хот-дог ФОТАФАКТ9

Мясаедская дыета — у якіх выпадках яна дапамагае3

У Польшчы знайшлі вялікае радовішча нафты і прыроднага газу17

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Цэны на квіткі ў Вільню ўражваюць. Чаму дабрацца да Літвы нашмат даражэй, чым да Варшавы і Масквы

Цэны на квіткі ў Вільню ўражваюць. Чаму дабрацца да Літвы нашмат даражэй, чым да Варшавы і Масквы

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць