Калі баляць суставы — доктар патлумачыў, што вы кожны дзень робіце не так

Хваробы суставаў уплываюць на якасць жыцця і мабільнасць, выклікаючы боль і абмежаванне ў рухах. Яны ўваходзяць у топ-10 прычын інваліднасці людзей ва ўсім свеце.

Самым распаўсюджаным, паводле даных Сусветнай арганізацыі аховы здароўя, з'яўляецца астэаартрыт. Паводле некаторых ацэнак, ад яго пакутуе больш за 300 мільёнаў чалавек.

З узростам рызыка развіцця захворванняў суставаў павялічваецца. Аднак гэта не азначае, што ўсе абавязкова сутыкнуцца з падобнымі праблемамі. Важныя правільны лад жыцця і своечасовае лячэнне праяўленых сімптомаў.

Аб прычынах, наступствах і прафілактыцы Tochka.by распавёў траўматолаг-артапед медыцынскага цэнтра па лячэнні болю і рэабілітацыі «НЕО» Сяргей Паўловіч.

Чаму ўзнікаюць хваробы суставаў?

Суразмоўца адзначыў, што да хвароб суставаў прыводзіць так шмат прычын, што іх можна вылучыць у асобныя групы.

Напрыклад, непасрэдна ўзроставыя змены правакуюць дэгенератыўныя працэсы ў храстковай тканцы і, як вынік, зношванне суставаў.

Істотную ролю адыгрываюць траўмы. Яны парушаюць структуру сустава і паскараюць яго знос. Пераломы, расцяжэнні, удары могуць стаць трыгерамі развіцця артрыту ці астэаартрыту.

Немалаважным фактарам у сучасных умовах становіцца няправільны лад жыцця, парушэнне рэжыму харчавання і сну. Недастатковая фізічная актыўнасць прыводзіць да слабасці цягліц, якія закліканы стабілізаваць суставы, а празмерныя нагрузкі ці памылковая тэхніка заняткаў спортам — да пашкоджанняў.

Яшчэ адзін аспект — запаленчыя працэсы. Інфекцыі (напрыклад, венерычныя альбо вірусныя захворванні) ці аўтаімунныя рэакцыі могуць выклікаць запаленне ўнутры сустава.

Таксама нельга не ўлічваць хранічны стрэс і наяўнасць спадарожных захворванняў, такіх як цукровы дыябет ці атлусценне.

Важнае значэнне ў многіх аспектах, звязаных са здароўем, мае спадчыннасць. Калі ў сям'і ёсць выпадкі захворванняў суставаў, рызыка іх праяўлення ў наступных пакаленняў павышаецца.

Аднак гены — не прысуд. Можна знізіць верагоднасць развіцця праблем за кошт ранняй дыягностыкі і правільнай прафілактыкі.

Сімптомы хвароб суставаў

Паводле слоў Сяргея Паўловіча, першыя прыкметы праблем з суставамі праяўляюцца па-рознаму і на ранняй стадыі бываюць непрыкметнымі ці ўспрымаюцца як часовыя недамаганні.

«Самы відавочны сімптом — боль, які можа з'яўляцца пры руху, нагрузках ці нават у спакоі. Такое адчуванне часта тлумачыцца запаленчымі працэсамі, зменамі храстковай тканкі, капсульна-звязачнага апарата таго ці іншага сустава. Болі могуць адрознівацца па характары: ад тупых да вострых прыступападобных, што залежыць ад канкрэтнай паталогіі і стадыі захворвання», — тлумачыць эксперт.

Яшчэ адна важная прыкмета — абмежаванне рухомасці. Калі суставы пачынаюць запаляцца, узнікае пачуццё скаванасці, асабліва пасля доўгага адпачынку або раніцай (так званы ранішні застой).

У далейшым гэта адчуванне можа прывесці да змяншэння амплітуды рухаў, што здольна значна знізіць магчымасць выканання звычайных паўсядзённых задач.

Паказчык запаленчага працэсу ў суставах — ацёчнасць. Яна, як правіла, узнікае з-за залішняга назапашвання ўнутрысустаўнай вадкасці і становіцца следствам паталогіі ў суставе.

Пра запаленне і неабходнасць тэрмінова звярнуцца да спецыяліста кажуць таксама змены на скуры: пачырваненне і павышэнне тэмпературы ў раёне праблемнай зоны.

Некаторыя пацыенты адзначаюць змяненне формы або дэфармацыю сустава, з'яўленне вузлоў ці асіметрыі. Гэта сведчанне доўгага прагрэсавання паталагічнага працэсу. Напрыклад, пры астэаартрыце ці рэўматоідным артрыце.

Дадатковымі сімптомамі могуць быць агульная слабасць, хуткая стамляльнасць і нават павышэнне тэмпературы цела, што характэрна для сістэмных запаленчых захворванняў, такіх як рэўматоідны артрыт ці сасудзістыя паталогіі.

«Важна памятаць, што ўжо першыя прыкметы — часовы боль, скаванасць ці лёгкае запаленне — патрабуюць уважлівага стаўлення і кансультацыі доктара. Чым раней пачаць лячэнне, тым больш шанцаў прадухіліць значныя пашкоджанні суставаў і захаваць іх функцыю на доўгія гады», — падкрэслівае суразмоўца.

Наколькі праблема актуальная для Беларусі?

Паводле даных Міністэрства аховы здароўя, за апошнія гады захворванне астэаартрытам і поліартрытам у нашай краіне знаходзіцца на ўзроўні 7‑10 выпадкаў на 1000 чалавек.

Штогод у рэспубліцы рэгіструюць ад 100 да 200 тысяч пацыентаў з дыягнаставанымі захворваннямі суставаў. Ва ўзроставай групе 60+ доля пацыентаў складае каля 30-40%.

Агульная статыстыка паказвае рост колькасці людзей з астэаартрытам, рэўматоідным артрытам і іншымі паталагічнымі станамі.

Адказваючы на пытанне журналіста пра магчымы ўплыў чарнобыльскай катастрофы на стан суставаў, спецыяліст адзначыў, што вызначыць наўпроставую сувязь складана.

«Вядома, што радыяцыя і экалагічныя прычыны могуць негатыўна ўздзейнічаць на арганізм, у тым ліку на імунную сістэму і абмен рэчываў, што патэнцыяльна ўплывае і на здароўе суставаў», — удакладняе доктар.

Якія суставы зношваюцца хутчэй?

Часцей за ўсё пакутуюць каленныя, тазасцегнавыя, плечавыя, а таксама суставы кісцяў і стоп.

Як патлумачыў артапед, каленныя і тазасцегнавыя суставы схільныя да зносу з-за восевай нагрузкі пры хадзе. Велізарную ролю тут адыгрываюць вага цела, наяўнасць траўм і характар працы. Частымі пацыентамі становяцца прафесійныя спартсмены.

Праблемы ў кісцях і стопах развіваюцца пераважна пры рэўматоідных артрытах і іншых запаленчых захворваннях.

Калі боль узнікла ў адным месцы, гэта не значыць, што яна абавязкова праявіцца ў іншым. Аднак у некаторых выпадках, напрыклад, пры рэўматоідным артрыце паражэнне можа распаўсюджвацца на некалькі суставаў. У тым ліку таму важна выяўляць і лячыць захворванні своечасова.

Ці заўсёды пры абследаванні трэба рабіць МРТ суставаў?

Некаторыя пацыенты адцягваюць візіт да доктара з-за нежадання праходзіць шэраг працэдур. Даведаліся ў суразмоўцы, як часта трэба звяртацца да магнітна-рэзананснай тамаграфіі.

Доктар заўважыў, што МРТ — вельмі інфарматыўны метад дыягностыкі, асабліва пры зменах на ранніх стадыях, запаленнях або пашкоджаннях мяккіх тканак.

Аднак не заўсёды трэба спяшацца яго рабіць. Часта для выяўлення праблемы дастаткова рэнтгена. Сучасныя медцэнтры маюць новае абсталяванне з мінімальнай нагрузкай апрамянення. Для пацыента такі від даследавання больш танны і хуткі, а для вопытнага доктара — дастаткова інфарматыўны.

І рэнтген, і МРТ звычайна прызначаюць паводле паказанняў: пры наяўнасці сімптомаў, пагаршэнні стану або для кантролю эфектыўнасці лячэння.

Частата правядзення даследавання залежыць ад сітуацыі: як правіла, дастаткова аднаго-двух разоў на год, калі ёсць паказанні, або па рэкамендацыі доктара.

Калі аперацыя па замене сустава непазбежная?

Рашэнне пра эндапратэзаванне (як кажуць пацыенты, «замену сустава») залежыць ад цэлага шэрагу фактараў: ступені разбурэння храстка, болевага сіндрому, абмежавання рухомасці і агульнага стану.

Калі кансерватыўнае лячэнне не дае выніку, боль перашкаджае жыць і працаваць, а разбурэнне сустава дасягнула крытычнага пункта, то шаля вагаў схіляецца ў бок хірургічнага ўмяшання. Звычайна гэта апошнія стадыі астэаартрыту, калі іншыя метады ўжо неэфектыўныя.

Большасць пацыентаў пасля замены сустава вяртаюцца да актыўнага жыцця, працуюць і падарожнічаюць.

Вядома, ёсць абмежаванні. Напрыклад, супрацьпаказаныя празмерныя фізічныя нагрузкі. Але ў цэлым эндапратэзаванне і рэкамендацыі ўрача па рэабілітацыі дазваляюць дасягнуць высокага ўзроўню функцыянальнасці.

Як папярэдзіць праблемы і засцерагчыся ад хвароб суставаў?

Паводле слоў суразмоўцы, сёння пры належнай ранняй дыягностыцы і выкананні пратаколаў лячэння хваробу можна трымаць пад кантролем і захоўваць якасць жыцця доўгія гады.

Але да вырашэння праблемы трэба падыходзіць адказна і комплексна.

Напрыклад, важна сачыць за вагой. Залішняя маса цела стварае дадатковую нагрузку на каленныя і тазасцегнавыя суставы.

Неабходна выконваць рэжым працы і адпачынку, не дапускаць ператамлення. І правільна харчавацца: своечасова насычаць арганізм (і тканкі) ежай, багатай кальцыем, вітамінам D, амега-3 тлустымі кіслотамі.

Мінімізуе ўрон рэгулярная, але ўмераная фізічная актыўнасць. Гэта могуць быць прагулкі ці плаванне.

Таксама важна не забываць пра чэкап — перыядычнае абследаванне ў доктара. Своечасовы візіт пры першых сімптомах, правільныя падыходы да лячэння на ранняй стадыі разам з іншымі мерамі дапамогуць пазбегнуць сур'ёзных наступстваў і нават аперацый.

• 3
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0