Нечаканыя знаходкі: старажытнае захворванне можа паспрыяць рэгенерацыі важнага органа
Лепра (праказа) — хранічнае інфекцыйнае захворванне, якое выклікае бактэрыя Mycobacterium leprae. Гэта адно з найстарэйшых і найбольш устойлівых захворванняў у свеце. Аднак новае і нечаканае даследаванне выявіла, што бактэрыя, якая выклікае лепру, можа стымуляваць рост і рэгенерацыю печані ў дарослых жывёл, не выклікаючы пры гэтым пашкоджання тканкі ці рубцоў на ёй. Навукоўцы выявілі, што паразіты могуць перапраграмаваць клеткі, каб павялічыць памер печані.
Атрыманыя даныя сведчаць пра магчымасць выкарыстання гэтага натуральнага працэсу для амаладжэння печані і падаўжэння перыяду здаровага жыцця ў людзей. Таксама можа быць магчымасць выкарыстоўваць гэты працэс для аднаўлення пашкоджанай печані, патэнцыйна памяншаючы патрэбу ў яе трансплантацыі (перасадка на сёння ёсць адзіным эфектыўным метадам лячэння моцна пашкоджанай печані).
Папярэднія даследаванні дэманстравалі аднаўленне печані мышэй шляхам атрымання стваловых клетак і клетак-папярэднікаў (гэта наступны этап пасля стваловой клеткі, пры якім яна потым можа стаць клеткай любога тыпу для печані) з дапамогай інвазіўнай тэхнікі, якая часта прыводзіла да з’яўлення рубцоў і росту пухліны.
Каб пазбегнуць шкодных пабочных эфектаў, эдынбургскія даследчыкі абапіраліся на сваё папярэдняе адкрыццё — здольнасць да частковага клеткавага перапраграмавання бактэрый, якія і выклікаюць Mycobacterium leprae.
Працуючы з Міністэрствам аховы здароўя і сацыяльных службаў ЗША ў Батон-Руж, штат Луізіяна, каманда заразіла паразітам 57 браняносцаў і параўнала іх печань з печанню як неінфіцыраваных браняносцаў, так і з печанню тых, у каго была выяўленая ўстойлівасць да інфекцыі.
Аказалася, што ў інфіцыраваных жывёл печань была хоць і павялічаная, але здаровая і цэлая. У яе былі тыя ж жыццёва важныя кампаненты, такія як крывяносныя сасуды, жоўцевыя пратокі і функцыянальныя адзінкі (вядомыя як «долькі»), што і ў неінфіцыраваных, і ўстойлівых да хваробы браняносцаў.
Каманда лічыць, што бактэрыі «захапілі» прыроджаную здольнасць печані, каб павялічыць памер органа і, такім чынам, забяспечыць яго вялікай колькасцю клетак, у сярэдзіне якіх бактэрыя зможа расці. Яны таксама выявілі некалькі прыкмет таго, што асноўныя віды клетак печані, вядомыя як гепатацыты, дасягнулі «амалоджанага» стану ў інфіцыраваных браняносцаў.
Печань інфіцыраваных браняносцаў таксама ўтрымлівала патэрны, аналагічныя ў маладых жывёл і эмбрыянальнай печані чалавека. Гены, звязаныя з метабалізмам, ростам і праліферацыяй клетак (разрастанне тканкі арганізма шляхам размнажэння клетак дзяленнем), былі актываваныя, а тыя, што звязаныя са старэннем, былі паніжаныя або падаўленыя. Навукоўцы мяркуюць, што гэта адбываецца таму, што бактэрыі перапраграмавалі клеткі печані, вярнуўшы іх на больш раннюю стадыю клетак-папярэднікаў, якія, у сваю чаргу, сталі новымі гепатацытамі, здольнымі вырошчваць новыя тканкі печані.
Каманда спадзяецца, што гэта адкрыццё можа дапамагчы ў распрацоўцы лекаў супраць старэння і пашкоджанняў печані ў людзей. У цяперашні час амаль два мільёны смерцяў у год здараюцца з-за хвароб печані.
Прафесар Анура Рамбукана з Цэнтра рэгенератыўнай медыцыны Эдынбургскага ўніверсітэта сказала: «Калі мы зможам вызначыць, як бактэрыі вырошчваюць печань як функцыянальны орган і пры гэтым не выклікаюць пабочных эфектаў у жывых жывёл, мы зможам прымяніць гэтыя веды для распрацоўкі больш бяспечных тэрапеўтычных умяшанняў для амаладжэння старэючай печані і рэгенерацыі пашкоджаных тканак».
Цяпер чытаюць
Асуджаны за «Гаюн» да хіміі брат Ігара Лосіка ўцёк з Беларусі1
Каментары