Alfa-samcy — heta vyklučeńnie, a nie praviła. Vyniki novaha daśledavańnia
Navukoŭcy pryjšli da vysnovy, što vyraznaje daminavańnie samcoŭ redka sustrakajecca ŭ prymataŭ. U šmatlikich vidaŭ samki akazvajucca nie mienš, a časam i bolš upłyvovymi.
Jak piša BBC Science Focus, vysnovy novaha vialikaha daśledavańnia, praviedzienaha kamandaj bijołahaŭ, razburajuć ujaŭleńnie pra «alfa-samcoŭ» jak abaviazkovy elemient žyviolnaj ijerarchii.
U bolšaści vidaŭ prymataŭ niama vyrazna vyjaŭlenaha daminavańnia samcoŭ. Bolš za toje, u niekatorych vidach viaršyniu sacyjalnaj ijerarchii zajmajuć samki.
Kab vyvučyć dynamiku ŭłady pamiž pałami, navukoŭcy na praciahu piaci hadoŭ źbirali i analizavali danyja pra pavodziny 253 papulacyj prymataŭ, jakija naležać da 121 vidu. Jany dakładna fiksavali, chto z kim ustupaje ŭ kanflikt i chto vychodzić pieramožcam. Atrymanaja infarmacyja surjozna asprečvaje daŭnija stereatypy pra mužčynskaje daminavańnie ŭ žyviolnym śviecie.
Adnak nie pa ŭsich papulacyjach udałosia sabrać dastatkova dakładnyja kolkasnyja danyja dla analizu vynikaŭ kanfliktaŭ pamiž samcami i samkami. Takija źviestki byli dastupnyja tolki dla 151 papulacyi 84 vidaŭ.
Z hetaha naboru tolki ŭ 25 papulacyjach samcy pieramahali ŭ bolš čym 90% sutyknieńniaŭ z samkami. U 16 papulacyjach pieravahu mieli samki. Astatnija 70% hrup mieli abo zbałansavanuju sistemu, abo takuju, u jakoj niemahčyma vyznačyć pieravažny poł.
«My viedali, što vyraznaje daminavańnie samcoŭ sustrakajecca nie ŭsiudy, ale navat nas ździviła, što jano sustrakajecca mienš jak u 20% vypadkaŭ», — adznačyła ŭ intervju vydańniu adna z aŭtarak daśledavańnia doktar Eliz Jušar.
Inšy važny vynik — častata kanfliktaŭ pamiž samcami i samkami. Amal pałova ŭsich kanfliktaŭ u darosłych asobin — heta mižpałavaja ahresija. Bolšaść raniejšych daśledavańniaŭ razhladali asobna pavodziny samcoŭ i samak, ale ciapier vidavočna: sutyknieńni pamiž imi — zvyčajnaja źjava.
Daśledavańnie taksama asprečvaje ideju, što ŭłada zaŭsiody hruntujecca na hrubaj sile. U mnohich hramadstvach prymataŭ daminavańnie samak uźnikaje nie dziakujučy sile, a praz kantrol nad razmnažeńniem. Kali samka nie maje žadańnia sparvacca, samiec mała što moža zrabić. Heta daje joj mahčymaść upłyvać na pavodziny samcoŭ — časam navat vykarystoŭvać razmnažeńnie jak instrumient ułady.
Niahledziačy na aściarožnaść u pieranosie svaich vysnoŭ na čałavieka, daśledčyki adznačajuć: vyniki śviedčać pra niečakanuju hnutkaść u raźmierkavańni sacyjalnaj ułady pamiž pałami siarod našych evalucyjnych svajakoŭ.
U takich blizkich da nas vidaŭ, jak šympanze i banoba, sacyjalnyja struktury istotna adroźnivajucca: adna z hetych hrup vidavočna mužčynacentryčnaja, a druhaja — amal całkam matryjarchalnaja.
Takim čynam, sacyjalnyja ijerarchii ŭ prymataŭ — i, mahčyma, u ludziej — nie źjaŭlajucca žorstka fiksavanymi. Imi kirujuć šmatlikija faktary: asiarodździe, skład i pamier hrupy, sposab razmnažeńnia, indyvidualnyja ŭzajemaadnosiny. Inakš kažučy, nie isnuje adzinaj madeli, jakaja dakładna vyznačaje, chto vałodaje ŭładaj.
Kamientary