Mackievič: Abaraniajcie svaich lidaraŭ

Razvahami «ab tym, jak źjaŭlajucca lidary» Uładzimir Mackievič padzialiŭsia na svajoj staroncy ŭ fejsbuku. Aŭtar pačynaje z zaŭvahi ab pryncypovaj roźnicy pamiž spartovym i palityčnym lidarstvam. Kali ŭ sporcie atlet robić siabie sam, to ŭ elektaralnaj honcy lidara stvarajuć vybarščyki. Adnak šarahovy hramadzianin redka ŭśviedamlaje vahu svajho hołasu.

«Kožny, chto prahałasavaŭ, unios svaju leptu. Adnu šaścimiljonnuju častku. Mizier. Šarahovy vybarščyk, prosty čałaviek nie adčuvaje svajoj adkaznaści za toje, što i jon zrabiŭ kahości prezidentam ci deputatam», — piša Mackievič. Zamiest hetaha čałaviek pačynaje «patrabavać adkaznaści ad taho, kaho vyvieŭ u lidary, adčuvaje, što moža niečaha ad jaho patrabavać».

U biełaruskim kantekście 2020 hoda, nahadvaje fiłosaf, ludzi addali hałasy za «chatniuju haspadyniu» i viečaram 9 žniŭnia «vyjšli śviatkavać». Ale zamiest śviata jany sutyknulisia z hvałtam i strełami. Mackievič nahadvaje, što navat śmierć Alaksandra Tarajkoŭskaha i nastupnyja represii nie spynili ludziej. Jany vychodzili, niahledziačy na ryzyku, jak heta zrabiŭ Raman Bandarenka, čyimi apošnimi słovami stali: «Ja vychodžu».

Razvažajučy pra matyvacyju takich učynkaŭ, fiłosaf zadajecca pytańniem: dziela čaho zahinuŭ Raman? Na dumku aŭtara, heta adbyłosia nie prosta za murał na ścianie, a za niešta bolšaje — «za svoj honar, za hramadzianskuju hodnaść svaich siabroŭ i susiedziaŭ, tych dydžejaŭ pieramien, jakija namalavanyja na ścianie, za Biełaruś».

Mackievič padkreślivaje, što ŭ 2020 hodzie hatoŭnaść ryzykavać dziela vysokich ideałaŭ «nie ŭsprymałasia praźmiernym pafasam». Adnak tut fiłosaf stavić «kavierznaje pytańnie»: «A chto hatovy byŭ ryzykavać za Śviatłanu Cichanoŭskuju?».

Aŭtar śćviardžaje, što ludzi hatovyja byli traplać u turmu za nieadušaŭlonyja simvały — ściahi, bukiety, navat spałučeńnie koleraŭ vyviešanych na bałkonie trusoŭ i majek. Ale čamuści takoje staŭleńnie nie raspaŭsiudžvałasia na žyvoha čałavieka, «jakoha miljony vybarščykaŭ zrabili simvałam».

Pravodziačy histaryčnyja paraleli, Mackievič davodzić, što kali ŭ minułym ludzi išli na śmierć za karaloŭ ci pravadyroŭ, to paźniej heta vyjšła z mody. Adnak, na dumku fiłosafa, kali ŭžo hramadstva pieratvaraje asobu ŭ simvał, to jano pavinna być hatova abaraniać jaje hetak ža zaciata, jak i inšyja simvały. Bo, jak davodzić aŭtar, «u adroźnieńnie ad prosta simvała, u asoby jość mety, zadačy, patreby».

Značnuju častku svajho dopisu fiłosaf pryśviaciŭ razboru padziej leta 2020‑ha hoda «ŭ dynamicy». Aŭtar pakazvaje, jak Cichanoŭskaja spačatku prosta zaniała miesca muža («miesca ŭpryhožvaje čałavieka»), a paśla abjadnańnia štaboŭ i rehistracyi zastałasia adzinym kandydatam, apynuŭšysia «pa-za kankurencyjaj».

Adnak paśla vybaraŭ režym pastaviŭ metu «pazbavić pratestujučyja masy žyvoha simvała». Fiłosaf tłumačyć, što zabivać Cichanoŭskuju režymu było niavyhadna («inakš simvał stanie sakralnym»). Tamu, pa słovach Mackieviča, ułada pačała raspaŭsiudžvać čutki pra pahrozu zabojstva, kab vydvaryć jaje, dyskredytavaŭšy zapisanym videa z 15 tysiačami dalaraŭ: «Im patrebny dyskredytavany simvał».

Złačynnaja pamyłka: «Nam nie patrebnyja lidary»

Kali ŭ režymu byŭ vyrazny płan pa niejtralizacyi pahrozy, to hramadstva, pavodle nazirańniaŭ fiłosafa, akazałasia ŭ pałonie niebiaśpiečnych iluzij i ŭłasnaj biezadkaznaści.

«Pra masy. A im usio roŭna. Jany ž hałasavali suprać Łukašenki. Prosta tak užo atrymałasia, što hetyja hałasy suprać vyvieli Cichanoŭskuju na pieršaje miesca, heta značyć, na lidarskuju pazicyju. A jaki z chatnija haspadyni lidar! Voś hety miem byŭ hałoŭnaj pamyłkaj, złačynnaj pamyłkaj. Tak, mienavita złačynnaj», — adznačaje fiłosaf i praciahvaje:

«Usie pamiatajuć frazu ź dziciačaj knižki: «My ŭ adkazie za tych, kaho pryručyli».(…) Dobry haspadar u drennaje nadvorje sabaku na vulicu nie vyhanić. A voś vyhnać z krainy abranaha nami lidara my dazvolili».

Hetaja abyjakavaść da losu pravadyroŭ, na dumku Mackieviča, naŭprost paŭpłyvała i na pravał ruchu zabastovak. Papularny naratyŭ «nam nie patrebnyja lidary, my sami ŭsio zrobim», jaki ludzi skandavali na maršach, adyhraŭ fatalnuju rolu.

Fiłosaf davodzić, što zabastoŭki nie adbylisia nie stolki praz ekanamičnyja pryčyny, kolki praz toje, što pracoŭnyja kalektyvy nie zdoleli fizična abaranić svaich aktyvistaŭ.

«Kalektyŭ moža i pavinien abaraniać svaich lidaraŭ i prafsajuznych aktyvistaŭ», — piša jon, ale na praktycy, kali administracyja pradpryjemstvaŭ pačała zvalniać «bujnych i aktyŭnych supracoŭnikaŭ», a ŭłady «chapali i aryštoŭvali ich na sutki», «narod maŭčaŭ».

U vyniku, jak adznačaje aŭtar, «aktyŭnaść zhasła. Nichto z aktyvistaŭ nie chacieŭ vychodzić u lidarskuju pazicyju, pakolki ŭžo dakładna viedaŭ, što kalektyŭ jaho nie abaronić».

«Pracoŭnyja kalektyvy byli abiezhałoŭlenyja za pieršyja ž dva miesiacy paśla 9 žniŭnia. I darma było čakać dapamohi revalucyi z hetaha boku. A čamu? Dy tamu, što durny naratyŭ: «Nam nie patrebnyja lidary, my sami ŭsio zrobim». Kryčać heta ŭsio kryčali, navat na maršach skandavali, špacyrujučy nieviadoma kudy, kiravanyja nieviadoma kim», — piša Mackievič i pierachodzić da razboru pazicyi palitykaŭ.

Hulnia ambicyj 

Kali masy vieryli ŭ samaarhanizacyju, to palityčnyja mieniedžary i kaardynatary, na dumku fiłosafa, nie byli takimi naiŭnymi. Jany vydatna razumieli «funkcyju i pryznačeńnie toj pazicyi», na jakuju vyvieli Cichanoŭskuju. Adnak paśla jaje vydvareńnia pačaŭ dziejničać «čałaviečy faktar, a dakładniej, ehaizm i hulnia ambicyj».

Aŭtar śćviardžaje, što vyzvalenaje lidarskaje miesca niechta ŭspryniaŭ jak svoj šaniec. Pakolki asnoŭnyja apanienty režymu (Babaryka, Cichanoŭski, Statkievič) siadzieli, a Capkały źjechali, uźnik vakuum. Štab Babaryki mieŭ tolki «zaviaščańnie» Viktara z «nieadekvatnaj prapanovaj stvarać partyju «Razam», jakoje nie mahło znajści vodhuku ŭ masach».

U hetaj situacyi, jak piša Mackievič, «na pustym miescy» lidaram mierkavańniaŭ stała Volha Kavalkova. Mienavita jana sabrała znakavyja fihury (Kaleśnikavu, Znaka, Aleksijevič) u «biessensoŭnuju Kaardynacyjnuju radu».

Mackievič davodzić, što hety orhan nie vykanaŭ svajoj hałoŭnaj zadačy:

«Zamiest kaardynacyjnaj funkcyi hetaja rada stała dyskusijnaj placoŭkaj. Adbyŭsia poŭny razryŭ pamiž pratestoŭcami i patencyjnym palityčnym kryłom pratestu. A ŭsio tamu, što «nam nie patrebnyja lidary, my sami ŭsio zrobim», nam nie patrebny kirujučyja ŭkazańni, nie patrebny kiraŭniki, my sami z vusami».

Hetaja raźjadnanaść i adsutnaść stratehii dazvolili režymu mietadyčna likvidavać pahrozy. Pakul palityki dyskutavali, a vulica kryčała, što kiraŭniki nie patrebnyja, ułada pastupova prybirała tych, chto moh by ažyćciaŭlać vyznačeńnie metaŭ. Aryšty Maryi Kaleśnikavaj i Maksima Znaka ŭ vieraśni pastavili kropku.

«Usio, revalucyja abiezhałoŭlenaja. (…) Ciapier u režymu raźviazanyja ruki, jon robić, što choča, praŭda, jašče nie ŭsio moža. Pratesty praciahvajucca, narod usio jašče mocny, ale ŭžo biez mety i jasnaha płana dziejańniaŭ. Pačynajecca hulańnie pa vulicach «ad aharodžy i da abiedu». (…) Tak, režym nie moža pravieści adkrytuju inaŭhuracyju. Ale pravodzić zakrytuju. I nichto nie moža jamu pieraškodzić», — kanstatuje fiłosaf.

Vysnovy Uładzimira Mackieviča z analizu padziej 2020 hoda

Padsumoŭvajučy svaje razvažańni, Uładzimir Mackievič prapanuje nastupnyja vysnovy, jakija pryvodzim całkam:

Kali lidary i lidarstva isnujuć, značyć heta na štości i kamuści treba.

Lidarami nie naradžajucca, i ni ŭ koha na łbie nie staić piačatki schilnaści da lidarstva. Miescy dla lidaraŭ źjaŭlajucca ŭ vyniku źbiehu abstavin. Śviatoje miesca pustym nie byvaje, niechta ŭsio roŭna akazvajecca ŭ hetym miescy.

Kožny, chto akazvajecca na lidarskim miescy, moža być da MIESCA i svojeČASovym. Albo nie da miesca i niasvoječasovym, to-bok, apynucca «nie ŭ svajoj talercy». A tamu što — nie ŭ svaje sani nie siadaj.

Nie toj čałaviek u patrebnym miescy — pamyłka, zman, abo złačynstva. Hetaki Susanin u pociemkach i ślapy. Nu ci złamysny, čaho taksama vyklučać nielha.

U vostrych i kryzisnych situacyjach da lidaraŭ pavinny vystaŭlacca vysokija patrabavańni, i pravodzicca pilny adbor na lidarskija pazicyi i miescy.

Ale lidary tady i tolki tady mohuć adpaviadać patrabavańniam, kali tyja, chto ich zrabiŭ lidarami, hatovyja za heta adkazvać, a nie kidać ich u łapy vorahaŭ ci prosta pakidać na volu losu.

• 25
• 0
• 1
• 5
• 0
• 1
• 0
• 0