Bondarava tvaram u tvar sutyknułasia z demanam u Dana Mall

Napiaredadni Kalad i Novaha hoda staličny handlovy centr Dana Mall tradycyjna pieratvarajecca ŭ vialikuju śviatočnuju prastoru z raznastajnymi instalacyjami, napoŭnienymi znajomymi piersanažami i simvolikaj zimovych śviataŭ. Hety hod nie staŭ vyklučeńniem: u chole handlovaha centra adkryŭsia maštabny kaladny kirmaš.

U centry kaladnaj płoščy — vialikaja jalina, vakoł jakoj raźmiaścilisia kramki, dzie «pracujuć» miechaničnyja kazačnyja piersanažy. Ježy tam, praŭda, nie pakaštuješ: i źbicień, i smarhonskija abaranki, i draniki — usiaho tolki mulažy, choć i vielmi pierakanaŭčyja. Usio staranna aformlena, padpisana i hučyć pa-biełarusku.

Pavialičyć

Pavialičyć

U ciapierašnim afarmleńni handlovaha centra taksama mnostva pieraasensavanych narodnych siužetaŭ i chryścijanskich matyvaŭ. Jość i karčma «Pad viasiołym zubram» z trafiejnaj hałavoj puščanskaha źviera, i biełaruski Ziuzia z sałodkimi pačastunkami, i navat Biefana — piersanaž italjanskaj chryścijanskaj tradycyi, jakaja, pavodle lehiendy, spačatku nie dapamahła Trom karalam adšukać Dziciatka Isusa, a paśla adčuła vinu i vyrašyła adšukać jaho sama — i z taho času prynosić padarunki ŭ damy, dzie jość dzieci.

Tut možna ŭbačyć i multymiedyjnuju batlejku, nad jakoj staić vieža z kryžam, a vakoł jaje — jaśli ź Dziciatkam Isusam i ruchomyja anioły, što abviaščajuć naradžeńnie Zbaviciela.

Demany ŭ vačach apantanych

Pavialičyć

Adnak nie ŭsie naviedvalniki zmahli acanić śviatočnuju atmaśfieru. Prarasijskaja danosčyca Volha Bondarava i jaje paplečniki, aburanyja adsutnaściu ŭviedzienych savieckaj uładaj u 1930‑ia hady piersanažaŭ Dzieda Maroza i Śniahurki, ubačyli ŭ afarmleńni toje, što asabliva blizkaje ich ideałahičnamu kołu, — «hałavu Bafamieta», adnaho ź simvałaŭ sučasnaha satanisckaha ruchu, nibyta ŭpryhožanuju jazyčnickaj simvolikaj.

Nasamreč heta vialikaja maska kazy — abaviazkovy atrybut tradycyjnaha narodnaha kaladavańnia, kali moładź i dzieci vadzili pieraapranutuju ŭ kažuch i z adpaviednaj maskaj kazu (a časam miadźviedzia abo kabyłku) pa chatach. Zorka na łbie kazy simvalizuje Viflejemskuju zorku. A taki «simvał satanizmu», jak arnamient, prysutničaje i na aficyjnym dziaržaŭnym ściahu.

Bafamiet — vobraz Muchamieda ŭ chryścijanstvie

Dyj z samim vobrazam Bafamieta ŭsio nie tak adnaznačna. Hety deman nie zhadvajecca ni ŭ jakich relihijnych tekstach, a jaho źjaŭleńnie maje kudy cikaviejšuju historyju.

Pavialičyć

Upieršyniu imia «Bafamiet» sustrełasia ŭ tekście francuzskaha kryžaka, jaki apisvaŭ abłohu Antyjochii 1097—1098 hadoŭ, u jakoj abaranialisia turki-sieldžuki. Kryžak napisaŭ, što ranicaj žychary Antyjochii hučna zaklikali Bafamieta. Jak nie ciažka zdahadacca, musulmanie ŭ abłožanym horadzie źviartalisia da Muchamieda — heta typovaja pamyłka słychu, abo mandehryn.

Pavialičyć

Skažonaje imia isłamskaha praroka raźnieśli pa Jeŭropie trubadury. Ale jano mahło b źniknuć u historyi, kali b pakłanieńnie «bažastvu Bafamietu» nie stała adnym z abvinavačvańniaŭ suprać tamplijeraŭ, sud nad jakimi nie adno stahodździe chvaluje jeŭrapiejskuju publiku.

Akultny vobraz

Pavialičyć

U naš čas Bafamiet viadomy pierš za ŭsio dziakujučy akultystam XIX stahodździa. Sučasny antrapamorfny vobraz — istota z čałaviečym tułavam, kaźlinaj hałavoj, z rahami i pierakulenaj piacikancovaj zorkaj na iłbie i kaźlinymi ž kapytami zamiest noh — byŭ stvorany francuzskim akultystam Elifasam Levi ŭ 1854 hodzie. Mienavita jaho malunak staŭ klučavym u farmavańni sučasnaj ikanahrafii Bafamieta.

Pavialičyć

Paźniej vobraz Levi paŭpłyvaŭ na šyrokuju kulturu praz papularnuju kałodu Taro Rajdera-Uejta, raspracavanuju ŭ 1909 hodzie piśmieńnikam-ezaterykam Arturam Edvardam Uejtam i mastačkaj Pamiełaj Kołman Śmit. Choć na karcie «Djabał» u hetaj kałodzie fihura nie kapijuje malunka Levi dakładna, jana vyrazna natchnionaja jaho idejami: čałaviečaje cieła z kaźlinaj hałavoj.

Mienavita praz hetuju kałodu, jakaja stała samaj raspaŭsiudžanaj u XX stahodździ, vobraz Bafamieta ŭpieršyniu trapiŭ u masavuju śviadomaść.

Pavialičyć

U XX—XXI stahodździach hety vizualny archietyp, stvorany Levi i papularyzavany Taro, šyroka vykarystoŭvaŭsia ŭ filmach žachaŭ, masavaj kultury i ŭ satanisckich hrupach, jakija zrabili «sihniet Bafamieta» svaim simvałam.

Ale Bafamiet nie maje ničoha supolnaha ź biełaruskimi kaladnymi maskami i abradami, jakija bytavali jašče zadoŭha da ŭźniknieńnia ŭsiaho hetaha akultnaha vizualnaha kanonu.

Jazyčnickaja spadčyna chryścijanskaha śviata

Navuka dakładna nie vyznačyła ni histaryčny hod naradžeńnia Isusa Chrysta, ni datu jaho naradžeńnia — jak i datu ŭstalavańnia śviata Naradžeńnia Chrystova, jakoje viadomaje tolki z IV stahodździa.

Najbolš abhruntavanym vyhladaje mierkavańnie, što śviata Naradžeńnia Chrystova ŭźnikła jak sproba vycieśnić abo reinterpretavać jazyčnickija śviaty, daty jakich u bolšaści kultur prypadajuć na najvažniejšyja momanty ruchu sonca pa niebie — soncastajańni i raŭnadzienstvy. 

Zimovaje soncastajańnie pa rymskim kalendary vypadała na 25 śniežnia (pa siońniašnim — 21—22 śniežnia). Anałahičnym čynam i Dabravieščańnie było pastaŭlena na dzień viasieńniaha raŭnadzienstva pa rymskim kalendary — 25 sakavika.

Tak što jazyčnickaja spadčyna naturalnym čynam uplecienaja ŭ chryścijanskuju tradycyju, i źjaŭleńnie ŭ praktycy śviatkavańnia chryścijanskich śviataŭ elemientaŭ narodnaj kultury, jakija sapraŭdy mahli pachodzić ź jazyčnickich abradaŭ, nie źjaŭlajecca čymści niezvyčajnym, bo ich pieršapačatkovaje značeńnie daŭno zabytaje i vycieśnienaje chryścijanskim sensam.

• 4
• 0
• 15
• 8
• 1
• 0
• 2
• 0