У экс-міліцыянта з жонкай у эміграцыі нарадзіліся двайняты, але яго прызналі «пагрозай нацбяспекі». На што сям'я пайшла, каб легалізаваць дзяцей?
Іван* у свой час працаваў у праваахоўных органах, але яшчэ ў 2019 годзе звольніўся з органаў. Разам з жонкай Наталляй яны жылі ў адным з пратэсных раёнаў Мінска і не збіраліся з’язджаць. Але восенню 2021-га да іх з ператрусам прыйшоў ГУБАЗіК. Потым былі допыты, пагрозы, 15 сутак Акрэсціна для Наталлі, хуткія ўцёкі Івана з Беларусі і спробы пабудаваць жыццё наноў у Грузіі.
Але пасля пачатку вайны ва Украіне Івану адмовілі ў ДНЖ, прызнаўшы яго «пагрозай нацыянальнай бяспекі», як многіх беларусаў і рускіх.
На той момант пара ўжо чакала двайнят. Пачыналася поўная крутых паваротаў дарога з місіяй — легалізавацца самім і легалізаваць будучых дзяцей без пашпартоў за мяжой. Яны падзяліліся сваёй гісторыяй з «Нашай Нівай».
*Мы не публікуем сапраўдныя імёны герояў па іх просьбе.
Частка першая: ГУБАЗіК, Акрэсціна і ўцёкі
У кватэру Наталлі і Івана прыйшлі восенню 2021-га. У пастанове на ператрус, па словах Наталлі, было каля дзесяці розных артыкулаў Крымінальнага кодэкса, па якіх хацелі праверыць менавіта яе. Сілавікі падчас вобшуку вялі сябе досыць прыстойна. Забралі з сабой тэхніку, ноўтбук, тэлефон, планшэт і затрымалі Наталлю.
Ужо ў ГУБАЗіКу пачаліся пагрозы — дзяўчыне казалі, што яна сядзе надоўга, калі не раскажа, адмінам якога чату была — яны былі ўпэўненыя, што яна адміністравала чат свайго раёна, які быў вельмі пратэсна актыўны. Пужалі, што муж не дачакаецца і што яна ніколі не народзіць дзяцей, бо выйдзе з турмы старародзячай. Абяцалі выкінуць яе жывёл на вуліцу і затрымаць Івана таксама. Адзін з супрацоўнікаў, раззлаваўшыся, што нічога не можа дабіцца, схапіў Наталлю за твар і моцна штурхануў.
Пакуль Наташа была замкнёная на Акрэсціна 15 жудасных сутак па адміністрацыйным артыкуле 24.3 (непадпарадкаванне), яе муж спачатку хаваўся ў сяброў, а потым папрасіў знаёмага арганізаваць для яго ад’езд у Расію.
«Калі мне распавялі, што ў нашу кватэру прыходзілі яшчэ раз, раскідаўшы там усе рэчы, адзенне, крупы, а пазней — перадаўшы мне персанальнае «прывітанне», я вырашыў з’язджаць.
Ехаў лясамі-палямі да мяжы з Расіяй. У Маскве я прабыў да вызвалення Наташы. Потым па такой жа схеме мы арганізавалі паездку ёй, а з Масквы праз Ерэван уляцелі ў Тбілісі. Канчатковым пунктам быў Батумі».
Частка другая: цяжарнасць, думкі пра Аргентыну і «пагроза нацбяспекі» для Грузіі
Іван адкрыў у Батумі фірму, справы ў кампаніі ішлі добра.
«Калі мы толькі пераехалі, у Батумі было рэальна кайфова. Сэрвіс, канечне, быў ніжэйшы за сярэдні, але і за адносна нізкую цану. Аднак калі ўжо пачалася вайна з Украінай і пайшла хваля рэлакацый, то ўзляцелі цэны на нерухомасць, на іншае таксама выраслі. Гэта было прадказальна, але я не чакаў, што разам з гэтым вырасце ўзровень ахранеласці асобных грамадзян — людзі нібыта схапілі ці то зорку, ці то бога за бараду, калі мелі хату ў Батумі», — дзеліцца ўражаннямі Іван.
Арэндную плату за іх кватэру паднялі ў два разы — з 350 даляраў да 700, а на летні сезон — да 800.
Сітуацыя напалілася, калі мужчыне адмовілі ў ДНЖ. Прытым што на той момант Наташа была ўжо цяжарная: пара чакала двайнят. Без дакументаў у бацькоў немагчыма было забяспечыць іх дзецям.
«Я вырашыў абскардзіць адмову, пайшоў да грузінскага адваката. Ён мяне супакойваў, што гэта памылка, маўляў: ты ж дырэктар фірмы, у цябе заробак — некалькі тысяч, сям’я, дзеці — 90%, што табе суддзя проста на месцы сам выпіша ДНЖ. Тым больш першапачаткова мы ўвогуле думалі падаваць мяне на грамадзянства за інвестыцыі ў эканоміку: у маёй фірмы хапала абароту.
У выніку маю справу разглядалі хвілін 20 — і зноў адмова з фармулёўкай «пагроза нацыянальнай бяспецы», — расказвае Іван.
«Быў варыянт ісці ў Вярхоўны суд, але там такая практыка, што зноў можна прачакаць паўгода і нічога. Бо судовае рашэнне прымаецца на падставе даных ад мясцовых органаў бяспекі. А яны ляпілі «пагрозу» на многіх замежнікаў, асабліва беларусаў і рускіх пасля вайны.
Каб вы разумелі, за нейкі час да ад’езду з Грузіі я падаў 10 супрацоўнікаў сваёй кампаніі на ДНЖ, сярод іх 9 былі рускія і адзін украінец. Здагадайцеся, хто атрымаў докі? Толькі ўкраінец. Астатнія таксама былі прызнаныя пагрозай».
Наталля кажа, што прадчувала нядобрае, таму яшчэ да другой адмовы мужа задумвалася над тым, каб паехаць нараджаць у Аргентыну, каб у дзяцей дакладна былі пашпарты, якія там выдаюцца па нараджэнні.
«Мяне ўсе адгаворвалі: якая Аргентына, ты ж цяжарная, куды ты праз акіян паляціш. Супакойвалі, што прыдумаецца нешта. У пачатку верасня 2022-га Івану, акурат, адмовілі ў ДНЖ, і я тады вырашыла ляцець у Аргентыну. Але пакуль дамовілася з усімі, ужо было нельга: арганізацыя, якая дапамагала з гэтым, не хацела браць на сябе рызыку. На 30-м тыдні з двайнятамі — гэта лічыцца складаным выпадкам», — удакладняе Наталля.
Калі дзеці нарадзіліся, пара асэнсавала, у якой яны сітуацыі: на руках — толькі пасведчанні аб нараджэнні, пашпартоў няма, ДНЖ не даюць. У Грузіі для беларусаў існуе правіла абнуляць сваё знаходжанне там кожныя 365 дзён, пакідаючы краіну, а нават гэтага яны не маглі б зрабіць без дакументаў на нованароджаных.
«Мы пачалі шукаць варыянты, што рабіць. Самым апошнім для нас было — паляцець мне з няняй і малымі ў Беларусь і рабіць там пашпарты, пакідаючы Ваню ў Грузіі, бо яму больш небяспечна (з улікам яго працы ў органах) у мінулым, чым мне. А я нібыта маці з немаўлятамі — могуць і не чапаць. І калі пачалася вайна, мы бачылі, што шмат якіх дзяцей украінцаў потым вывозілі толькі з дакументамі падарожнікаў на руках, і мы падумалі, можа, гэта і наш варыянт? Напісалі ў Беларускі дом у Варшаве і польскаму консулу ў Грузіі. Ён нам праз нейкі час адказаў і дазволіў падавацца на візы. Але з дзецьмі… Іх візы не было куды ўклеіць фізічна. У нашы пашпарты? Дык, можа, гэта не нашы дзеці, і мы іх проста скралі — такія маглі ўзнікнуць падазрэнні».
Тады на маладзёнаў выйшаў прэс-аташэ польскай амбасады, з якім яны абмяркоўвалі магчымае вырашэнне сітуацыі.
«Яшчэ адзін з варыянтаў быў — Ваня ляціць у Польшчу, робіць там ДНЖ, на аснове яго робіць дакумент падарожжа для дзяцей, прывозіць яго ў Грузію, і тады я з малымі магу прыляцець. Але гэта зацягнулася б на 6-9 месяцаў. Узважыўшы ўсё, вырашылі, што паспрабуем зрабіць у беларускім консульстве дзецям пасведчанні на вяртанне ў Беларусь і пакажам іх прэс-аташэ — усё ж яны выглядаюць амаль як пашпарт і, што самае галоўнае, там ёсць куды ўклеіць візы», — працягвае Наталля.
У выніку сям’я так і зрабіла.
Частка трэцяя: допыты ў Беларусі і на мяжы Грузіі
«Быў жа момант, калі я ўжо была цяжарная, на трэцім-чацвёртым месяцы, і таксама пайшла ў консульства. Я згубіла пашпарт і не ведала, што рабіць. Мне было вельмі страшна, але іншага варыянту мы не бачылі: я вырашыла для сябе зрабіць пасведчанне на вяртанне і ехаць у Беларусь, — агаломшвае Наталля. — У мяне было адно спадзяванне — што цяжарную чапаць не будуць (у мяне быў ужо бачны жывот). Тыя 10 дзён у Беларусі я згадваю з дрыжыкамі».
Па прылёце ў Мінск у аэрапорце дзяўчыну адразу адвялі ў асобны пакой і зладзілі амаль паўгадзінны допыт.
«Мяне ўсю ўнутры трэсла. Плюс панізіўся ціск. Як я зразумела, у пакойчыку са мной былі памежнікі і кадэбэшнік. Пыталіся, чаму я ў Грузіі, чым займаецца мой муж, ці працую я, калі мне нараджаць, якія ў мяне былі адміністратыўкі, чаму прыехала ў Беларусь. Мяне адпусцілі, але ўсе дні — і дзень падачы на паскоранае атрыманне пашпарту, і яго чаканне — былі складаныя. Я жыла то ў маці, то ў бабулі, то ў сястры — была ў розных месцах. Часта выходзіла на балкон — глядзела, якія там машыны на паркінгу».
Дзяўчыне пашанцавала — яна атрымала пашпарт і вярнулася ў Грузію, але той стрэс яна запомніць надоўга. Як і Ваня, які кожныя пару гадзін звязваўся з жонкай, перажываючы і пытаючыся, як яна там.
Калі візы ва ўсіх членаў сям’і былі на руках, яны пачалі планаваць пераезд у Польшчу — краіну першапачаткова выбралі па прычыне самай зразумелай для іх па легалізацыі з дзецьмі плюс магчымасць атрымаць жэнеўскія пашпарты. Але і тут не абышлося без ускладненняў.
«Мне якраз трэба было зрабіць візаран (visa running — выезд за мяжу і назад на кароткі час, каб абнавіць тэрмін дазволенага знаходжання ў краіне. — НН), — згадвае Наталля. — З Батумі я паехала ў Турцыю. Яшчэ на выездзе мой пашпарт забралі на 15 хвілін, але прапусцілі. На тэрыторыі Турцыі я набыла ў Duty Free розных смачнях і пайшла назад. Я ледзь заехала, без жартаў! Туркі прапусцілі мяне без пытанняў, а грузіны зноў забралі пашпарт і сказалі чакаць. Са мной стаяў адзін хлопец — расіянін, яго таксама не пускалі. Ён сказаў, што перад ім двух расіян развярнулі. Я спецыяльна ўзяла з сабой пасведчанні аб нараджэнні дзяцей, квіткі ў Польшчу — на той момант мы ўжо купілі іх, гэта было прыкладна за 12-14 дзён да запланаванага вылету. Але як жа моцна грукала сэрца, я ўся была на нервах. Мы ўжо з Іванам думалі — калі што, то я вяртаюся ў Стамбул і адтуль палячу ў Польшчу асобна».
На грузінскай мяжы дзяўчыне зладзілі паўгадзінны допыт на тэму, чаму яна ў Грузіі, чым там займаецца, чаму не ў Беларусі. Яна нагадвала, што ў Батумі яе чакаюць шасцімесячныя дзеці — можа, гэта ў тым ліку дапамагло ёй вярнуцца да сям’і.
Потым было пакаванне валізак — дзве вялікія, дзве маленькія і два заплечнікі. Яшчэ кілаграмаў 50 Іван папярэдне адправіў да Польшчы грузінскай поштай. Згадвае пра гэта асобна, бо ў аддзяленні не знайшлося каробак ці поліэтыленавай плёнкі і, каб закруціць у яе рэчы для адпраўкі, Іван сам шукаў яе на рынку Батумі.
«Канечне, і ў аэрапорце мы капец як хваляваліся. Супрацоўніца Wizz Air доўга круціла пасведчанні дзяцей з уклеенымі туды візамі, спатрэбіўся голас начальства авіякампаніі, каб дазволіць нас зарэгістраваць на рэйс. Памежнік жа хвілін 15-20 вывучаў пашпарт Вані, што таксама дадало нерваў», — расказвае Наталля.
«Я думаў, што ён пакаштуе маю візу на смак», — пасміхаецца Іван.
Частка чацвёртая: польскі перыяд і змаганне за Жэнеўскі пашпарт
Яшчэ да вылету сям’я аддалена арандавала ў Польшчы кватэру і звязалася з ініцыятывай «Партызанка» — тыя дапамаглі ім з перакладчыкам, які працаваў пры падачы на міжнародную ахову.
— Мы выйшлі з самалёта апошнія і адразу накіраваліся да памежнікаў: сказалі, мы сям’я такая вось і просім міжнароднай аховы. Гэта можна было зрабіць і пазней, бо ўсе дакументы ў нас былі ў парадку, але мы вырашылі прайсці ўсе працэдуры адразу. Па выніку працэс падачы з фатаграфаваннем, медыцынскай праверкай, апытаннем заняў каля васьмі гадзін, — расказвае сям’я. — У Польшчы нас прынялі як родных на кантрасце з Грузіяй.
Праз дзевяць месяцаў чакання сям’і прыйшло станоўчае рашэнне па дадатковай ахове. Але дадаткова яны мараць, каб іх дзеці атрымалі жэнеўскія пашпарты.
Наталля і Іван жартуюць на тэму таго, як аднойчы будуць расказваць дзецям тое, што яны перажылі яшчэ да нараджэння.
«У мяне, здараецца, пытаюцца, як мы рашыліся на дзяцей у эміграцыі, — кажа Наталля. — Калі я вызвалілася з Акрэсціна і даехала да Вані, мы селі размаўляць і абое сказалі, што бачым далейшае жыццё з дзецьмі, што мы хочам сям’ю. А для дзяцей ніколі не надыдзе «той самы час».
Заўсёды будзе не хапаць то заробку, то кватэры, то яшчэ ты не павандраваў дастаткова… І як паказвае наш досвед, усе складанасці магчыма пераадолець і з дзецьмі».
Каментары