Što moža pahražać tym, chto pisaŭ u bot «Biełaruskaha Hajuna»? I što možna zrabić ciapier

Što zdaryłasia?

Siłaviki zatrymali dziaŭčynu, jakaja niekali mieła dostup da čata, kudy skidvalisia paviedamleńni z bota «Biełaruskaha Hajuna». U jaje niedzie ŭ paviedamleńniach mahła zachavacca spasyłka na hety zakryty čat.

Vyhladaje tak, što supołka nie čyściłasia ad samaha pačatku stvareńnia prajekta. Nie mianiałasia i spasyłka, pa jakoj možna było ŭvajści ŭ supołku.

Siońnia ranicaj akaŭnt, jaki, miarkujučy pa ŭsim, naležaŭ supracoŭniku HUBAZiK, uvajšoŭ u zakryty čat redaktaraŭ supołki «Biełaruski Hajun». Paśla hetaha adtul byli vyhružanyja paviedamleńni.

Jakuju infarmacyju atrymali siłaviki?

Paviedamleńni akaŭntaŭ, jakija pisali ŭ bot, a taksama ichnija ID i imiony karystalnikaŭ. Prynamsi tak vynikaje sa skrynšotaŭ, jakija vykłaŭ sam HUBAZiK.

Nieviadoma, paśpieli jany spampavać całkam tolki tekstavuju bazu paviedamleńniaŭ abo taksama fota i videa, jakija dasyłali čytačy «Hajuna».

Nieviadomy i pamier spampavanaj bazy, to-bok, toje, kolki ludziej apynulisia ŭ niebiaśpiecy.

Što moža pahražać tym, chto pisaŭ u bot?

Kali ŭsio budzie adbyvacca hetak ža, jak i ŭ kiejsie Čornaj knihi Biełarusi (ČKB), to HUBAZiK pačnie deananimizavać tych, chto pisaŭ u bot. U vypadku z ČKB byli aryštavanyja i atrymali vielizarnyja terminy dziasiatki ludziej. Całkam imavierna, što častku infarmataraŭ Hajuna mohuć čakać zatrymańnie i pakazalnyja sudy.

Niezrazumieła, ci buduć hubazikaŭcy aryštoŭvać tych, chto pisaŭ u bot aby-što. Z pary tysiač tych, chto pisaŭ u ČKB, pajšli pa spravie dziasiatki čałaviek — u asnoŭnym sapraŭdnyja infarmatary.

Imavierna taksama, što dopisy z bazy ČKB vykarystoŭvalisia dla ŭskosnych represij — składańnia bazy niełajalnych hramadzian, represij za kamientary, udzieł u pratestach i hetak dalej. Ale nieviadoma, kolki takich vypadkaŭ było.

My schilnyja ličyć, što ŭsie tyja, chto fihuruje ŭ źlitych bazach, zapisvajucca ŭ ahulnuju bazu (u siłavikoŭ fihuravała nazva «T-Pošuk»), dzie jość usie źviestki, jakija śpiecsłužby zdoleli zdabyć pra telehram-akaŭnty biełarusaŭ. Tudy ž, chutčej za ŭsio, zanosiacca źviestki z adkrytych čataŭ, «źliŭnych» telehram-botaŭ, staryja źviestki akaŭntaŭ uklučna z telefonnymi numarami i hetak dalej.

To-bok traplańnie ŭ śpis tych, chto kaliści pisaŭ u «Biełaruski Hajun», niasie dadatkovyja ryzyki pry zatrymańni čałavieka ŭ Biełarusi.

Jak adbyvajecca deananimizacyja telehram-akaŭntaŭ ahułam?

U hetym vypadku vialikaja prablema ŭ tym, što siłavikam viadomyja ID telehram-akaŭntaŭ tych, chto pisaŭ u bot. Heta klučavy srodak deananimizacyi.

ID dazvalaje pravieryć čałavieka pa roznych adkrytych bazach.

My raniej praviarali, jak heta pracuje — naprykład, u našym artykule pra 10 vypadkovych akaŭntaŭ sa źlivu Čornaj knihi Biełarusi. Tady my deananimizavali 9 z 10 vypadkovych akaŭnta, a pa apošnim znajšli šmat uskosnych źviestak.

ID akaŭnta nie źmianiajecca, pakul isnuje akaŭnt. Hetak ža pracujuć usie astatnija sacsietki, naprykład, fejsbuk abo instahram. Takim čynam, adziny varyjant «źniščyć» ID — heta vydalić akaŭnt.

Kali vy administratar zakrytaha čata, to zabaranicie kapiravańnie i pierasyłańnie z supołki, nie dazvalajcie novym karystalnikam prahladać historyju, deaktyvujcie ŭsie zaprašalnyja spasyłki. Pilna sačycie za tym, kab zaprašalnyja spasyłki nie dziejničali biesterminova.

Kali vas zaprasili ŭ zakryty čat, to adrazu paśla ŭvachodu vydalajcie zaprašalnuju spasyłku. Kali administratar zabudziecca jaje deaktyvavać, to pry vašym zatrymańni ci ŭzłomie akaŭnta ŭ čat mohuć uvajści śpiecsłužby ci machlary.

Što rabić tym, chto pisaŭ u bot «Hajuna»?

Kali vy pisali ŭ bot, to jość niekalki varyjantaŭ.

Pad dobra abaronienym akaŭntam u hetym artykule my razumiejem akaŭnt, stvorany na niebiełaruski numar, jaki nie ŭtrymlivaje i nikoli nie ŭtrymlivaŭ vašych asabistych źviestak (niama fota, vy nie pisali ničoha asabistaha ŭ čaty, nie dasyłali fota i hetak dalej), a taksama z małoj imaviernaściu moh trapić u kantakty zatrymanych ludziej pad vašym ułasnym imiem.

Voś jakija kiejsy my vydzielili:

1. Vy za miažoj i zusim nie pieražyvajecie za vašu deananimizacyju. Tady možacie ničoha nie rabić.
2. Vy ličycie, što vaš akaŭnt dobra abaronieny i vy zaŭždy prymali mocnyja zachady biaśpieki, ale vy ŭ Biełarusi. Tady varta vydalić akaŭnt u telehramie. Heta nie daje 100% harantyi ad deananimizacyi, ale zrobić jaje značna mienš imaviernaj.
3. Vy za miažoj, ale pieražyvajecie za biaśpieku svajakoŭ i majomaść. Tady dakładna varta pierastvaryć akaŭnt. Kali pry hetym vy ŭpeŭnienyja ci amal upeŭnienyja, što vaš akaŭnt abaronieny dastatkova dobra, to ryzyka vašaj deananimizacyi dastatkova nizkaja. Ale nie nulavaja.
4. Vy nie pamiatajecie, jak byŭ abaronieny vaš akaŭnt raniej i pieražyvajecie za svaju biaśpieku. Kali vy ŭ Biełarusi ci viartajeciesia ŭ jaje čas ad času, to vy ŭ hrupie vialikaj ryzyki. Ryzyka asabliva vialikaja, kali vy dasyłali kaštoŭnuju infarmacyju. U lubym vypadku my raim vam pasprabavać zhadać, ci vydavali vy pra siabie niejkija źviestki i vydalić telehram-akaŭnt. Paśla hetaha ŭzvažcie mahčymyja ryzyki i vyrašajcie, zychodziačy ź ich.
5. Kali vy ŭ Biełarusi abo jeździcie tudy, i vaš akaŭnt nijak nie abaronieny. To-bok u vas nie schavany telefonny numar, na akaŭncie staić ułasnaje fota ci vy deananimizavali siabie ŭ čatach. Tady adziny nadziejny varyjant — heta evakuacyja (abo nieviartańnie ŭ Biełaruś).

Amal dla ŭsich vypadkaŭ my raim vydalić akaŭnt u telehramie, kab vydaliŭsia vaš ID. Hajd pa pierastvareńni telehram-akaŭntaŭ — tut.

U «Bajsoł» pracuje haračaja linija dla tych, chto pačuvaje siabie ŭ niebiaśpiecy. Nie saromiejciesia karystacca hetaj mahčymaściu.

Taksama my vielmi raim zrabić kompleksnuju reviziju biaśpieki vašych akaŭntaŭ i sacsietak. Na našym sajcie jość šmat jakasnych hajdaŭ na hetuju temu, choć, viadoma, jany nie dajuć 100% abarony.

Na što źviarnuć uvahu? Płan kompleksnaj revizii biaśpieki

Heta patrabuje času, ale varta taho, asabliva kali vy ŭ Biełarusi i nikoli raniej takoha nie rabili. Heta zojmie paru hadzin (kali vy vałodajecie smartfonam na pačatkovym uzroŭni, to bolej).

Bolšaść našych hajdaŭ skancentravanyja na biaśpiecy smartfonaŭ, ale ŭ našych płanach napisać vialiki hajd pra nastolnyja kampjutary.

Spačatku siadźcie i praanalizujcie, dzie vašy ŭraźlivyja miescy. Padumajcie, jakija aśpiekty vy mahli nie ŭličyć i čym heta budzie pahražać — naprykład, vy zabylisia prahledzieć fota ŭ Google Photos, hadami heta adkładali. My raim rabić taki ahlad na rehularnaj asnovie, płanujučy čas na heta zahadzia.

Dla taho, kab źviarnuć uvahu na kankretnyja aśpiekty, u nas jość hajdy. Vam nie varta mašynalna prachodzicca pa ŭsich. Praanalizujcie, u jakich sacsietkach, miesiendžarach ci akaŭntach moža być schavanaja infarmacyja, jakaja moža pahražać vam niebiaśpiekaj — naprykład, zatrymańniem, kryminalnaj spravaj ci represijami suprać blizkich.

Źviarnicie ŭvahu na Telegram. U vialikim hajdzie my pisali pra toje, jak ahułam siłaviki znachodziać biełarusaŭ u telehramie. Asobna my pisali pra toje, jak vyčyścić telehram-boty. Jašče tłumačyli, čamu vydaleńnie akaŭnta nie zaŭždy ratuje ad represij. A taksama jak pracujuć boty siłavikoŭ i čamu ŭ ich nie varta pisać navat dziela žartu.

Pierajdzicie da miesiendžaraŭ. My pisali hajd pa tym, jak ich čyścić. Taksama naładźcie ŭ ich dvuchfaktarnuju aŭtentyfikacyju — voś našy hajdy dla Viber dy WhatsApp. Asobna my pisali pra Signal, dzie, darečy, užo jość mahčymaść schavać numar (na momant napisańnia artykuła jaje nie było), a taksama pra Element.

Pačyścicie sacsietki. Voś naš hajd pa ačystcy Instagram, a tut — pa inšych sacsietkach. Asobna my pisali pra łajki ŭ sacsietkach. Źviarnicie ŭvahu i na biaśpieku ŭ TikTok dy Tinder. Jašče adzin hajd my pryśviacili tamu, jak nadziejna vydalić Facebook-staronku. U nas niama hajdaŭ pa Twitter i Linkedin, ale jany taksama papularnyja ŭ Biełarusi.

Praviercie vaš huhł-akaŭnt. Tut jość vialiki hajd pa samim akaŭncie, a tut — pa Google Photos, u jakich mohuć zastacca foty, pra jakija vy zabyli. Taksama pačyścicie vaš YouTube. Źviarnicie ŭvahu i na Google Play dy Google Docs.

Pierahladzicie i pačyścicie fota ŭ vašych smartfonach. Voś naš hajd pa temie.

Trochu pra ačystku infarmacyi na kampjutary dy zdymnych nośbitaŭ jość tut.

Taksama my publikavali hajdy dy ahlady pa roznych situacyjach, datyčnych biaśpieki. Naprykład, jak padrychtavacca da prychodu siłavikoŭ (fizičnaja biaśpieka ŭ tym liku), jak biaśpiečna čytać niezaležnyja ŚMI, jak abychodzić cenzuru dy być hatovym da błakirovak, jak tłumačyć praviły biaśpieki starejšym, jak dakazvajuć udzieł biełarusaŭ u pratestach i jak źmienšyć ryzyku, jakija miesiendžary biaśpiečnyja i jak heta zrazumieć, jak pačyścić telefon pry pierachodzie miažy, jak zrazumieć, što vy ŭ niebiaśpiecy, kali vy achviaravali ŭ fondy, kaho sadziać za danaty, a kamu prapanujuć adkupicca i hetak dalej.

Pa niekatorych temach, siervisach i ryzykach my nie pisali hajdaŭ — usie ryzyki ŭličyć niemahčyma. Tamu vielmi važny momant vašaha ŭłasnaha analizu. Padumajcie, u jakich jašče vobłačnych siervisach, miesiendžarach dy akaŭntach mohuć zachoŭvacca rečy, jakija pry zatrymańni paciahnuć za saboj represii adnosna vas ci vašaj siamji.

Kali ŭ vas jość niejki zapyt ci pytańnie pa biaśpiecy, to pišycie jaho ŭ kamientary abo na naš e-mail ([email protected]). Kali ŭ nas užo jość materyjał na temu, to my skiniem u adkaz spasyłku na jaho, a kali nie, to stvorym taki materyjał.

My zrabili hety artykuł z dapamohaj inicyjatyvy Cyberbeaver. Jany prapanujuć kansultacyi pa biaśpiecy ŭ roznych nakirunkach. Dla hetaha źviartajciesia da ich u bot. Svaje kansultacyi prapanuje taksama inicyjatyva «Ličbavaja apora» — sumiesny prajekt fonda Kraina dla žyćcia i inicyjatyvy APIRA.

• 12
• 0
• 2
• 8
• 2
• 9
• 5
• 0