Zvarotny zychod: Polšča stała niečakanym prytułkam dla izrailcian

Jak piša polskaje vydańnie Rzeczpospolita, u kalidorach vajavodskich upraŭleńniaŭ u Varšavie, Krakavie i Urocłavie, a taksama ŭ polskich konsulstvach ad Tel-Aviva da Ńju-Jorka nazirajucca amal siurealistyčnyja sceny, jakija supiarečać łohicy historyi XX stahodździa — čerhi, u jakich stajać maładyja prahramisty ź izrailskaj Silikonavaj daliny, daktary i inžyniery, siemji ź dziećmi.

U rukach jany trymajuć papki, poŭnyja pažaŭciełych dakumientaŭ: mietryki ab naradžeńni dziadoŭ z maleńkich štetłaŭ, davajennyja školnyja atestaty, vajskovyja bilety z arłom u karonie. Jany šukajuć paćviardžeńnia polskaha hramadzianstva, jakoha ich prodkaŭ faktyčna pazbavili, ale jakoje jany farmalna nie stracili, uciakajučy ad Chałakostu i pavajennaha antysiemityzmu.

Hety trend paćviardžajecca statystykaj. U 2024 hodzie ŭ polskija ŭstanovy pastupiła bolš za 23 tysiačy zajaŭ ab paćviardžeńni hramadzianstva — heta bolš čym dvuchrazovy rost u paraŭnańni z 11 tysiačami ŭsiaho čatyry hady tamu.

Daminujučaj i najbolš chutka rastučaj hrupaj źjaŭlajucca hramadzianie Izraila. Tolki z hetaj adnoj krainy pastupiła bolš za 8 tysiač zajaŭ, a danyja z Mazavieckaha vajavodskaha ŭpraŭleńnia pakazvajuć jašče bolš dramatyčny skačok: z prykładna 2500 zajaŭ ad izrailcian u 2021 hodzie da bolš čym 9000 u 2024-m.

Paradaksalna, što navat mnohija izrailskija habrei, jakija nie majuć nijakich suviaziaŭ z Polščaj (ich siemji pachodziać z Maroka, Iraka ci Jemiena), u momanty napružanaści ŭ Izraili čujuć łozunh: «Viartajsia ŭ Polšču!». Heta horkaje recha hučyć nie tolki na izrailskich vulicach, ale i ŭ dyskusijach u dyjaspary, asabliva ŭ ZŠA.

Aŭtar artykuła, ukrainski žurnalist-mižnarodnik Leanid Barac, sprabuje adkazać na šerah pytańniaŭ: Čamu mienavita ciapier i čamu Polšča — kraina, čyja nazva nazaŭždy źviazana z historyjaj Chałakostu (Šoa), dla niekatorych habrejaŭ stanovicca sinonimam stabilnaści? I što hetaja źjava aznačaje dla polskaj identyčnaści, hramadstva i biaśpieki?

Pavialičyć

Čamu habrei pakidajuć Izrail?

Na dumku aŭtara, Izrail, jaki dziesiacihodździami budavaŭ svoj mif na abiacańniach siły i biaśpieki, ciapier pieražyvaje najhłybiejšy ​​kryzis z momantu zasnavańnia. Hety kryzis źjaŭlajecca hałoŭnym šturškom, jaki prymušaje tysiačy izrailcian šukać alternatyvu.

Jak ličyć aŭtar, klučavym katalizataram staŭ hłyboki psichałahičny šok paśla napadu CHAMAS 7 kastryčnika 2023 hoda. Jon padkreślivaje, što sprava nie tolki ŭ samim napadzie, ale i ŭ nastupstvach: adčuvańni, što dziaržava nie dała rady abaronie, i razbureńni mifa ab niepieramožnaj armii.

Hety kryzis, na pohlad aŭtara, chutka pieraros u stan piermanientnaj vajny na niekalkich frantach: u Hazie, na miažy ź Livanam (suprać «Chiezbały»), rakietnyja ataki ź Jemiena i try najbujniejšyja iranskija rakietnyja ataki.

Žurnalist taksama źviartaje ŭvahu na psichałahičnuju traŭmu, vyklikanuju žachlivymi videazapisami CHAMAS i historyjami zakładnikaŭ, što dla mnohich izrailcian abudziła staryja rany i traŭmu Chałakostu.

U vyniku, jak śćviardžaje aŭtar, emihracyja pierastała być ekanamična matyvavanaj i pieratvaryłasia va ŭcioki ad hvałtu i strachu za budučyniu dziaciej.

Pavialičyć

Daśledavańnie, praviedzienaje Centram Icchaka Rabina śviedčyć: u 2024 hodzie amal čverć izrailcian razhladali mahčymaść pakinuć krainu, pryčym 31% nazvali paharšeńnie ŭmoŭ biaśpieki asnoŭnaj pryčynaj.

Paralelna z kryzisam biaśpieki, na pohlad aŭtara, Izrail achopleny hłybokim unutranym kanfliktam. Jon pakazvaje, što ŭrad Nietańjachu, jaki abapirajecca na kaalicyju z ultrapravymi, pahłyblaje palaryzacyju.

Aŭtar vyłučaje jak centralnuju prablemu pytańnie ab pryzyvie ŭ vojska ŭltraartadaksalnych habrejaŭ (charedzim). Na praciahu dziesiacihodździaŭ jany byli vyzvalenyja ad abaviazkovaj vajskovaj słužby, ale va ŭmovach vajny i rastučych strat takaja situacyja stała nieprymalnaj dla śvieckaj bolšaści hramadstva. Na dumku mnohich, heta supiarečyć nie tolki hramadzianskim kaštoŭnaściam, ale i zapavietam Tory ab abaronie ziamli Izraila.

Hety kanflikt, pavodle aŭtara, źjaŭlajecca dokazam straty viery nie tolki va ŭrad, ale i ŭ zdolnaść dziaržavy funkcyjanavać i abaraniać svaich hramadzian.

Pramym vynikam hetaha stała emihracyja śvieckich elit. Krainu pakidajuć vysokaadukavanyja śpiecyjalisty ŭ halinie technałohij, miedycyny i ekanomiki. Takim čynam, heta nie prosta adjezd ludziej, a ŭciečka mazhoŭ — strata čałaviečaha kapitału, dziakujučy jakomu Izrail i atrymaŭ słavu «Nacyi startapaŭ».

Čamu vybirajuć mienavita Polšču?

Na hetym fonie, jak adznačaje žurnalist, Polšča paŭstaje jak niečakany, ale prahmatyčny kirunak dla ŭciokaŭ. Aŭtar śćviardžaje, što kansiervatyŭnaje polskaje hramadstva i adsutnaść masavaj imihracyi z musulmanskich krain paradaksalna pryciahvajuć niekatoryja habrejskija koły. U paraŭnańni z rostam antysiemityzmu ŭ Ńju-Jorku i Łondanie Polšča, na dumku aŭtara, vyhladaje značna bolš biaśpiečnaj.

«U Polščy zaraz być habrejem praściej i biaśpiečniej, čym u luboj inšaj zachodniejeŭrapiejskaj krainie», — cytuje aŭtar słovy dyrektara Habrejskaha abščynnaha centra ŭ Krakavie Džonatana Arnštejna.

Pavialičyć

Takim čynam, na dumku aŭtara, u XXI stahodździ hieahrafija strachu całkam źmianiłasia: toje, što było biaśpiečnym, stała niebiaśpiečnym, i naadvarot.

Žurnalist padkreślivaje, što praces atrymańnia polskaha hramadzianstva maje padvojnaje vymiareńnie. Z adnaho boku, heta prahmatyčny krok dla atrymańnia pašparta ES. Praktyčnaj asnovaj dla hetaha źjaŭlajecca polskaje zakanadaŭstva, zasnavanaje na «pravie kryvi» (ius sanguinis). Z druhoha boku — heta emacyjnaje pahłybleńnie ŭ časta trahičnuju siamiejnuju historyju.

Adnak, jak jon adznačaje, imihranty viartajucca nie ŭ pusteču, a ŭ krainu, dzie adbyvajecca «abudžeńnie habrejskaj śviadomaści»: adradžajucca supołki, pracujuć kulturnyja centry i fiestyvali. Dziakujučy hetamu Polšča pierastaje być tolki muziejem i mohiłkami, a stanovicca miescam adradžeńnia habrejskaj identyčnaści.

Adnačasova ŭmacoŭvajucca suviazi pamiž Polščaj i Izrailem u śfiery biznesu i kultury. Paśla pačatku vajny va Ukrainie sotni izrailskich IT-kampanij pieranieśli adtul svaje ofisy ŭ Polšču. Taksama izrailskija kiniematahrafisty ŭsio čaściej zdymajuć svaje filmy ŭ Polščy.

Najbolš stratehičny aśpiekt polska-izrailskaha zbližeńnia — abaronnaja śfiera. Polšča nie prosta zakuplaje, ale i vyrablaje pa licenzii izrailskija vajennyja technałohii. Hałoŭny prykład — supraćtankavyja rakiety Spike. Supracoŭnictva taksama achoplivaje bajavyja bieśpiłotniki (u tym liku drony-kamikadze), sistemy abarony dla tankaŭ i karabloŭ, a taksama kibierbiaśpieku.

Prablemy i vykliki

Aŭtar śćviardžaje, što sučasnaja Polšča — nie idealny «aazis talerantnaści». Niahledziačy na značnyja palapšeńni, u krainie zachoŭvajecca padskurny (schavany) antysiemityzm. Heta paćviardžajecca incydentami, takimi jak dziejańni jeŭradeputata Hžehaža Braŭna, jaki patušyŭ chanukalnyja śviečki ŭ Siejmie i admaŭlaŭ isnavańnie hazavych kamier, i sproby pierapisać historyju pahromu ŭ Jadvabnym.

Na dumku aŭtara, heta nie vypadkovaści, a prajava hłyboka ŭkaranionaha, bytavoha antysiemityzmu. Kali takija pohlady vykazvaje vysokapastaŭleny palityk, heta nie prosta adlustroŭvaje nastroi, ale i farmuje i lehitymizuje ich u hramadstvie.

Pavialičyć

Niahledziačy na heta habrei praciahvajuć pryjazdžać. Ich matyvacyja — nie sientymienty, a prahmatyzm: biznes, turyzm i dostup da rynku ES, što ŭ vyniku ŭmacoŭvaje polskuju ekanomiku.

U zaklučeńni žurnalist śćviardžaje, što hety «zvarotny zychod» habrejaŭ — histaryčnaja padzieja, jakaja źjaŭlajecca šancam dla polskaj ekanomiki i biaśpieki. Adnak, na jaho dumku, heta adnačasova i surjozny test dla polskaha hramadstva na stałaść i talerantnaść, asabliva va ŭmovach taksičnaj dyskusii ab imihracyi.

• 5
• 0
• 0
• 0
• 1
• 0
• 0
• 0