Nie nadta pryznany ŭ Biełarusi kampazitar staŭ vyklučna papularnym u śviecie
Niearamantyčnyja treki Alaksandra Litvinoŭskaha sabrali niekalki miljonaŭ prasłuchoŭvańniaŭ na YouTube i Spotify. Licenziju na jaho tvory vykupiŭ italjanski łejbł Halidon, piša Mikita Doŭnar.
Za minuły miesiac muzyku Alaksandra Litvinoŭskaha tolki na Spotify prasłuchali 160 tysiač razoŭ. Litvinoŭski — tvorca sučasnaj kłasičnaj muzyki, jon šmat piša dla strunnych arkiestraŭ.
«Ad tradycyi da avanhardu» — tak jon sam kaža pra svoj tvorčy kirunak. I heta nie pierabolšvańnie. U jaho tvorach usio: ad muzyki epochi Adradžeńnia, baroka da elektroniki. Ale biełarusy kali i čuli Litvinoŭskaha, to chutčej jak hołas Radyjo Kultura, dzie jon viadzie muzyčnuju pieradaču. Kali mierkavać pa papularnych muzyčnych płatformach i kamientarach pad jahonymi tvorami, to praktyčna ŭsia aŭdytoryja kampazitara — zusim nie biełarusy.
Na YouTube licenziju na tvory Litvinoŭskaha vykupiŭ italjanski łejbł Halidon — adzin z samych rejtynhavych kanałaŭ kłasičnaj muzyki z amal 5 młn padpisčykaŭ. U bazie danych kampanii 6000 kampazitaraŭ. Pošukavaja sistema vydaje proźvišča Litvinoŭskaha jak druhoje pa papularnaści na hetym kanale.
Pieršym tvoram biełarusa, jaki streliŭ na płatformie, staŭ Le Grand Cahier (Vialiki natatnik).
Heta elehantnaja niearamantyčnaja muzyka, kłasičnaja pa formie i sučasnaja pa hučańni. I jana niaŭłoŭna rodnaja biełarusam, suhučnaja našamu estetyčnamu i histaryčnamu dośviedu. Tak, adna z častak tvora nazyvajecca «Babina bulba».
Hetuju siuitu dla strunnaha arkiestra pasłuchali ŭžo čverć miljona razoŭ. Pad videa 5000 łajkaŭ i sotni kamientaroŭ, u jakich ludzi pryznajucca, što ich začaravała muzyka biełarusa.
Voś u takim styli:
«Až nie vierycca, što jon sučasny kampazitar, jaho tvory hučać niajnačaj staraja kłasika. Dziakuj za toje, što zrabili jaho muzyku dastupnaj dla šyrokaj aŭdytoryi!»
«Vielmi dziakuju, što vy zrabili hetaha kampazitara viadomym śvietu! Siońnia ja ŭpieršyniu čuju pra jaho, dziakujučy vašamu dopisu! Ja tak rady i ŭschvalavany tym, što adkryŭ dla siabie adzin z samych nievierahodna pryhožych tvoraŭ usich časoŭ! Chaj dabrasłavić vas Boh, Litvinoŭski!»
Mienavita paśla hetaha tvora biełarusa zaŭvažyli ŭ śviecie. Jaho tvory pradajucca nie tolki ŭ ličbavym farmacie, ale na dyskach i viniłavych kružełkach, pa 35 dalaraŭ.
Muzyčnuju karjeru 62-hadovy Litvinoŭski pačaŭ u pałovie 1980-ch, kali pracavaŭ redaktaram muzyčnaha viaščańnia na Biełaruskim radyjo.
Tady jon napisaŭ simfaničnuju fresku «Kreva» (1987 hod) i misteryju «Francysk» (1990), pryśviečanuju Skarynu.
Pisaŭ jon muzyku i da śpiektaklaŭ pavodle Janki Kupały, Jakuba Kołasa, Karatkieviča, «Dziadoŭ» Mickieviča.
Druhim tvoram, jaki sabraŭ na Youtube bolš za 200 tysiač prasłuchoŭvańniaŭ, stali «Kazki čaroŭnaha dreva». Na ich aŭtara natchniła atmaśfiera Niaśvižskaha parku. Heta 12 tvoraŭ dla strunnaha arkiestra ŭ ramantyčnym styli, natchnionym Šumanam, Šubiertam i Miendelsonam.
«I jak heta ja nikoli pra jaho nie čuŭ? Jon nie horšy za starych kłasičnych kampazitaraŭ. Ale ja navat nie zmoh znajści pra jaho staronku ŭ Vikipiedyi. Napeŭna, u hetym śviecie niešta nie tak, kali taki mastak, jak jon, nie atrymlivaje pryznańnia», — napisaŭ adzin z kamientataraŭ, sabraŭšy sotni łajkaŭ.
Staronka ŭ Vikipiedyi pra Litvinoŭskaha paśla źjaviłasia: na biełaruskaj i niamieckaj movach. Praŭda, aprača pieraliku tvoraŭ, pra kampazitara tam šmat nie daviedaješsia. A heta bolš za 70 tvoraŭ.
Siarod mientaraŭ Litvinoŭskaha byli takija słavutyja muzykanty, jak palak Kšyštaf Penderecki, amierykaniec Marcin Breśnik, brytaniec Majkł Najman, italjaniec Silvana Busoci.
U 2000 hodzie Litvinoŭski pracavaŭ u tvorčych majsterniach kampjutarnaj muzyki Acanthes/IRCAM z Džonatanam Charvi, aŭtaram muzyki dla anhielskich filmaŭ, jakoha The Guardian nazvaŭ adnym z samych važnych brytanskich kampazitaraŭ XX stahodździa.
Supraca ź italjanskaj muzyčnaj kampanijaj Halidon stała pavarotnym momantam u tvorčaści Litvinoŭskaha. A jak tak stałasia?
Pra «sakret» jon raskazaŭ sam u intervju haziecie «Kultura» ŭ 2012 hodzie. Akazvajecca, Litvinoŭski raniej za inšych biełaruskich kampazitaraŭ stvaryŭ u internecie svoj sajt.
«Z dapamohaj sajta, da prykładu, ździejśnilisia maje kancerty z Kiolnskim arkiestram. U mianie tak i niekalki zamoŭ na novyja tvory ŭźnikła — praź sieciva. Hałoŭnaje, kab infarmacyja pra ciabie była ŭ ahulnaj sistemie kaardynat», — raskazvaŭ Litvinoŭski.
Ale zdaralisia i prykryja historyi. Źviartalisia da jaho nibyta patencyjnyja partniory, prasili noty, ale paśla ich atrymańnia źnikali. Zrazumieła, što ŭ vyniku takich pirackich akcyj kampazitar nie atrymlivaje nijakich aŭtarskich adličeńniaŭ.
Kali imia Litvinoŭskaha stała raspaznavalnym u zachodnim muzyčnym asiarodku, to pryznańnie jon atrymaŭ i za tvory, napisanyja i nie zaŭvažanyja 20 hod tamu. Jašče ŭ 1995 hodzie jon napisaŭ imšu «Hryharyjanika» dla mužčynskaha choru.
Ci šmat biełarusaŭ, navat tych, chto cikavicca muzykaj, pra jaje čuli? Niekalki hadoŭ tamu Litvinoŭski pajechaŭ z hetym tvoram u Ńju-Jork i vyjhraŭ kampazitarski konkurs z častkaj z hetaj imšy.
Siońnia ŭ jaho tvorčaści pieravažaje muzyka da śpiektaklaŭ aŭtarstva kłasikaŭ: Astryd Lindhren, Hansa-Chryścijana Andersena, Marka Tvena, Antona Čechava, Šarla Pjero, Vitolda Hambroviča. Adnym z apošnich tvoraŭ stała siuita «Pinokia» dla strunnaha arkiestra i mandaliny. Za niekalki tydniaŭ hety paŭhadzinny tvor dla śpiektakla pasłuchali bolš za 55 tysiač razoŭ
«Ja zakachałasia ŭ Litvinoŭskaha. Jaho tvory natchniajuć mianie bracca za knihi i čytać dalej, a taksama, kali ja zajmajusia sportam ci jedu kudy-niebudź u mašynie. Ja nie mahu žyć bieź jaho muzyki!»
U anłajn-kramie partytura hetaha tvora z 500 staronak kaštuje 250 jeŭra.
Bolš za 117 tysiač prasłuchoŭvańniaŭ u siuity «Pélleas et Mélisande» pavodle pjesy bielhijskaha piśmieńnika Marysa Mieterlinka. Usie 150 kamientaryjaŭ pad videa praktyčna ŭ adnoj tanalnaści:
«Zdajecca, hety chłopiec piša epičnyja saŭndtreki da sučasnych filmaŭ i hulniaŭ. U mianie takoje adčuvańnie, što Džon Uiljams, Chans Cymier i Džejms Hovard vučylisia na jaho tvorach».
Muzyka Alaksandra Litvinoŭskaha hučyć na mnohich jeŭrapiejskich muzyčnych fiestyvalach u Aŭstryi, Hiermanii, Finlandyi, Čechii, Charvatyi, Hałandyi, Polščy, Sierbii. Siuity całkam hučali ŭ efiry brytanskaha BBC i aŭstralijskaha ABC.
Biełaruski tvorca taksama śmieła ekśpierymientuje. U 2022 hodzie jon vydaŭ džazavy albom Jazz Graffiti.
Litvinoŭski — heta prykład taho, jak dla biełarusaŭ «niama praroka ŭ svajoj ajčynie». Biełarusy začasta pačynajuć šanavać suajčyńnikaŭ tolki paśla taho, jak ich acenić śviet.
Kamientary
Nu voś nie treba. I jak nam było pra jaho daviedacca? Jaho sajt tolki na anhielskaj, navat rasiejskaj niama, što ŭžo pra biełaruskuju. Zaraz pahuhliŭ, jaho imia tolki adzin raz sustrakajecca na sajcie "Budźma" u materyjale "Top-5 biełaruskich sučasnych kampazitaraŭ" za 2022 hod. Aproč hetaha tolki dziaržaŭnyja sajty.