Ці могуць беларускія спецслужбы выкрадаць апанентаў за мяжой? Расійскія ўжо спрабуюць — быў і варыянт вывезці на лодцы

Расследавальнік Хрыста Грозеў

Журналіст і расследавальнік Bellingcat Хрыста Грозеў расказваў, што пасля ягонага расследавання пра атручэнне Навальнага расійскія спецслужбы непасрэдна ад Пуціна атрымалі загад «дастаць» яго і абмяркоўвалі, як яго выкрасці, а калі гэта не ўдасца, то фізічна ліквідаваць. 

Для выканання ФСБ падключыла топ-менеджара Wirecard — і адначасова свайго агента — аўстрыйца Яна Марсалека, які ў сваю чаргу замовіў аперацыю сваім знаёмым: балгарыну Арліну Русеву і былому афіцэру аўстрыйскай спецслужбы Марціну Вайсу, які перадаручыў гэтую справу свайму падначаленаму Эгіста Оту.

Павялічыць

З 2021 года дзве каманды вялі за Грозевым сачэнне ў Балгарыі, Аўстрыі, Іспаніі, Чарнагорыі. Абмяркоўваліся планы падсыпаць журналісту наркотыкі і вывезці ў Расію. У ліпені 2021 яны палявалі на лодку, дзе заўважылі Грозева, у верасні спрабавалі ўвайсці ў нумар гатэля, але трапілі ў чужы, у чэрвені 2022 скралі запасны тэлефон, а ў Вене праніклі ў яго кватэру і забралі стары ноўтбук.

Як згадваў сам Грозеў, шпіёны ляцелі з ім у адным самалёце і спрабавалі з дапамогай «шпіёнскіх акуляраў» разгледзець, што ён піша. Пры гэтым ён не заўважаў за сабою ніякага сачэння, у адрозненнне ад сваёй дачкі. 

Дзеянні наймітаў былі непрафесійнымі, і аперацыя скончылася няўдачай.

Журналіст Раман Дабрахотаў

Пасля публікацыі расследавання пра атручэнне Навальнага паляваць сталі таксама на галоўнага рэдактара The Insider Рамана Дабрахотава.

6 сакавіка 2021 года ў аэрапорце «Шарамеццева» пад выглядам апытання пра COVID адцягвалі ўвагу мужчыны, пакуль іншыя супрацоўнікі спрабавалі атрымаць доступ да яго гаджэтаў.

Павялічыць

У жніўні 2021 года ў маскоўскай кватэры Дабрахотава адбыўся ператрус: канфіскавалі тэхніку і замежныя пашпарты. Каб пазбегнуць арышту, ён перайшоў расійска-ўкраінскую мяжу праз лес. У Кіеве атрымаў інфармацыю, што мясцовая крымінальная група атрымала заказ з Масквы на яго выкраданне за 50 тысяч даляраў.

У жніўні 2022 года Ян Марсалек прапанаваў план выкрасці Дабрахотава ў Вялікабрытаніі і даставіць яго ў Расію праз міжнародныя воды. Як альтэрнатыва — інсцэніраваць «няшчасны выпадак у душы». Але ФСБ адмовілася з-за высокіх рызык.

У студзені 2023 года групу Русева, якая палявала на Дабрахотава і Грозева, затрымалі ў Брытаніі. 

У сакавіку 2023 года суд у Лондане прызнаў усіх фігурантаў вінаватымі ў шпіянажы на карысць Расіі.

Былы следчы Кірыл Качур

Падчас следства высветлілася, што аб’ектамі цікавасці гэтай сеткі былі не толькі журналісты Хрыста Грозеў і Раман Дабрахотаў. У матэрыялах з’явілася імя яшчэ аднаго крытыка ўладаў — былога супрацоўніка Следчага камітэта Расіі Кірыла Качура, які стаў блогерам і адкрытым апанентам Крамля. У 2022 годзе мужчына быў абвешчаны ў міжнародны вышук.

Павялічыць

Следства высветліла, што за ім вялі сачэнне ў Чарнагорыі: агенты арандавалі вілу побач з яго жыллём і, гуляючы ў бадмінтон, сачылі за мужчынам. Па матэрыялах следства, яны таксама выкарыстоўвалі дроны і спецыяльнае абсталяванне. Абмяркоўваліся сцэнары выкрадання Качура і дастаўкі ў Маскву.

Паводле пракурора, у перыяд з сярэдзіны 2020-га да пачатку 2023 года групоўка атрымала доступ да 221 мабільнага тэлефона, 258 жорсткіх дыскаў, 33 аўдыямагнітафонаў, 55 відэамагнітафонаў і амаль 500 SIM-карт.

Павялічыць

На ўзбраенні ў іх было 11 дронаў, 16 радыёстанцый і 75 пашпартоў і іншых дакументаў на 55 розных імёнаў. Акрамя таго, яны мелі цэлую калекцыю звычайных прадметаў, пераробленых пад схованкі для тэхнікі назірання: штучны камень, ручку, бутэлькі з-пад газіроўкі, гадзіннікі і нават два «шпіёнскія гальштукі». 

Бізнэсмен Яўген Чычваркін

Яшчэ адзін нядаўні эпізод звязаны з былым уладальнікам сеткі крам «Евросеть», расійскім бізнэсменам Яўгенам Чычваркіным, які з 2008 года жыве ў Лондане, адкрыта крытыкуе Крэмль і падтрымлівае Украіну.

Яшчэ ў 2009 годзе Расія афіцыйна запатрабавала яго выдачы па крымінальнай справе. Чычваркін быў нават затрыманы па запыце Масквы, але праз некалькі дзён адпушчаны пад заклад. Суд у Лондане разглядаў матэрыялы і ўрэшце адмовіўся выдаваць яго, бо справа была прызнаная палітычна матываванай.

Павялічыць

Расійскія спецслужбы пра Чычваркіна не забылі.

10 красавіка 2024 года брытанская паліцыя арыштавала 20-гадовага жыхара Лондана Дылана Эрла.

Падчас расследавання высветлілася, што Эрл перапісваўся ў Telegram з ананімным кантактам пад нікам Minsk KGB, а пазней атрымліваў інструкцыі ад куратара з акаўнта Privet Bot.

Павялічыць

Яму загадалі правесці разведку двух рэстаранаў — Hide і Hedonism Wines на захадзе Лондана, якія належаць Чычваркіну. Паводле задання, установы трэба было спаліць, а самога бізнэсмена — выкрасці і вывезці ў Расію, «каб ён апынуўся ў турме».

А што ў Беларусі?

Пра падобныя аперацыі з выкраданнем за мяжой беларускімі спецслужбамі пакуль не вядома.

Але можна згадаць іншыя небяспечныя прэцэдэнты. Напрыклад, пасадку ў маі 2021 года самалёта Ryanair з Раманам Пратасевічам і Сафіяй Сапегай на борце. Тады рэйс прымусова пасадзілі ў Мінску, а Пратасевіча і Сапегу затрымалі.

Ці затрыманне ў лістападзе 2024 года ў В'етнаме былога каліноўца Васіля Верамейчыка. Але тут размова ідзе пра ўзаемадзеянне спецслужбаў дзвюх краін (ці прынамсі дазвол на аперацыю), а не таемнае выкраданне.

• 0
• 0
• 1
• 6
• 0
• 0
• 0
• 0