Hołda Meir była pieršaj žančynaj na pasadzie premjer-ministra Izraila i adnoj ź pieršych žančyn na čale ŭrada ŭ śviecie. Jaje žyćciovy šlach pačaŭsia ŭ Kijevie, ale byŭ nieparyŭna źviazany ź Pinskam, dzie prajšło jaje rańniaje dziacinstva. Jaje dola — dola cełaha pakaleńnia jaŭrejaŭ: ad žachu pahromaŭ u Rasijskaj impieryi praz maru ab sijaniźmie ŭ Amierycy da stvareńnia i abarony ŭłasnaj dziaržavy. Jana prymała najvažniejšyja vajennyja rašeńni nie ŭ štabach, a ŭ siabie na kuchni. Hołda Meir była adnačasova i «babulaj nacyi», i bieskampramisnym palitykam. Kiravańnie Meir stała časam, kali Izrail upieršyniu pakazaŭ svaju mahutnaść, ale zaviaršyłasia trahiedyjaj, jakaja nazaŭsiody pakinuła cień na jaje spadčynie. Čamu nas, pradstaŭnikoŭ inšaj nievialikaj nacyi, vučać žyćcio i pamyłki Meir?
Hołda naradziłasia 3 maja 1898 hoda ŭ Kijevie, jaki tady ŭvachodziŭ u skład Rasijskaj impieryi. Jaje baćka, Moše Mabovič, byŭ cieślarom, a maci, Bluma Najdzič, zajmałasia haspadarkaj. Siamja była vialikaj, ale z vaśmi dziaciej vyžyli tolki try dački: Šejna (1889), Hołda (1898) i Cypkie, abo Kłara (1902). Paśla naradžeńnia Cypkie Hołdu niančyła 12‑hadovaja Šejna.
U pačatku 1903 hoda z-za krajniaj biednaści i niastačy pracy ŭ Kijevie siamja pierajechała ŭ rodny horad maci, Pinsk, dzie jany pasialilisia ŭ domie baćkoŭ Blumy.
U Pinsku zdaryłasia toje, što jana budzie pamiatać usio žyćcio. Uviesnu 1903 hoda, paśla kryvavaha jaŭrejskaha pahromu ŭ Kišyniovie, pa ŭsioj «miažy asiełaści» pakaciłasia chvala strachu. Kali pa Pinsku papaŭźli čutki ab nieminučym pahromie, na vačach u piacihadovaj Hołdy baćka zabivaŭ doškami dźviery, a starejšaja siastra Šejna stajała pobač z kuchonnym nažom. Samu Hołdu z małodšaj siastroj schavali ŭ susiedziaŭ.
Pahrom tak i nie zdaryŭsia, ale pieražyty žach nazaŭsiody zastaŭsia ŭ pamiaci Hołdy i paŭpłyvaŭ na farmavańnie ŭ jaje pierakanańnia ŭ nieabchodnaści, kab jaŭrejski narod atrymaŭ sabie biaśpiečny dom.
Nieŭzabavie paśla hetaha Moše, jak i mnohija inšyja jaŭrei, vyrašyŭ emihravać u Złučanyja Štaty. Jon pajechaŭ adzin, kab uładkavacca i sabrać hrošy na pierajezd siamji.
U toj pieryjad, pakul siamja ŭ Pinsku čakała viestak ad baćki, jaki pajechaŭ u Amieryku, starejšaja siastra Šejna, tady jašče padletak, z hałavoj akunułasia ŭ palityku. Nasupierak voli i stracham maci, jakaja bajałasia, što siamja moža stać mišeńniu dla carskaha režymu, Šejna dałučyłasia da hurtka palityčna aktyŭnaj moładzi, u jakim abmiarkoŭvalisia samyja haračyja idei taho času: sacyjalizm, jaki abiacaŭ roŭnaść dla ŭsich pracoŭnych, i sijanizm — vučeńnie Teadora Hiercla ab stvareńni ŭłasnaj jaŭrejskaj dziaržavy ŭ Paleścinie.
Šejna akazała vielizarny ŭpłyŭ na palityčnaje stanaŭleńnie Hołdy. Jana navučyła jaje nie tolki čytać i pisać, ale i dumać pra los svajho naroda.
Amierykanski pieryjad: stanaŭleńnie asoby
U 1906 hodzie siamja narešcie ŭźjadnałasia ŭ amierykanskim horadzie Miłuoki. Vaśmihadovaj Hołdzie Amieryka zdałasia rajem: jana z zadavalnieńniem vučyłasia ŭ škole na Čaćviortaj vulicy (ciapier škoła imia Hołdy Meir), a hałoŭnaje — tut možna było nie bajacca pahromaŭ.
Jaje starejšaja siastra Šejna, jak i raniej, nie miryłasia z tradycyjnym układam i baćkoŭskim kantrolem. Dziaŭčynie nie padabałasia stajać za pryłaŭkam u praduktovaj kramie, jakuju adkryła maci, i nieŭzabavie jana ździejśniła svoj pieršy buntarski ŭčynak u Amierycy — źbiehła ŭ Čykaha pracavać na šviejnuju fabryku. Paźniej jana pierajechała ŭ Denvier, dzie vyjšła zamuž pa ŭłasnym vybary, kančatkova śćvierdziŭšy svaju niezaležnaść ad siamji.
U 1912 hodzie, niahledziačy na toje, što Hołda z adznakaj skončyła pačatkovuju škołu, baćki, prytrymlivajučysia tradycyjnych pohladaŭ, chacieli, kab paśla zakančeńnia pačatkovaj škoły Hołda zastałasia doma i rychtavałasia da šlubu. Ale Šejna padbiła Hołdu praciahvać adukacyju, i jana toj ža vosieńniu pastupiła ŭ siaredniuju škołu.
Usiaho praź niekalki miesiacaŭ paśla taho, jak Hołda pačała vučycca ŭ siaredniaj škole, maci paviedamiła joj, što znajšła dla jaje idealnaha muža — 30‑hadovaha ryełtara. Aburanaja takoj pierśpiektyvaj, 14-hadovaja Hołda, natchnionaja prykładam siastry, u lutym 1913 hoda ŭciakła z domu ŭ Denvier, dzie žyła sa svaim mužam Šejna.
U Denviery Hołda nie tolki praciahnuła vučobu ŭ škole, ale i trapiła ŭ centr intelektualnaha i palityčnaha žyćcia. U kvatery Šejny i jaje muža źbiralisia maładyja jaŭrejskija imihranty — sacyjalisty, anarchisty, sijanisty. Jany dapazna spračalisia pra budučyniu śvietu i los jaŭrejskaha naroda. Mienavita tam jana paznajomiłasia sa svaim budučym mužam, 21‑hadovym Morysam Mejersonam, mastakom i sacyjalistyčnym aktyvistam, jaki adkryŭ dla jaje śviet muzyki i paezii.
U 1915 hodzie jana viarnułasia ŭ Miłuoki pa prośbie baćkoŭ i tam skončyła siaredniuju škołu. Morys zastaŭsia ŭ Denviery, ale intensiŭna joj pisaŭ. Ich adnosiny prajšli surjoznaje vyprabavańnie, kali Hołda pastaviła ŭltymatum: jana vyjdzie za jaho zamuž tolki pry ŭmovie, što jon pahodzicca pierajechać ź joj u Paleścinu, kab budavać tam jaŭrejskuju dziaržavu. Dla spakojnaha i nieambicyjnaha Morysa heta była ciažkaja achviara, ale jon sastupiŭ. 24 śniežnia 1917 hoda jany pažanilisia.
Mara ab Paleścinie: kibuc, siamja i pačatak karjery
Z-za Pieršaj suśvietnaj vajny maładaja para adrazu vyjechać u Paleścinu nie zmahła. U hety čas Hołda aktyŭna ŭdzielničała ŭ dziejnaści sijanisckaj arhanizacyi «Paalej Cyjon». Jana była vydatnym pramoŭcam i jeździła pa Amierycy, źbirajučy srodki i natchniajučy ludziej.
Uletku 1921 hoda mara ździejśniłasia. Hołda, Morys, a taksama Šejna sa svajoj siamjoj prybyli ŭ Paleścinu. Realnaść akazałasia dalokaj ad idealistyčnych ujaŭleńniaŭ: Paleścina była biednym, brudnym, hłuchim kutkom. Hołda imknułasia dałučycca da kibuca — sielskahaspadarčaj kamuny. Dva razy joj admaŭlali, na treci raz jana pierakanała kamunaraŭ, i siamju Mejerson pryniali na vyprabavalny termin u kibuc Mierchavija.
Hołda z entuzijazmam brałasia za lubuju pracu: daiła karoŭ, pracavała na ptuškafiermie, na kuchni. Jana chacieła dakazać, što žančyna moža być roŭnaj mužčynu va ŭsim. Adnak Morys, čałaviek bolš strymany i intraviertny, nie zmoh pryžycca ŭ kalektyŭnym žyćci i zachvareŭ na malaryju. U 1924 hodzie para pakinuła kibuc i pierajechała spačatku ŭ Tel-Aviŭ, a potym u Ijerusalim.
Siamja žyła zusim niebahata. U 1924 hodzie ŭ ich naradziŭsia syn Mienachiem, a praz dva hady — dačka Sara. Hołda adčuvała siabie hłyboka nieščaślivaj, adarvanaj ad palityčnaha žyćcia.
«Ja viečna śpiašałasia — na pracu, dadomu, na mitynh, na zaniatki muzyki z synam, da doktara z dačkoj, u kramu, da plity, znoŭ na pracu i znoŭ dachaty. Ja ŭstavała pa načach navaryć dzieciam abied. Ja cyravała im adzieńnie, ja chadziła ź imi na kancerty i ŭ kino. Ale maci vinavaciła mianie ŭ tym, što ja nie daju dzieciam taho, što im naležyć. Ci hanarylisia jany mnoju? Mnie chočacca dumać, što tak. Ale ja nie ŭpeŭnienaja, što honar za maci kampiensuje toje, što mianie časta nie było doma», — pryhadvała Hołda.
U 1927 hodzie Hołda atrymała prapanovu stać sakratarom Savieta pracoŭnych žančyn pry «Histadrucie» — Usieahulnaj fiederacyi pracy. Jana z radaściu pahadziłasia i viarnułasia ŭ vir palityčnaha žyćcia — u Tel-Aviŭ. Jana ŭziała z saboj dziaciej, muž zastaŭsia ŭ Ijerusalimie.
Choć jany tak i nie raźvialisia aficyjna, z hetaha momantu ich darohi razyšlisia. Hołda całkam pryśviaciła siabie palitycy. Morys Mejerson pamior ad sardečnaha prystupu ŭ 1951 hodzie.
«Ja zrazumieła, što moj šlub akazaŭsia niaŭdały. Ja horka škaduju ab tym, što choć my z Morysam i zastalisia mužam i žonkaj, i lubili adno adnaho da samaj jaho śmierci, mnie ŭsio ž nie ŭdałosia zrabić našu siamju ščaślivaj. Trahiedyja była nie ŭ tym, što Morys mianie nie razumieŭ. Naadvarot, jon zanadta dobra mianie razumieŭ i viedaŭ, što nie moža mianie ni źmianić, ni pierarabić. Ja zastavałasia saboj. A z-za hetaha ŭ jaho nie mahło być takoj žonki, jakaja jamu była treba», — pisała Hołda.
Pryśviaciŭšy siabie palitycy, žančyna chutka stała prykmietnaj fihuraj. Jana šmat padarožničała, źbirajučy srodki dla sijanisckaha ruchu ŭ ZŠA i Jeŭropie. Jaje amierykanskaje vychavańnie i svabodnaje vałodańnie anhlijskaj movaj rabili jaje nadzvyčaj efiektyŭnym pramoŭcam. Adnak karjera patrabavała achviar: jaje dzieci časta adčuvali siabie kinutymi, bo jana ŭvieś čas jeździła. Paźniej jana pryznavałasia, što pačućcio viny pierad imi nie pakidała jaje ŭsio žyćcio.
Na šlachu da dziaržaŭnaści
U 1930‑ia hady, z prychodam nacystaŭ da ŭłady ŭ Hiermanii, patok jaŭrejskich imihrantaŭ u Paleścinu pavialičyŭsia. Hołda zajmałasia ich raźmiaščeńniem i pracaŭładkavańniem. U 1937 hodzie jana rezka vystupiła suprać płana kamisii Pila, jaki prapanoŭvaŭ padzialić Paleścinu i addać jaŭrejam tolki nievialikuju častku terytoryi.
Napiaredadni Druhoj suśvietnaj vajny, na Evijanskaj kanfierencyi 1938 hoda, jana z horyčču nazirała, jak pradstaŭniki 32 krain vykazvali spačuvańnie jaŭrejskim biežancam, ale admaŭlalisia prymać ich. U hety ž pieryjad jana ŭdzielničała ŭ nielehalnaj imihracyi jaŭrejaŭ z nacysckaj Jeŭropy.
Paśla vajny, kali Vialikabrytanija praciahvała abmiažoŭvać jaŭrejskuju imihracyju ŭ Paleścinu, Hołda padtrymała ŭzbrojenuju baraćbu suprać brytanskich uładaŭ. U 1946 hodzie, vystupajučy pierad Anhła-amierykanskaj kamisijaj, jana zajaviła, što adzinym rašeńniem «biessensoŭnaści jaŭrejskaha žyćcia i jaŭrejskaj śmierci» źjaŭlajecca stvareńnie niezaležnaj jaŭrejskaj dziaržavy.
U listapadzie 1947 hoda, napiaredadni hałasavańnia AAN pa płanie padziełu Paleściny na arabskuju i jaŭrejskuju častki, jana praviała tajemnyja pieramovy z karalom Transijardanii Abdałoj, sprabujučy pierakanać jaho nie ŭstupać u vajnu suprać budučaj jaŭrejskaj dziaržavy. 29 listapada 1947 hoda Hienieralnaja Asambleja AAN uchvaliła płan padziełu. Adrazu paśla hetaha pačalisia ŭzbrojenyja sutyknieńni pamiž arabami i jaŭrejami. Hołda adkazvała za abaronu Ijerusalima, a ŭ studzieni 1948 hoda znoŭ adpraviłasia ŭ ZŠA, dzie sabrała bolš za 50 miljonaŭ dołaraŭ na zakupku zbroi — u tyja časy heta była ładnaja suma.
14 maja 1948 hoda David Bien-Huryjon abviaściŭ ab stvareńni Dziaržavy Izrail. Siarod 37 padpisantaŭ Dekłaracyi niezaležnaści była i 50-hadovaja Hołda Mejerson.
Ministr i dypłamat
Paśla stvareńnia dziaržavy Hołda była pryznačanaja pieršym pasłom Izraila ŭ Savieckim Sajuzie. Heta była asabliva važnaja pazicyja z ulikam vahi SSSR u paślavajenny čas i kolkaści jaŭrejaŭ u Sajuzie. Pryjezd Hołdy Meir u Maskvu vyklikaŭ niebyvały entuzijazm u savieckich jaŭrejaŭ. Kali jana naviedała Maskoŭskuju charalnuju sinahohu na śviata Roš Cha-Šana (jaŭrejski Novy hod), jaje vitali tysiačy ludziej.
Kreml ubačyŭ u hetym prajavu «buržuaznaha nacyjanalizmu» i niełajalnaści savieckich hramadzian. Hety epizod staŭ adnym z katalizataraŭ novaj chvali antysiemityzmu ŭ SSSR, viadomaj jak «baraćba z kasmapalityzmam». Misija Hołdy jak dypłamata zajšła ŭ tupik, a jaje dalejšaje znachodžańnie ŭ Maskvie stała niebiaśpiečnym dla tych samych ludziej, jakija bačyli ŭ joj nadzieju. Tamu pabyć pasłom joj daviałosia ŭsiaho niekalki miesiacaŭ.
Užo ŭ sakaviku 1949 hoda Hołdu adklikali na radzimu, dzie jana zaniała pasadu ministra pracy. Na jaje plečy lehła zadača zabieśpiačeńnia žyllom i pracaj sotniaŭ tysiač novych imihrantaŭ. Na hetaj pasadzie Hołda adpracavała siem hadoŭ, i mienavita jaje dziejnaść u jakaści ministra pracy šmat u čym vyznačyła sacyjalnaje abličča maładoj dziaržavy Izrail.
Jana inicyjavała maštabnyja prahramy budaŭnictva žylla i infrastruktury, raspracavała sistemu hramadskich rabot, kab zmahacca z masavym biespracoŭjem, prasunuła i damahłasia pryniaćcia zakona ab nacyjanalnym strachavańni, jaki zakłaŭ asnovy izrailskaj sacyjalnaj dziaržavy, harantujučy dapamohu pa staraści, chvarobie i biespracoŭi.
U 1956 hodzie David Bien-Huryjon, premjer-ministr i «baćka-zasnavalnik» Izraila, pravodziŭ pierastanoŭki va ŭradzie. Pasada ministra zamiežnych spraŭ, adna z klučavych u dziaržavie, vyzvaliłasia, i Bien-Huryjon bačyŭ na joj tolki adnaho čałavieka — Hołdu Mejerson. Jana ŭžo zarekamiendavała siabie jak vydatny ministr pracy, bliskučy pramoŭca i niepachisny abaronca intaresaŭ Izraila. Jon prapanavaŭ joj hetuju pasadu, ale z adnoj žorstkaj umovaj.
Hetaja ŭmova vyciakała z adnaho z samych hałoŭnych, amal fanatyčnych pierakanańniaŭ Bien-Huryjona — nieabchodnaści iŭrytyzacyi. Jon ličyŭ, što stvareńnie novaj izrailskaj nacyi patrabuje simvaličnaha razryvu ź minułym žyćciom u dyjaspary (hałucie). Proźviščy, jakija jaŭrei nasili ŭ Jeŭropie — ruskija, polskija, niamieckija — nahadvali jamu pra stahodździ prynižeńnia i biaspraŭja. Bien-Huryjon (sam narodžany Davidam Hrynam) patrabavaŭ hetaha ad usich: ad aficeraŭ armii, dypłamataŭ i, u pieršuju čarhu, ad členaŭ svajho ŭrada.
Hołda Mejerson spačatku kateharyčna admaŭlałasia mianiać proźvišča. Jano było źviazana ź jaje ŭžo niežyvym mužam Morysam, i dla jaje heta było ŭsio adno jak adračysia jaho pamiaci.
Ale Bien-Huryjon byŭ niepachisny. Jon skazaŭ joj, što nie moža pryznačyć na pasadu ministra zamiežnych spraŭ, jaki budzie pradstaŭlać Izrail na mižnarodnaj arenie, čałavieka z «niehabrejskim» proźviščam. Heta była pryncypovaja pazicyja.
U jakaści novaha proźvišča jana vybrała Meir (מאיר). Hety vybar nie byŭ vypadkovym. Pa-pieršaje, jano było suhučna z «Mejerson», što rabiła pierachod mienš rezkim. Pa-druhoje, na iŭrycie «Meir» aznačaje «toj, chto aśviatlaje», «toj, chto niasie śviatło». Heta było vielmi simvalična dla čałavieka, jaki pavinien byŭ stać «tvaram» Izraila dla ŭsiaho śvietu.
Na pasadzie ministra zamiežnych spraŭ Hołda Meir apynułasia ŭ centry Sueckaha kryzisu 1956 hoda, abaraniajučy dziejańni Izraila ŭ AAN. Jana taksama adyhrała klučavuju rolu va ŭstalavańni adnosin z maładymi afrykanskimi dziaržavami, jakija atrymali niezaležnaść, razhladajučy ich jak naturalnych sajuźnikaŭ u baraćbie z kałanijalizmam.
U pačatku 1960‑ch jana ŭstupiła ŭ žorstki palityčny kanflikt ź Bien-Huryjonam i jaho maładymi paplečnikami, što ŭ vyniku pryviało da adstaŭki «baćki-zasnavalnika» ŭ 1963 hodzie. U studzieni 1966 hodzie Meir sama pakinuła pasadu ministra, bo ŭ jaje vyjavili rak. Adnak jana zastałasia ŭpłyvovaj fihuraj u Partyi pracy.
Zhadvajučy toj čas, Hołda pisała: «Ja zastałasia deputatam kneseta i členam CK partyi. Ale ŭpieršyniu za doŭhija hady ja mahła sama chadzić u kramy, jeździć u aŭtobusie, nie dumać pra toje, što ŭ luboje nadvorje mianie čakaje šafior. Ja hatavała, ja prasavała, ja prybirała. Heta było takoje zadavalnieńnie! Ja pajšła ŭ adstaŭku svoječasova, raniej, čym chto-niebudź moh by skazać: «Boža, kali ž hetaja staraja zrazumieje, što joj para pajści».
Premjer-ministr: tryumf i trahiedyja
Ale ŭ lutym 1969 hoda paśla raptoŭnaj śmierci premjer-ministra Levi Eškola Partyja pracy, kab paźbiehnuć raskołu pamiž kankurujučymi kandydatami, źviarnułasia da 70‑hadovaj Hołdy Meir z prośbaj uznačalić urad. Jana nieachvotna pahadziłasia i stała pieršaj žančynaj-premjeram u historyi Izraila. Jana pačała kiravać krainaj, jakaja znachodziłasia ŭ ejfaryi paśla pieramohi ŭ «Šaścidzionnaj vajnie» 1967 hoda, ale adnačasova była ŭciahnuta ŭ novyja, zaciažnyja kanflikty.
Hołda Meir była viadomaja svaim nietradycyjnym stylem kiravańnia. Jana nie vynosiła biurakratyi i farmalnaściej, tamu samyja składanyja pytańni ličyła za lepšaje abmiarkoŭvać u niefarmalnaj abstanoŭcy. Staŭšy premjer-ministram, jana dazvoliła kuryć padčas pasiadžeńniaŭ urada (sama jana była zaŭziatym kurcom), kab zrabić ich jak maha mienš aficyjoznymi i spryjać pramym, ščyrym razmovam.
Ale najvažniejšyja rašeńni prymalisia nie ŭ aficyjnych kabinietach. Uviečary, u siabie doma na kuchni, jana źbirała blizkaje koła klučavych ministraŭ i daradcaŭ. Hetyja sustrečy stali lehiendarnymi i atrymali nazvu «kuchonny kabiniet» (cha-mitbachon). U niefarmalnaj atmaśfiery, za kubkam harbaty ci kavy, jakuju jana zavarvała sama, vyrašalisia losy krainy, a pasiadžeńni niaredka zaciahvalisia daloka za poŭnač.
Na mižnarodnaj arenie Hołda Meir pravodziła žorstkuju i bieskampramisnuju palityku, zasnavanuju na adnym pryncypie: biaśpieka Izraila vyšej za ŭsio. Jaje premjerstva pačałosia va ŭmovach «Vajny na źniasileńnie» — žorstkaha pazicyjnaha kanfliktu ź Jehiptam uzdoŭž Sueckaha kanała. Jana adchilała lubyja mirnyja inicyjatyvy, u tym liku i amierykanski «płan Rodžersa», jakija praduhledžvali adychod Izraila z akupavanych u chodzie «Šaścidzionnaj vajny» terytoryj u abmien na tumannyja abiacańni miru.
Jaje łohika, była prostaj: terytoryi — heta adzinaja realnaja harantyja biaśpieki, i sastupać ich možna tolki ŭ abmien na pramyja pieramovy i tryvały mir, a nie pad ciskam mižnarodnaj supolnaści.
Adnačasova z hetym aktyvizavaŭsia paleścinski teraryzm, jaki vyjšaŭ na suśvietnuju arenu. Zachopy samalotaŭ i napady na izrailcian za miažoj stali novaj realnaściu. Kulminacyjaj hetaha teroru stała trahiedyja na Alimpijadzie ŭ Miunchienie ŭ vieraśni 1972 hoda, dzie paleścinskija terarysty z hrupoŭki «Čorny vierasień» zabili 11 izrailskich spartoŭcaŭ.
Hetaja padzieja ŭzrušyła ŭvieś śviet, ale dla Meir jana stała paćviardžeńniem taho, što vorahi Izraila nie spyniacca ni pierad čym. Jaje adkaz byŭ imhniennym i biaźlitasnym. Jana sankcyjanavała apieracyju «Hnieŭ Božy» — sakretnuju kampaniju «Masada» pa vyjaŭleńni i źniščeńni ŭsich, chto byŭ datyčny da miunchienskaha teraktu, pa ŭsim śviecie. Hetym rašeńniem jana ŭviała pryncyp, jakoha Izrail prytrymlivajecca i siońnia: nivodzin terarystyčny akt suprać jaho hramadzian nie zastaniecca biez adpłaty.
Ale pakul usia ŭvaha była prykavana da źniešnich frantoŭ, unutry krainy ŭspychnuŭ kanflikt, jakoha Meir nie čakała i sutnaści jakoha tak i nie zmahła zrazumieć. U biednych kvartałach Ijerusalima ŭźnik ruch «Čornyja pantery», jaki abjadnaŭ maładych izrailcian, čyje siemji pachodzili z krain Paŭnočnaj Afryki i Blizkaha Uschodu (jaŭrejaŭ-mizrachi).
Jany pratestavali suprać halečy, drennych žyllovych umoŭ i adsutnaści roŭnych mahčymaściej, ličačy, što kirujučaja elita, jakaja składałasia pieravažna ź jeŭrapiejskich jaŭrejaŭ (aškienazi), ich dyskryminuje. Heta byŭ hołas «druhoha Izraila», jaki adčuvaŭ siabie čužym va ŭłasnaj krainie.
Reakcyja Hołdy Meir była rezkaj i nieprymirymaj. U jaje śviadomaści Izrail byŭ pabudavany jak dom dla ŭsich jaŭrejaŭ, i sama dumka pra dyskryminacyju jaŭrejaŭ jaŭrejami zdavałasia joj absurdnaj i abraźlivaj. Jana publična nazvała pratestoŭcaŭ «kiepskimi chłopcami» i admaŭlała isnavańnie sistemnaj prablemy, śpisvajučy ŭsio na chulihanstva.
Zamiest dyjałohu jana abrała žorstkuju liniju, śćviardžajučy, što ŭsie resursy pavinny iści na abaronu, a nie na vyrašeńnie sacyjalnych pytańniaŭ. Takaja pazicyja nie tolki nie vyrašyła kanflikt, ale i hłyboka abraziła sotni tysiač ludziej, pahłybiŭšy raskoł u hramadstvie, nastupstvy jakoha adčuvajucca ŭ Izraili i siońnia.
Apahiejem jaje kiravańnia i samaj vialikaj trahiedyjaj stała Vajna Sudnaha dnia ŭ kastryčniku 1973 hoda. Izrailskaje hramadstva i vajskovaje kiraŭnictva, uklučajučy Meir i charyzmatyčnaha ministra abarony Maše Dajana, žyli ŭ pałonie pierakanańnia, što paśla razhromu 1967 hoda arabskija krainy nie advažacca na novuju vajnu.
Tamu, niahledziačy na tryvožnyja papiaredžańni raźviedki, mahčymaść raptoŭnaha napadu Jehipta i Siryi praihnaravali. Pieršyja dni vajny byli katastrafičnymi: Izrail panios ciažkija straty, a na niekatorych učastkach frontu apynuŭsia na miažy poŭnaha razhromu.
U hety krytyčny momant Hołda Meir prajaviła svoj žalezny charaktar. Jana nie paddałasia panicy, uziała kiravańnie armijaj u svaje ruki i zmahła mabilizavać nacyju. Choć u vyniku Armija abarony Izraila zmahła pierałamać chod vajny i atrymać vajennuju pieramohu, maralnaja cana była vielizarnaj. Šok ad niepadrychtavanaści i vielizarnych strat byŭ nastolki hłybokim, što hramadstva ŭskłała ŭsiu adkaznaść na Meir i Dajana. Choć Partyja pracy zdoleła pieramahčy na vybarach u śniežni 1973 hoda, jaje pazicyi byli surjozna padarvanyja. U krasaviku 1974 hoda, pad ciskam hramadskaj dumki, Hołda Meir uziała na siabie adkaznaść za pravał i padała ŭ adstaŭku.
Apošnija hady
Paśla adstaŭki jana zastavałasia žyvoj lehiendaj. Jaje aŭtabijahrafija «Majo žyćcio», apublikavanaja ŭ 1975 hodzie, imhnienna stała suśvietnym bestseleram. Jaje žyćcio navat stała siužetam dla bradviejskaj pjesy «Hołda». U listapadzie 1977 hoda Meir prysutničała na premjery, ale, pavodle śviedčańniaŭ, zastałasia hłyboka rasčaravanaj tym, jak jaje vobraz byŭ uvasobleny na scenie.
Adnak usiaho praź niekalki dzion paśla hetaha adbyłasia padzieja, jakaja zasłaniła ŭsio astatniaje i viarnuła Hołdu ŭ centr uvahi. Prezident Jehipta Anvar Sadat ździejśniŭ biesprecedentny i histaryčny vizit u Ijerusalim, abviaściŭšy pra svaju hatoŭnaść da miru. Meir sustrełasia ź jehipieckim lidaram. Padčas ich razmovy adbyŭsia znakamity dyjałoh: jana spytała ŭ jaho, čamu jon nie pryjechaŭ na pieramovy hadami raniej, kali jana była premjeram. Sadat adkazaŭ, što tady «momant nie byŭ prydatnym».
U vieraśni 1978 hoda premjer-ministr Izraila Mienachiem Biehin, prezident Jehipta Anvar Sadat i prezident ZŠA Džymi Karter padpisali histaryčnyja Kemp-Devidskija pahadnieńni, jakija prakłali šlach da miru. U toj čas, jak Biehin i Sadat nakiroŭvalisia ŭ Osła, kab atrymać Nobieleŭskuju premiju miru 1978 hoda, Hołda Meir pamirała.
8 śniežnia 1978 hoda va ŭzroście 80 hadoŭ jana pamierła ad limfomy, ź jakoj tajemna zmahałasia šmat hadoŭ. Hołda Meir nie dažyła ŭsiaho niekalki miesiacaŭ da padpisańnia pieršaj u historyi mirnaj damovy pamiž Izrailem i arabskaj dziaržavaj — damovy, jakaja stała pramym vynikam vajny, što kaštavała joj adstaŭki.
Jana pamierła tam, dzie i žyła: u prostaj kvatery na ŭskrainie Tel-Aviva. Jana, jak i jaje pakaleńnie, ćviorda razumieła, što nie ŭ hrašach ščaście. Zatoje jaje pakaleńnie pakinuła svajoj nacyi vialiki i mocny dom: dziaržavu Izrail, u jakoj usie jaŭrei adčuvali siabie biaśpiečniej, čym u raśsiejańni, i dzie jany mahli svabodna być jaŭrejami i viedali, što ich nacyja nie zhinie.
Vacłaŭ Haveł taksama admoviŭsia vyjści z turmy pry ŭmovie vyjezdu za miažu. Ale jon byŭ zusim niepadobny da lidaraŭ biełaruskaj apazicyi
«Niama nijakich dziaržaŭnych hrošaj, jość tolki hrošy padatkapłatnikaŭ». Čym Tetčer adroźnivajecca ad Natalli Kačanavaj
«Ciarpieńnie — najlepšaja zbroja pieramožanych». Konrad Adenaŭer, abo Palityki jakoha typu patrebnyja paśla dyktatury
Ciapier čytajuć
Akademiju KDB budujuć prosta na Załatahorskich mohiłkach. Ź ziamli dastajuć pareštki minčukoŭ, jakich tut chavali sotni hadoŭ41
Kamientary
Jany masava vyvučyli nanova svaju movu, biełarusy - nie, navta za miažoj.
Roźnica i roznyja vyniki.
Izia Halpierin( Charel Isier))) adzin z zasnavalnikaŭ " Masada" i šmat hadoŭ kiraŭnik ziemlak ź Viciebska