«A paśla pačynajecca impatencyja». Nichto nie kaža mužčynam, jakija ryzyki niasie testasteron
Maładyja chłopcy niaredka prymajuć testasteron u pahoni za muskułami i ŭpeŭnienaściu. Ale harmon, jaki vypracoŭvajecca naturalnym šlacham, i štučny jaho anałah dziejničajuć pa-roznamu.
U masavaj śviadomaści šyroka raspaŭsiudžana pierakanańnie, što testasteron — heta sakret sapraŭdnaj mužnaści, seksualnaj pryvabnaści, pośpiechu i idealnaj muskułatury. Adnak śpiecyjalisty ŭsio čaściej majuć spravu z nastupstvami hetaj niebiaśpiečnaj iluzii.
Urołah i androłah Piotr Dzihoŭski (Piotr Dzigowski) u intervju Newsweek uzhadvaje pacyjenta z uzroŭniem testasteronu ŭ 20 razoŭ vyšejšym za normu. Mužčyna adčuvaŭ siabie cudoŭna. Ale jaho pryviała da doktara partniorka, jakaja chacieła mieć dziaciej.
Z žančynaj było ŭsio dobra, ale ŭ mužčyny była surjoznaja prablema. Vyśvietliłasia, što jon prymaŭ vysokija dozy testasteronu na praciahu mnohich hadoŭ, što pryviało da surjoznaha paškodžańnia funkcyi hipofizu. Daktary tak i nie zmahli jaje adnavić, naturalna vypracoŭvać harmon arhanizm bolš nie zdoleŭ.
Jak pracuje zavod pa vytvorčaści testasteronu ŭ našym ciele?
Ale jakoje dačynieńnie maje hipofiz da testasteronu, jaki vyrablajecca jaječkami? Nasamreč hety praces kantralujecca mozham.
Spačatku hipatałamus padaje sihnał: para zapuskać vypracoŭku mužčynskich harmonaŭ i vydzialaje śpiecyjalnaje rečyva — hanadalibieryn. Hety sihnał usprymaje hipofiz, jaki ŭ svaju čarhu vypracoŭvaje dva harmony: FSH (falikułastymulujučy harmon), jaki zapuskaje ŭtvareńnie śpiermatazoidaŭ, i ŁH (luteinizujučy harmon), jaki «ŭklučaje» vypracoŭku testasteronu ŭ jaječkach.
Kali arhanizm bačyć, što harmonaŭ užo dastatkova, hipatałamus «adklučaje» kamandu, i sistema zmaŭkaje da nastupnaj patreby. Ale kali čałaviek pačynaje kałoć testasteron, mozh dumaje, što jaho i tak zanadta šmat i pierastaje padavać sihnały, hipofiz vyklučajecca, i jaječki spyniajuć pracu. Sistema łamajecca, śpiermatazoidy nie vyrablajucca.
Jak adznačaje nacyjanalny kansultant pa endakrynałohii prafiesar Marek Ruchała (Marek Ruchała), praź niekatory čas takoj «terapii» testasteronam mužčyny stanoviacca impatentami.
Prafiesar adznačaje, što dla mužčyn z deficytam harmonu pryznačajecca adna ampuła testasteronu raz na dva tydni. Ale mužčyny, jakija chočuć naraścić myšačnuju masu, mohuć uvodzić sabie niekalki ampuł na dzień. Myšcy rastuć, ale pry hetym poŭnaściu padaŭlajecca ŭłasnaja vypracoŭka testasteronu.
Niekatoryja mužčyny praz hady takich praktyk pačynajuć zaŭvažać: jaječki źmianšajucca ŭ abjomie, źnikaje libida, prapadajuć śpiermatazoidy. Chtości šukaje dapamohi z-za žadańnia zavieści dziaciej z novaj maładoj partniorkaj — ale ŭžo pozna. Niekatoryja sprabujuć preparaty dla «razbłakoŭvańnia» harmanalnaj vosi — biezvynikova.
Niehatyŭny ŭpłyŭ testasteronu na vypracoŭku śpiermatazoidaŭ sprabavali vykarystać dla raspracoŭki supraćzačatkavych preparataŭ dla mužčyn. Adnak akazałasia, što ŭ mužčyn niemahčyma zabłakavać abo adnavić pracu hipofizu pa patrabavańni. Kožny nastupny cykł błakavańnia jaho harmanalnaj aktyŭnaści pakidaŭ niezvarotny śled.
U adroźnieńnie ad žančyn, u jakich avulacyja adnaŭlajecca paśla spynieńnia pryjomu kantraceptyvaŭ, u mužčyn hipofiz moža «zahłuchnuć» nazaŭždy. Tamu efiektyŭnaj i biaśpiečnaj mužčynskaj harmanalnaj kantracepcyi niama.
Testasteron — anabolik. Jon uzmacniaje mužčynskija rysy, dadaje ahresii, imknieńnia dziejničać. U vyhladzie hielu ci ŭkołaŭ jaho efiekt mahutny. Ale pryjom patrabuje kantrolu. Piotr Dzihoŭski adznačaje: akcioraŭ 80—90-ch, jak Stałone ci Švarcenehier, nazirali daktary-profi, jakija piśmienna supravadžali kurs pryjomu. A voś ich kalehi, jakija prymali testasteron bieskantrolna, užo daŭno pamierli ad kardyjamijapatyi abo piačonačnaj niedastatkovaści.
U niekatorych krainach, naprykład u Šviecyi, abarot testasteronu kantralujecca na ŭzroŭni narkotykaŭ.
Vysoki testasteron nie harantuje pośpiechu
Zanadta vysoki ŭzrovień testasteronu moža nie tolki pryvieści da biaspłodździa, ale i ŭskładnić dasiahnieńnie prafiesijnaha pośpiechu. Čamu? Tamu što harmon, jaki robić mužčynu śmiełym i ŭpeŭnienym, adnačasova źnižaje razvažlivaść i adryvaje ad realnaści. Mužčyna stanovicca bolš ahresiŭnym, hatovy ryzykavać, dziejničaje rašuča — ale časta nierazumna i niadoŭha.
Heta paćvierdziła daśledavańnie navukoŭcaŭ z Kiembrydža. Jany nazirali za maładymi biržavymi brokierami (va ŭzroście ad 18 da 38 hadoŭ), vymiarali ŭzrovień testasteronu i paraŭnoŭvali jaho ź ich pośpiechami i niaŭdačami na fondavym rynku. Spačatku ŭsio zdavałasia łahičnym: čym vyšejšy testasteron — tym bolšaja prybytkovaść.
Ale tak adbyvałasia tolki ŭ pieryjady rostu rynku (kali ŭsio idzie dobra). Kali pačynalisia kryzisy i niestabilnaść, «zaradžanyja» testasteronam trejdary tracili zdolnaść ćviaroza aceńvać situacyju.
Ich achoplivaŭ stres, u spravu ŭstupaŭ kartyzoł — harmon tryvohi, i jany pačynali bačyć niebiaśpieku paŭsiul. U vyniku jany prymali ryzykoŭnyja, pamyłkovyja rašeńni i prajhravali.
Što važna: testasteron nie palapšaje razumovych zdolnaściaŭ.
Heta pakazała i daśledavańnie doktarki Dženifier Selers (Jennifer Sellers) z kaledža Green Mountain. Jana praviała cikavy ekśpierymient: padzialiła studentaŭ na pary i dała im testy na intelekt. Paśla pieršych vynikaŭ udzielnikam nie skazali ich realnyja bały — tolki paviedamili, chto ŭ pary «lepšy», a chto «horšy».
Potym praviali jašče sieryju testaŭ. Udzielniki z vysokim uzroŭniem testasteronu, daviedaŭšysia, što ŭ pieršym teście jany pakazali vynik horšy, čym ich sapiernik, pačynali asabliva staracca stać pieršymi. Ale hetaje imknieńnie išło suprać ich: jany tracili samakantrol, pačynali chvalavacca, puls pačaščaŭsia, im stanaviłasia ŭsio ciažej zasiarodzicca. A mienavita kancentracyja była klučom da pośpiechu ŭ nastupnych zadańniach i mahčymaściu viarnuć sabie pazicyju lidara ŭ pary. U vyniku atrymlivaŭsia paradoks: testasteron nibyta dadavaŭ sił i žadańnia zmahacca, ale adnačasova pieraškadžaŭ spakojna iści da mety.
Uzrost nie zaŭsiody maje značeńnie
Pavodle prafiesara Ruchały, pa normie ŭ mužčyn uzrovień testasteronu ŭ kryvi pavinien składać ad 10 da 28 nanamol na litr. Ale heta — ahulny testasteron, i jaho značeńnie samo pa sabie mała što kaža pra zdaroŭje.
Ahulny testasteron składajecca ź dźviuch častak: źviazanaha, jaki «pryklejeny» da śpiecyjalnaha białku pad nazvaj SHBG (hłabulin, što źviazvaje pałavyja harmony), i svabodnaha. Mienavita apošni jość aktyŭnym i ŭpłyvaje na arhanizm.
Kali ŭzrovień SHBG vysoki (naprykład, pry pavyšanaj funkcyi ščytapadobnaj załozy), to bolšaja častka testasteronu akazvajecca «źviazanaj», a aktyŭnaha, svabodnaha zastajecca mała. Tamu mužčyna moža mieć narmalny ci navat vysoki ahulny ŭzrovień testasteronu, ale pry hetym pakutavać ad jaho deficytu.
Padčas pałavoha paśpiavańnia ŭzrovień testasteronu pastupova raście i dasiahaje piku prykładna da 30—40 hadoŭ. Potym jon pavolna pačynaje źmianšacca, asabliva prykmietna — paśla 60—65 hadoŭ. Hety praces nazyvajuć andrapaŭzaj — mužčynskim anałaham klimaksu.
Adnak, u adroźnieńnie ad žančyn, u mužčyn niama rezkaha harmanalnaha zryvu. Źnižeńnie adbyvajecca płaŭna, a simptomy — patlivaść, stomlenaść, razdražnialnaść, panižany nastroj — zvyčajna nie takija jarkija, ale z časam usio ž nazapašvajucca.
Simptomy niedachopu testasteronu časta prachodziać niezaŭvažna. Mužčyna moža stracić cikavaść da seksu, adčuvać słabaść, być razdražnialnym, ale najčaściej tłumačyć heta stomlenaściu.
Kali takoje stanovišča doŭžycca doŭha, to varta zdać analizy na testasteron. Pavodle vynikaŭ abśledavańnia doktar moža pryznačyć zamiaščalnuju terapiju testasteronam: tabletki, mazi abo ŭkoły.
Časam uzrovień testasteronu źnižajecca raptoŭna. Heta moža być źviazana z aŭtaimunnymi reakcyjami arhanizma, parušeńniami ŭ pracy hipofizu, hipatałamusa abo jaječak.
Akramia taho, isnujuć rečyvy, jakija niezaŭvažna pieraškadžajuć pracy harmanalnaj sistemy. Heta tak zvanyja endakrynnyja razburalniki — chimikaty, jakija pa svajoj struktury padobnyja da harmonaŭ. Jany mohuć uzmacniać aktyŭnaść SHBG (što źnižaje ŭzrovień svabodnaha testasteronu) abo pryhniatać vypracoŭku samoha harmonu.
Hetyja rečyvy sustrakajucca, naprykład, u kaśmietycy abo płastykavych pradmietach, asabliva kali jany nahravajucca na soncy. Ich uździejańnie škodnaje ŭ lubym vieku.
Takim čynam, testasteron — nadzvyčaj važny harmon, ale abychodzicca ź im treba vielmi aściarožna. Prafiesar Ruchała padkreślivaje: adziny šlach da pryhožaha cieła — heta treniroŭki i pravilnaje charčavańnie. Biaśpiečnaj alternatyvy nie isnuje.
Ciapier čytajuć
«Ja nie chaču adpuskać žyćcio». U piśmieńnicy Śviatłany Kurs rak na poźniaj stadyi6
Kamientary