Zdaroŭje

Daśledavańnie: kavidny stres pryvodzić da zaŭčasnaha stareńnia mozhu

U niadaŭnim daśledavańni navukoŭcy vyvučyli, jak pandemija Covid-19 — i źviazanyja ź joju samaizalacyja, finansavyja ciažkaści i nastupstvy chvaroby — upłyvajuć na mozh maładych ludziej. U našym rehijonie da niehatyŭnych faktaraŭ, jakija spryjajuć stresu, dadajucca taksama vajna i masavyja represii, što robić vyniki daśledavańnia asabliva aktualnymi dla biełarusaŭ.

Fota: vecteezy

Navukoŭcy daŭno adznačali, što stres, źviazany z pandemijaj COVID-19, pryvioŭ da paharšeńnia ahulnaha psichičnaha zdaroŭja. Novyja daśledavańni pakazvajuć, što stres istotna źmianiŭ mazhi niekatorych ludziej i fizična.

Hetaje adkryćcio dapaŭniaje šerah daśledavańniaŭ pryčyn paskoranaha stareńnia mozhu, na jakoje ŭpłyvajuć jak bijałahičnyja faktary, tak i asablivaści navakolnaha asiarodździa.

Stan mozhu źmianiajecca z hadami, pry hetym nie va ŭsich mozh stareje z adnolkavaj chutkaściu. Stresavyja padziei mohuć vyklikać nieadpaviednaść pamiž bijałahičnym uzrostam mozhu čałavieka (pakazčyk, zasnavany na bijałahičnych markierach, jaki adnosicca da taho, na kolki hadoŭ vyhladajuć kletki vašaha cieła) i jaho chranałahičnym uzrostam (realnaj kolkaściu pražytych hadoŭ).

Daśledčyki vyvučali maładzionaŭ, jakija žyvuć u rajonie zaliva San-Francyska i ŭpłyŭ na ich łakdaŭnu 2020 hoda, raspaviadaje Inverse. U cełym u padletkaŭ vyjavilisia asablivaści mozhu, bolš charakternyja dla pažyłych ludziej i tych, chto pieražyŭ surjoznyja niahody ŭ dziacinstvie. U paraŭnańni z maładymi ludźmi, acenienymi da pandemii, udzielniki daśledavańnia mieli mienšuju taŭščyniu kary hałaŭnoha mozhu, bolšy abjom hipakampa i mindaliny. Ich psichičnaje zdaroŭje taksama było horšym, ale niezrazumieła, ci źviazany ich nastroj sa źmienami ŭ struktury mozhu.

Chacia niekalki daśledavańniaŭ, u tym liku i hetaje, prasačyli ŭzajemasuviaź pamiž stresam u rańnim žyćci i paskoranym stareńniem mozhu — dahetul niezrazumieła, što abumoŭlivaje hetuju suviaź. Jan Hotlib, prafiesar Stenfardskaha ŭniviersiteta i pieršy aŭtar novaha daśledavańnia, śćviardžaje, što kartyzoł, jaki vyłučajecca ŭ adkaz na stres, moža adyhryvać svaju rolu ŭ hetym pracesie. Taksama zastajecca adkrytym pytańnie, ci źjaŭlajucca hetyja źmieny pastajannymi. 

Ale možna pryniać miery, kab zachavać zdaroŭje mozhu, niahledziačy na ​​stres. «My nie viedajem, ci možna admianić nastupstvy, — kaža Hotlib. — Ale ja čakaju, što mietady źnižeńnia stresu — miedytacyja, rełaksacyja i h.d., mohuć zapavolić chutkaść stareńnia mozhu».

Jak stres fizična źmianiaje mozh

Da pačatku pandemii Hotlib i jaho kalehi daloka prasunulisia ŭ daśledavańni ŭpłyvu stresu ŭ rańnim žyćci na raźvićcio mozhu i depresii ŭ padletkaŭ. Pieršapačatkova pandemija pierapyniła ich pracu, ale ŭ kančatkovym vyniku adkryłasia mahčymaść: navukoŭcy zmahli paraŭnać skanavańnie mozhu da pandemii sa skanavańniem, zroblenym u kancy 2020 hoda.

Kamanda źviartała ŭvahu na takija faktary, jak uzrost, poł, uździejańnie stresu i sacyjalna-ekanamičny status, i paraŭnoŭvała hrupy paddoślednych da i paśla pačatku pandemii. Urešcie navukoŭcy vyjavili, što mozh maładych ludziej pry kancy pieršaha hoda pandemii vyhladaŭ u siarednim starejšym, čym mozh maładych ludziej, skanavany da jaje pačatku.

Takim čynam, pandemija niehatyŭna paŭpłyvała na psichičnaje zdaroŭje paddoślednaj hrupy i paskoryła stareńnie mozhu. Navukoŭcy nie mohuć skazać, ci dahonić chranałahičny ŭzrost udzielnikaŭ uzrost ich mozhu. Inšyja daśledavańni pakazvajuć, što ludzi z «bolš starym na vyhlad» mozham horš spraŭlajucca z testami pa vymiareńni ŭvahi, pamiaci i inšych funkcyj.

Daśledčyki kažuć, što isnujuć karysnyja praktykavańni dla ŭmacavańnia kahnityŭnaha zdaroŭja. 

  • Padtrymlivajcie cisk u normie;
  • Ježcie zdarovuju ježu i nie pierajadajcie;
  • Davajcie sabie fizičnuju nahruzku;
  • Nie zamykajciesia ŭ sabie, kamunikujcie ź ludźmi;
  • Zdymajcie stres zdarovymi sposabami (dobryja spravy, miedytacyja, sport, pryjemnyja zvyčki, pryroda, padarožžy i ŭsio takoje).

Hotlib i jaho kalehi płanujuć i dalej sačyć za ŭdzielnikami, kali im spoŭnicca 20 hadoŭ, kab ubačyć, ci zachavajucca psichałahičnyja prablemy i jak budzie źmianiacca mozh paśla pandemii.

Kamientary

Ciapier čytajuć

«Samaha pryvabnaha sadžaješ napierad, i ŭsio biez paleva». Jak i za kolki pieravoziać u Jeŭropu nielehalnych mihrantaŭ ź biełaruskaj miažy3

«Samaha pryvabnaha sadžaješ napierad, i ŭsio biez paleva». Jak i za kolki pieravoziać u Jeŭropu nielehalnych mihrantaŭ ź biełaruskaj miažy

Usie naviny →
Usie naviny

Francuza asudzili da 30 hadoŭ za zabojstva žonki. Ni cieła nie znajšli, nie było śviedak, jak i nie było pramych dokazaŭ4

Tramp prapanavaŭ i Rasii, i Ukrainie abviaścić siabie pieramožcami8

Jakaja adna rysa robić mieniedžara vydatnym? Adkaz vas ździvić6

Tramp skazaŭ Zialenskamu, što pakul nie maje namieru pastaŭlać Kijevu rakiety «Tamahaŭk»16

Zialenski hetym razam jeździŭ da Trampa z kartami Rasii3

Na aŭkcyjonie karcinu Šahała pradali za 3 miljony dalaraŭ3

79‑hadovuju piensijanierku ŭ Stolinskim rajonie šukali 4 dni i znajšli žyvoj5

U Kitai praciahvajucca žorstkija čystki ŭ armii: palacieła hałava druhoha čałavieka ŭ vojsku3

«Ja dumaju, Pucin choča zaviaršyć vajnu». Tramp sustreŭsia ŭ Biełym domie ź Zialenskim23

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

«Samaha pryvabnaha sadžaješ napierad, i ŭsio biez paleva». Jak i za kolki pieravoziać u Jeŭropu nielehalnych mihrantaŭ ź biełaruskaj miažy3

«Samaha pryvabnaha sadžaješ napierad, i ŭsio biez paleva». Jak i za kolki pieravoziać u Jeŭropu nielehalnych mihrantaŭ ź biełaruskaj miažy

Hałoŭnaje
Usie naviny →

Zaŭvaha:

 

 

 

 

Zakryć Paviedamić