«Ranica — u škole, potym — hatel». Znakamity biełaruski łyžnik raskazaŭ, jak žyvie ŭ polskim Zakapanym
U łyžnika Siarhieja Dalidoviča była vielmi doŭhaja i nasyčanaja karjera. Uradženiec Oršy prymaŭ udzieł u siami Alimpijadach, dvanaccaci čempijanatach śvietu. Na Alimpijskich hulniach u 2014 hodzie Siarhiej zaniaŭ piataje miesca, byŭ pieramožcam etapu Kubka śvietu. Siońnia jon pracuje ź bijatłanistami ŭ polskim Zakapanym. Most pahavaryŭ ź im pra žyćcio ŭ Polščy, dziaciej i trenierstva.
Ad Zakapanaha da Zakapanaha
U lutym 2022 hoda, niezadoŭha da pačatku poŭnamaštabnaj vajny va Ukrainie, Dalidovič razam ź siamjoj vyjechaŭ u Polšču. Jany žyvuć u Zakapanym, a bolš kankretna ŭ vioscy Kaścialiska.
Z Zakapanym u Siarhieja daŭniaja suviaź. Jon uspaminaje, što ŭ pačatku 1990‑ch upieršyniu vyjechaŭ siudy na zamiežnyja zbory, a jašče tut paznajomiŭsia z žonkaj Irynaj, jakaja taksama zajmałasia łyžnymi honkami.
«Za 30 hadoŭ, viadoma, u Zakapanym amal usio pamianiałasia. Ale voś baza, kudy pryjazdžali na zbory, zastałasia takoj ža samaj. Adkaznyja ludzi hadami nie viedajuć, što z hetym usim rabić. Trasu, strelbišča abnavili, a z astatnim da hetaha času nie mohuć razabracca», — raskazvaje surazmoŭca.
Dalidovič pracuje nastaŭnikam-trenieram pa bijatłonie ŭ spartyŭnaj škole — anałahu našaha internata. Sa słoŭ biełarusa, trenieram u Polščy stać praściej — dastatkova skončyć kursy. A voś nastaŭniku biez vyšejšaj adukacyi nijak.
«U Biełarusi skončyŭ BDUFK i, kali tut paćvierdzili dypłom, što zaniało niekalki miesiacaŭ, staŭ paŭnavartasna pracavać. Pajšoŭ užo moj treci hod u škole. Treniruju junych bijatłanistaŭ (u hrupie 20 čałaviek — ad 12 da 18 hadoŭ) razam z dvuma trenierami z Polščy. Mnie padabajecca. Rychtujem kadry dla moładzievaj zbornaj. Ja bolš adkazvaju za funkcyjanalnuju padrychtoŭku i techniku łyžnaha chodu».
Siarhiej Dalidovič. Fota ź jaho archiva
Dalidovič pakul nie moža pracavać sa zbrojaj — adnym z klučavych elemientaŭ padrychtoŭki dla bijatłanistaŭ. Dla hetaha niedastatkova časovaha DNŽ, patrebien pastajanny.
Z kalehami ŭ biełarusa skłalisia davierčyja adnosiny. U adnaho ź ich Dalidovič z usioj siamjoj byŭ niadaŭna na viasielli.
«Pahladzieli, jak hurali (etnakulturnaja hrupa palakaŭ. — Zaŭv. Most) viesialacca. Sabrałasia čałaviek sa sto. Pałova — z boku žanicha — pryjšła ŭ huralskich kaściumach, niekatoryja byli na koniach. A druhaja pałova — zvyčajnyja haradskija žychary, bo žonka kalehi z Poznani. Atrymaŭsia cikavy kantrast. Pjuć palaki, viadoma, šmat. Ja ŭžo nie taki mocny».
Huralskaja viasielle. Fota z archiva Siarhieja Dalidoviča
Ranica — u škole, potym — hatel
U hrupie Dalidoviča ŭ pierapynkach pamiž zborami trenirujecca i 18‑hadovy Hžehaž Halica. Jaho ličać vielmi talenavitym. Uzimku 2025 hoda bijatłanist vyjhraŭ try załatyja miedali na junijorskim čempijanacie Jeŭropy, potym byŭ srebranym pryzioram junijorskaha čempijanatu śvietu.
«Trochi pracavaŭ z Hžehažam i ŭ moładzievaj zbornaj. Chłopiec vydatna hatovy funkcyjanalna. Pahladzim, jak u jaho pojdzie. Naša zadača ŭ škole — nie tolki navučyć pravilnaj technicy, zakłaści padmurak, ale i nie vychałaścić spartsmienaŭ. Možna pakazvać bliskučyja vyniki pa junijorach, a potym zhubicca siarod darosłych».
Da paćviardžeńnia biełaruskaha dypłoma Dalidovič treniravaŭ u Polščy ź jašče adnym śpiecyjalistam moładzievuju zbornuju pa bijatłonie, zatym byŭ paŭhoda školnym animataram: zajmaŭsia ź dziećmi, pryhladaŭ za futbolnym polem.
Siarhiej Dalidovič. Fota ź jahonaha archiva
Ciapier Siarhiej pracuje ź junymi bijatłanistami 20 hadzin na tydzień. Kaža, što heta jaho całkam zadavalniaje.
«My pačynajem u 7.30 ranicy. Paśla sportu vučni iduć da 11.15 na inšyja ŭroki, a ja faktyčna volny. Zarablaju 4500 złotych (kala 1240 dalaraŭ. — Zaŭv. red.) nieta.
U druhoj pałovie dnia niaredka dapamahaju žoncy pa haspadarcy ŭ hateli. U Zakapanym jość nievialiki biudžetny hatel. Žonka prymaje haściej, kormić ich. A ja mahu i hazon padstryhčy, i niešta papravić — usio patrochu. Pryjezdžym dobra, što z hetaha hatela vielmi zručna pačynać hornyja pachody».
Siarhiej Dalidovič. Fota ź jahonaha archiva
Pa słovach Siarhieja, z-za zaniataści ŭ škole i hateli sam jon amal nie chadziŭ u hory i nie vybiraŭsia za miežy Zakapanaha.
«Mnie chapaje pracy i znosin ź siamjoj. Starejšaja dačka pieryjadyčna pryjazdžaje ŭ hości. Letaś Volha vyjšła zamuž za biełarusa. Žyvie ŭsiaho za 20 kiłamietraŭ ad nas. Jana jašče da našaj emihracyi vučyłasia ŭ Varšavie, a siońnia pracuje addalena prahramistam».
«Raniej byli dumki, što voś-voś pajedu dadomu»
U 2020 hodzie Dalidovič vystupiŭ za pieramieny ŭ Biełarusi i vykazvaŭsia suprać hvałtu. Paśla hetaha jamu stali zaminać treniravać łyžnikaŭ (u liku jaho vučniaŭ była i siaredniaja dačka Darja), što i pasłužyła adnoj z pryčyn emihracyi.
U kastryčniku hetaha hoda Dalidoviča ŭklučyli ŭ bazu vyšuku Rasii. Paradoks, ale, sa słoŭ biełarusa, heta ŭ niejkaj stupieni «dapamahło supakoicca».
«Viadoma, sumuju pa Biełarusi, chacieŭ by tam žyć. Ale razumieju, što ŭ najbližejšy čas nie mahu viarnucca na radzimu. Raniej pastajanna byli dumki, što voś-voś pajedu dadomu».
Siarhiej žyvie ŭ Zakapanym amal čatyry hady. Kaža, što čas pralacieŭ vielmi chutka. Miascovyja žychary ŭžo nie ličać jaho čužym.
«Spačatku adčuvałasia dystancyja. Niehatyvu nie było, ale stavilisia naściarožana. Vielmi mała chto viedaŭ pra situacyju ŭ Biełarusi i kankretna pra mianie. Kamu ni raskazvaŭ pra toje, što adbyvajecca — rabili kruhłyja vočy. Adnojčy mianie navat za ŭkrainca pryniali. Ale ciapier miascovyja bačać, što my nikudy nie źjazdžajem, bolš daviarajuć».
U cełym Dalidoviča ŭsio zadavalniaje. Minus tolki adzin — adsutnaść svajho žylla.
«U nas dobryja apartamienty, 90 kvadrataŭ. Na arendu addajem jakraz tuju sumu, jakuju zarablaju ŭ škole. Ale dadatkovy zaniatak ja sabie zaŭsiody znajdu. I lepš budu rabić heta ŭ Polščy ŭ svajo zadavalnieńnie, čym tam, dzie mianie nie čakajuć».
Dačka vieryła, što budzie zapatrabavanaja ŭ biełaruskim bijatłonie, ale vystupaje jak biežanka
Chutčej za ŭsio, miarkuje surazmoŭca, udałosia adaptavacca da polskich budniaŭ małodšaj dačce Złacie. Jana chodzić u treci kłas.
«Pa-polsku Złata havoryć naohuł biez akcentu, časam dapamahaje mnie ź pierakładam. U škole joj usio padabajecca. U ich tam łajt-režym. Chatniaha zadańnia niama, adznak taksama. Mnohim baćkam heta nie padabajecca. A mnie zdajecca, što talent zaŭsiody prabjecca — pastajannaje zubreńnie nie daść pładoŭ», — raskazvaje Dalidovič.
Pa jaho słovach, Złata z zadavalnieńniem naviedvaje i ŭroki relihii. Jana dałučaje siamju da naviedvańnia kaścioła. Na niadzielnych słužbach niaredka šmatludna.
Značna ciažej z-za ŭzrostu i spartyŭnych abstavin u novaj krainie pryjšłosia siaredniaj dačce Dalidoviča — Darji. Jana vieryła, što budzie zapatrabavanaja ŭ biełaruskim bijatłonie, ale akazałasia nie patrebnaj.
Ciapier byłaja łyžnica trenirujecca z reziervovaj polskaj kamandaj. U minułym hodzie Dalidovič stała pieršaj u śviecie bijatłanistkaj, jakaja vystupaje jak biežanka.
«My vielmi ŭdziačnyja Mižnarodnamu alimpijskamu kamitetu, Mižnarodnamu sajuzu bijatłanistaŭ, NAK Polščy i fiederacyi bijatłona Polščy, što dali šaniec Darji treniravacca, vystupać i mieć mahčymaść realizavacca. MAK vydzieliŭ stypiendyju na paŭtara hoda — 1500 dalaraŭ u miesiac. Hetyja hrošy amal całkam iduć na zbory», — kaža Siarhiej.
Adnoj z hałoŭnych prablem zastajecca invientar. U pryvatnaści, u Darji vielmi staraja vintoŭka — zbroi bolš za 20 hadoŭ.
U minułym siezonie biełaruska spaborničała siarod junijorak. Najlepšy vynik — 32‑ie miesca ŭ spryncie na čempijanacie śvietu. Ciapier Dalidovič rychtujecca da startaŭ siarod darosłych na Kubku IBU — druhoj pa ranhu sieryi spabornictvaŭ paśla Kubka śvietu.
«Z-za ŭsich pierajezdaŭ i pałak u koły, jakija nam stavili ŭ Biełarusi, apošnija try hady ŭ Darji faktyčna vypali z padrychtoŭki. Ale ŭ jaje jość pierśpiektyvy ŭ bijatłonie. Na hetym etapie jana značna bolš trenirujecca centralizavana sa zbornaj, čym sa mnoj. Raście ŭ kankurentnym asiarodździ. Choć Darja nie zajmaje niečaje miesca ŭ kamandzie — jana trenirujecca za hrošy MAK, a nie Polščy».
«Tut nichto nie zajmajecca prypiskami»
Zakapane znachodzicca kala padnožža Tatraŭ. Najaŭnaść hor, pa nazirańni Dalidoviča, mała stymuluje fizičnuju aktyŭnaść miascovych žycharoŭ.
«Mnie zdajecca, u Polščy ŭpor bolšy na adukacyju. Niama fanatyzmu pa tych ža zimovych vidach sportu. Mnohaje zaležyć ad baćkoŭ, viadoma. Ale tut nichto nie zajmajecca prypiskami, maŭlaŭ, u nas stolki pracentaŭ zajmajucca sportam».
«Biudžetnych hrošaj na ŭsich nie chopić»
21 kastryčnika stała viadoma, što Mižnarodnaja fiederacyja łyžnaha sportu i snoŭbordu (FIS) nie dapuścić biełarusaŭ da adboru na Alimpijadu 2026 hoda ŭ Italii. Na hałoŭnym starcie čatyrochhodździa nie vystupiać nie tolki łyžniki, ale i frystajlisty, dzie ŭ biełarusaŭ byli miedali na ŭsich zimovych Alimpijskich hulniach pačynajučy z 1998 hoda.
«Dumaju, biełaruskija łyžniki nie mocna źniervavalisia. Naadvarot: «Fuch, kłasna, što nie dapuścili, nie treba jechać, hańbavacca». Buduć dalej spaborničać u jakoj-niebudź Jakucii. Moža, ja krychu iranizuju, ale pra surjoznyja vyniki ŭ łyžnych honkach nie było b havorki. U lepšym vypadku — traplańnie ŭ top-50 u indyvidualnych dyscyplinach. Biełarusy čatyry hady nie vystupali ŭ Kubku śvietu siarod najmacniejšych, a sport nie stajaŭ na miescy», — razvažaje Dalidovič.
Pavodle jaho słoŭ, «hałoŭny spartsmien» u Biełarusi ŭsio mienš uvahi nadaje sportu: adbivajucca i ŭzrost, i ŭsie padziei ŭ śviecie.
«Łyžy, frystajł, davajcie pryznajem, nie asabliva papularnyja i patrabujuć ŭlivańnia srodkaŭ. U Biełarusi ž u sporcie nie pierajšli na kamiercyjnyja rejki, kab nie zaležać ad dziaržavy, a biudžetnych hrošaj na ŭsich dakładna nie chopić. Lepš by ŭ ciapierašniaj situacyi ŭkładalisia ŭ dziciačy sport».
«Bali i abdymanki z Łukašenkam — nie palityka?» Spytali ŭ sumlennych spartsmienaŭ, ci varta źniać spartovy ban z Rasii i Biełarusi
Biełaruskaja łyžnica stała čempijonkaj Polščy pa bijatłonie
«Usio pieraviernutaje z noh na hałavu». Słavuty biełaruski łyžnik Siarhiej Dalidovič asieŭ u Zakapanym
Biełaruskija spartoŭcy razam vystupili suprać vajny. Chto padpisaŭ zvarot?
Ciapier čytajuć
Tusk zajaviŭ pra hatoŭnaść adkryć Babroŭniki i Kuźnicu ź listapada40
Kamientary