Režysior Chalezin piša knihu pra 90-ja i naš čas, ale vyjdzie jana tolki pa-anhlijsku
U intervju «Radyjo Svaboda» Chalezin raskazaŭ, što padšturchnuła jaho ŭziacca za napisańnie knihi i čamu nie płanuje jaje vydańnie na biełaruskaj movie.
Pra pracu nad svajoj knihaj Mikałaj Chalezin raskazaŭ u pačatku hetaha hoda. Ciapier jon padzialiŭsia padrabiaznaściami. Kniha jašče nie maje nazvy, tolki padzahałovak — «Jak nie pamierci pry dyktatury i vyžyć pry demakratyi».
«Heta nie tolki pra 90-ja hady, — raskazvaje režysior, pra što kniha. — Hety pieryjad na pačatku knihi. A potym heta historyja, u tym liku jak siamja akazałasia ŭciahnutaja ŭ detektyŭnuju historyju. To-bok kali našy siabry byli vykradzienyja i zabityja. Heta kožny biełarus viedaje pra Dzimu Zavadskaha, i pra Juryja Zacharanku, i pra Viktara Hančara, i pra Tolu Krasoŭskaha. Ale heta nie było raskazana mižnarodnaj aŭdytoryi.
Dalej heta historyja ŭžo stanaŭleńnia teatra, zatym heta historyja, kali my vymušanyja byli biehčy, dalej heta ŭžo naša žyćcio ŭ inšych krainach», — dzielicca Chalezin.
Kniha budzie na anhlijskaj movie. Pieršyja hłavy ŭžo pierakładzieny i nakiravany jak amierykanskim, tak i brytanskim vydaŭcam.
«Ja pišu hłavy, a [žonka] Nataša [Kalada], pakolki heta historyja ŭ tym liku i kachańnia na fonie ŭsiaho hetaha kašmaru, što adbyvajecca pry dyktatury, kali pračytvaje hetyja hłavy, piša svaje nievialikija hłavy, kali ličyć, što ja vykładaju heta tolki sa svajho boku i niama jaje punktu hledžańnia, abo dzie ja pamylajusia. To-bok heta takaja… sistema, dzie nielha padmanuć».
Pa słovach aŭtara, pieršapačatkova jon nie mieŭ žadańnia pisać takuju aŭtabijahrafičnuju knihu. Ale šturškom stała razmova ź viadomymi palityčnymi dziejačami z roznych krain.
«Ja b chacieŭ zajmacca inšaj litaraturaj ciapier. Ale byŭ momant, kali viadomyja palityčnyja dziejačy z roznych krain nas pavučali: «Vy niapravilna zajmajeciesia pramoŭšynam svajoj dziaržavy». I heta byŭ taki dosyć surjozny vyklik dla nas».
Chalezin dzielicca padrabiaznaściami adnoj z razmovaŭ:
«Nam heta kazaŭ adzin ź ministraŭ adnoj z krain: «Ja dasyłaju da vas dypłamata, jaki budzie pracavać u vašaj krainie šmat hadoŭ, naprykład, piać. I mnie treba, kab jon razumieŭ usio, što adbyvajecca ŭ vašaj krainie. Ale hety dypłamat, kab zrazumieć krainu, atrymlivaje ŭ ruki knihi pra Vialikaje Kniastva Litoŭskaje, pra niejkuju hłybinnuju historyju i hetak dalej, ale jon nie razumieje, što adbyvajecca. Vaša najnoŭšaja historyja nie apisanaja praź ludziej».
Režysior tłumačyć, što zachodniamu dypłamatu važna zrazumieć, jak pavodzili siabie ludzi i što adbyvałasia ŭ krainie.
Chalezin adznačaje, što vystupleńniaŭ na roznych forumach z zaklikami ab dapamozie Biełarusi i tłumačeńniami, što biełarusy traplajuć u turmu za toje, što prademanstravali svoj jeŭrapiejski vybar, niedastatkova, bo takija vystupleńni nidzie nie fiksujucca. Jon spadziajecca, što kniha dapamoža zamiežnamu čytaču zrazumieć, chto takija biełarusy.
Knihu nie płanujuć vydavać na biełaruskaj i ruskaj movach.
«Ja baču ciapier, što lubaja kniha, jakaja vychodzić, sutykajecca ź niejkim hłybinnym chiejtam. I hety chiejt mnie nie padabajecca. To-bok nie toje kab mnie nie padabajecca ci ja na jaho reahuju, ja ŭvohule liču, što kožny volny vykazvać usio što zaŭhodna i jak zaŭhodna. Ale ja nie chaču, kab maja siamja, dzieci, pieražyvali praz toje, što vysłuchoŭvajuć niejki chiejt nakont taho ci inšaha ŭ hetaj knizie. Chto zachoča — pračytaje pa-anhlijsku, heta nie vialikaja prablema».
Chalezin padzialiŭsia taksama płanami pastavić opieru pa matyvach knihi Sašy Filipienki «Słon».
Ciapier čytajuć
Radyjoviadučy raskazaŭ pra ŭnutranuju kuchniu ANT — i pra toje, jak pieratvaryŭsia ŭ palitviaźnia4
Kamientary