Культура

Памёр Янка Запруднік

На 96-м годзе жыцця памёр адзін з найстарэйшых і самых вядомых дзеячаў беларускай дыяспары ў ЗША, гісторык, публіцыст Янка Запруднік. 

Янка Запруднік (сапраўднае імя — Сяргей Вільчыцкі) нарадзіўся 9 жніўня 1926 года ў Міры (тады Мір быў у складзе Польскай дзяржавы). Там скончыў пачатковую школу, падчас нямецкай акупацыі прагімназію ў Баранавічах і некалькі класаў гандлёвай школы, належаў да Саюза беларускай моладзі. Летам 1944 года быў вымушаны пакінуць Беларусь. 

Пасля заканчэння Другой сусветнай вайны змяніў імя на Янка Запруднік і зноў вярнуўся да адукацыі. Скончыў славутую Беларускую гімназію імя Янкі Купалы (1947), браў актыўны ўдзел у скаўцкім руху. А ў 1948 годзе разам з 11 іншымі хлопцамі (знакамітая «Дванаццатка») адправіўся ў Вялікабрытанію, дзе тры гады працаваў у вугальных шахтах. У Брытаніі Янка Запруднік таксама браў актыўны ўдзел у жыцці беларускай дыяспары, быў актывістам Згуртавання беларусаў у Вялікабрытаніі. У 1950 г. пераехаў у Бельгію для атрымання вышэйшай адукацыі. У 1954 годзе скончыў гістарычны факультэт Лювенскага ўніверсітэта. З верасня 1954 года працаваў у беларускай секцыі «Радыё Вызваленне» (сёння — «Радыё Свабода»). 

У 1957 годзе Янка Запруднік пераехаў у ЗША. Працягнуў працу на «Радыё Свабода», а ў 1969 годзе ў Нью-Ёркскім універсітэце абараніў дысертацыю на тэму «Палітычнае змаганне за Беларусь у царскіх Дзяржаўных думах (1906-1917 гг.)» і атрымаў ступень доктара гісторыі. Выкладаў гісторыю Расіі і СССР у Квінскім каледжы Нью-Ёрскага ўніверсітэта.

Янка Запруднік быў адной з цэнтральных постацяў беларускай эміграцыі ў ЗША, рэдактарам газеты «Беларус» (1980—1995), сябрам Беларуска-амерыканскага задзіночання (БАЗА), актывістам беларускіх праваслаўных прыходаў. Ён — аўтар шматлікіх беларусаведчых публікацый, у тым ліку кніг: «Паўстанне на Беларусі 1863 года: «Мужыцкая Праўда» і «Лісты з-пад шыбеніцы» = The 1863 uprising in Byelorussia: «Peasants' Truth» and «Letters from beneath the Gallows» / тэксты і каментарыі» (разам з Т. Бэрдам, 1980), «Спадчына бацькоў: «Агледзіны»: Да 100-годзьдзя ад нараджэньня Я. Купады й Я. Коласа» (1982), «Belarus: At Crossroads in history» (1993; беларуская версія «Беларусь на гістарычных скрыжаваннях», 1996), «Historical dictionary of Belarus» (1998; разам з В. Сіліцкім, 2007), «Дванаццатка: Дак. аповесць аб дванаццаці бел. хлапцах у Нямеччыне, Вялікабрытаніі і Бельгіі (1946-1957 гг.)» (2002), «Беларускія фестывалі і выстаўкі ў Нью Джэрсі: палітычная інфармацыя моваю мастацтва (1948—2011 гг.)» (2013), «Па гарачых слядах мінўушчыны: Мае лісты 1952-1959 гг.: Універсітэт у Бельгіі газета «Бацькаўшчына», радыё Вызваленне/Свабода ў Мюнхене і Нью-Ёрку» (2015). 

Таксама Янка Запруднік вядомы і як паэт. Пісаў пад псеўданімам Сяргей Ясень. У 2017-м выйшаў зборнік яго твораў «Берагу майго зарніцы: паэзія (1946—2017): дзённік (1949―1954)».

Янка Запруднік быў мецэнатам, які падтрымліваў безліч беларускіх спраў, праектаў, апекаваўся гісторыкамі ў Беларусі, быў тут жаданым госцем. А яго дом у Сомерсэце (Нью-Джэрсі) заўсёды быў гасцінны і ўтульны для суродзічаў-беларусаў.

Да апошніх месяцаў Янка Запруднік захоўваў светлы розум і цікавасць да падзеяў. Апошні раз наведваў радзіму ў 2016 годзе, у 90-гадовым узросце, праехаўшы яе з поўдня, дзе была радзіма жонкі, і зладзіўшы ў Мінску прэзентацыю кнігі на падставе сваіх лістоў.

Каментары

Цяпер чытаюць

Дзяржаўныя каналы нечакана паказалі, як выглядаюць рэзідэнцыі Лукашэнкі знутры. Раней камеры туды не траплялі12

Дзяржаўныя каналы нечакана паказалі, як выглядаюць рэзідэнцыі Лукашэнкі знутры. Раней камеры туды не траплялі

Усе навіны →
Усе навіны

Раскошны паўночнакарэйскі курорт для замежнікаў закрыўся праз тры тыдні пасля адкрыцця

Сілавікі выпадкова раскрылі, як менавіта правяраюць тых, каго падазраюць у «экстрэмізме». Спаліўся адзін з адказных за гэта13

Еўрасаюз увёў поўную забарону на фінансавыя транзакцыі ў дачыненні да некалькіх банкаў Беларусі78

Наталлю Говараву з траімі дзецьмі экакуявалі з Беларусі. Ёй пагражала чатыры гады хіміі

Сяргей Ціханоўскі папрасіў аб дапамозе62

Жонка кіраўніка IT-кампаніі, якога заўважылі на канцэрце з калегай-каханкай, адрэагавала на сітуацыю17

«Маму трымалі проста ў яме, марылі голадам». Гісторыі ўкраінак, выкрадзеных расейцамі са сваіх дамоў7

Ціханоўская: «Мы расказалі Сяргею, як сябе паводзіць на сустрэчах высокага ўзроўню. Ён жа эмацыйны, як агонь, як ураган»19

У 18-м пакеце санкцый — чатыры беларускія кампаніі і завод «Легмаш», прадугледжваюцца захады супраць беларускіх банкаў19

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Дзяржаўныя каналы нечакана паказалі, як выглядаюць рэзідэнцыі Лукашэнкі знутры. Раней камеры туды не траплялі12

Дзяржаўныя каналы нечакана паказалі, як выглядаюць рэзідэнцыі Лукашэнкі знутры. Раней камеры туды не траплялі

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць