Kučuk: Ja dva razy płakaŭ u kamiery naŭzryd, kab źniać psichałahičnuju napruhu

Ciapier u mužčynu nielha paznać čałavieka, jaki adsiedzieŭ paŭtara hoda — jaho vydaje tolki zališniaja blednaść i ejfaryja ad svabody: «Vy nie razumiejecie — u Biełarusi ty ŭvieś čas šyfruješsia, vydalaješ listavańnie, a tut možna spakojna karystacca telefonam — i tabie za heta ničoha nie budzie». Jon pryznajecca, što pakul maje prablemy z režymam — pakul jon, jak viazień, rana padymajecca i rana kładziecca spać: «Ale voś siońnia ja, naprykład, padniaŭsia ŭžo a siomaj ranicy, a nie a piataj».

«Klimat mianiajecca, a kiraŭnik CVK Biełarusi — nie»

— Kali pajšli da ambasady Rasiei z partretam i bieł‑čyrvona-biełymi ružami paśla viestki pra śmierć Alaksieja Navalnaha, vy čakali zatrymańnia?

— Biezumoŭna. U mianie byŭ zaplečnik z vadoju, šakaładkaj i pašpartam. Darečy, apošni tak i zastaŭsia ŭ Centralnym RUUSie. Ja zahadzia ŭklučyŭ svaju hieałakacyju dla siabra, kab jon razumieŭ, dzie ja. Bačyŭ aŭtobus AMAPa pobač z ambasadaj. Ale nie pajści nie moh — Alaksiej Navalny byŭ samym papularnym rasiejskim palitykam, jon pamior u źniavoleńni. Ja časta jaho ŭspaminaŭ, kali sam siadzieŭ.

Adnak Dźmitryj nie čakaŭ, što na jaho zaviaduć kryminalnuju spravu, asudziać i jon praviadzie siem miesiacaŭ u adzinočcy, a zatym budzie hvałtoŭna vypravadžany ŭ Litvu.

Uspaminaje ŭmovy ŭ IČU, dzie pravioŭ 30 sutak, pakul jaho nie pieraviali SIZA: antysanitaryja, błaščycy, kamiera na šeść kvadratnych mietraŭ, u jakoj byli 13 čałaviek — trom ź ich načami davodziłasia stajać.

— Za što vas asudzili?

— Pavodle častki 1 artykuła 342 Kryminalnaha kodeksu («Arhanizacyja i rychtavańnie dziejańniaŭ, jakija hruba parušajuć hramadski paradak, albo aktyŭny ŭdzieł u ich»), mianie zafiksavali na adnym z maršaŭ u 2020 hodzie, i pavodle častki 3 artykułu 361 Kryminalnaha kodeksu («Zakliki da dziejańniaŭ, skiravanych na pryčynieńnie škody nacyjanalnaj biaśpiecy Respubliki Biełaruś»). Pavodle apošniaha mnie stavili ŭ vinu 17 epizodaŭ, siarod ich byli adkryta śmiešnyja. Naprykład, u hodzie 2018— 2019‑m ja napisaŭ, što «klimat mianiajecca, a kiraŭnik CVK Biełarusi — nie». Prakuror paličyŭ, što takim čynam ja nanios «škodu nacyjanalnaj biaśpiecy». Na sudzie ŭsie razumieli, jaki heta absurd, ale ŭ vyniku mnie dali šeść hadoŭ kałonii.

Pavialičyć

— Ci prapanoŭvali vam pisać prašeńnie ab pamiłavańni? Paraili b inšym?

— Nie, mnie nie prapanoŭvali, ale kali b prapanavali, ja b pahadziŭsia. Svaboda daražejšaja. Prašeńnie — farmalnaja papierka, jakaja sama pa sabie ničoha nie značyć, ale moža viarnuć da žyćcia, siamji i spravy. Ja razumieju tych, chto pryncypova nie piša, naprykład, Mikałaj Statkievič — u takich ludziej inšy stryžań. Ale ja dumaju, siadzieć hadami dziela pryncypu — niapravilna. Treba vykarystoŭvać luby šaniec, kab apynucca na voli. Šmat kamu, viedaju, prychodziać admovy, ale pasprabavać varta.

Vyzvaleny taksama nahadvaje, što palitviaźniam u luby momant mohuć «paviesić» 411‑y artykuł za «zaciataje niepadparadkavańnie patrabavańniam administracyi papraŭčaj ustanovy» za niaznačnaje parušeńnie, i nie adzin raz, tym samym značna pavialičyć termin. Jon i sam z hetym sutyknuŭsia: jaho pavinny byli sudzić u paniadziełak, ale vyzvalili za niekalki dzion da pracesu.

— Ci byli niejkija prykmiety taho, što vas mohuć vyzvalić raniej za termin?

— Tak, u radyjo čuŭ naviny, što idzie handal. Zjaviłasia niejkaja nadzieja. Potym mnie prapanavali napisać zajavu na novy pašpart, bo raniejšaha ŭ milicyi tak i nie znajšli. A ŭ aŭtorak paviali ŭ duš, dali brytvu. Miašok na hałavu — i ŭ lehkavik. Pryvieźli ŭ SIZA KDB, tam užo stała zrazumieła, što vyzvalać. Charakterna, što nichto nie viedaŭ našaha statusu, pakul vieźli da miažy, kazali, što asudžanyja. Nu, paśla minańnia miažy my stali svabodnymi.

— Jak staviciesia da idei handlu ludźmi ŭ abmien na sankcyi?

— Handlavać losami ludziej niedapuščalna, ale svaboda ludziej važniejšaja za lubyja kambinacyi.

— Jak vam dapamahli paśla hvałtoŭnaha vyvazu ź Biełarusi?

— Było narmalnaje pieršasnaje padtrymańnie, bieź jakoha ŭ pieršyja dni ciažka. Nam vyrazna patłumačyli, chto za što adkazvaje i pa jakim maršrucie iści: mihracyjnyja centry, jakija zajavy i terminy, kudy źviartacca pa daviedki. Dapamahli zapisacca, zapoŭnić ankiety, sabrać dakumienty. To bok praviali praz bazavyja pracedury. Pracujuć vałanciory i arhanizacyi. Dalej — adkaznaść na nas. Ja, mahčyma, u bolš vyhadnaj pazicyi: u mianie byŭ biźnies, ja pryvyk sam zarablać. Kamuści składaniej: uzrost, prafiesii, błohiery, prafsajuznyja lidary — ludziam, jakija ŭsio žyćcio zajmalisia hramadskaju dziejnaściu, adaptavacca ciažej. Šmat dla kaho heta faktyčna vymušanaja departacyja: nichto nie źbiraŭsia zjazdžać, ale svaboda daražejšaja. Adnaho dnia na voli ničym nie zamieniš.

Kali ŠIZA i PKT — mienšaje ź piekłaŭ

«Nizki sacyjalny status» prysvojvajuć tym, kaho chočuć izalavać i złamać: u takich ludziej praktyčna niama pravoŭ, im naviazvajuć samuju źnievažalnuju pracu; znosiny ź imi pahražajuć inšym źniavolenym tym ža cetlikam, tamu ich paźbiahajuć. Jany sutykajucca z pastajannymi prynižeńniami z boku jak administracyi, hetak i asudžanych. Takija viaźni sutykajucca z stałaju ryzykaju maralnaha, fizičnaha i sieksualizavanaha hvałtu.

— Jak u vas zjaviŭsia «nizki status» u kałonii?

— U PK № 9 na druhi dzień načalnik atradu skazaŭ: «Budzieš vynosić śmiećcie i prybirać rukamyjnicu». Ale kali zhadžaješsia prybirać nie ŭ svajoj zonie, prysvojvajuć «nizki status». Ja admoviŭsia — atrymaŭ 7 sutak ŠIZA, potym jašče 10. Paźniej — PKT. Potym u mianie stali raspytvać, čym zajmałasia maja partyja, jakuju palityčnuju dziejnaść my viali. Ja apavioŭ i zhadaŭ, što «Zialonyja» brali ŭdzieł u kruhłym stale, dzie byli i pradstaŭniki ŁHBT-ruchu. I atrymaŭ «nizki status».

Pavialičyć

Heta aznačała pastajannuju pahrozu dla palitviaźnia, jaho ŭvieś čas pravakavali, i ŭ niejkaj miery dla jaho ratavańniem stalisia ŠIZA i PKT za parušeńni režymu. U adzinočcy jon ahułam pravioŭ 7 miesiacaŭ.

— Što robić praciahłaja izalacyja ź psichikaju?

— Ja sprabavaŭ abstrahavacca ad realnaści, pradumvać niejkija płany na budučyniu, ale 7 miesiacaŭ adzinočki — heta ździek. Ty słuchaješ kroki, čužyja hałasy, recha dynamikaŭ. Zdajecca, varjacieješ. Ja dva razy płakaŭ u kamiery naŭzryd, kab źniać psichałahičnuju napruhu. Za taboju ŭvieś čas nazirajuć, heta taksama maralna pryhniataje.

— Vy niekalki razoŭ abviaščali haładoŭku? Čaho vy patrabavali?

— Spatkańni z advakatam. Heta zaŭsiody toj ža rytuał. Ranicaj adčyniajecca karmuška, i ty pavinien usłych skazać: «Admova. Haładoŭka. Patrabuju advakata». Da nastupnaj razdačy zdabyć ježu ŭžo niemahčyma: dźviery začyniajucca, i ty zastaješsia sam-nasam z rašeńniem.

Samaju ciažkaju dla Dźmitryja stałasia siamidzionnaja suchaja haładoŭka. Heta poŭnaje ŭstrymańnie jak ad ježy, tak i ad luboj vadkaści.

— Pieršyja dva dni było tak, potym straŭnikavy sok padymajecca, u rocie — žoŭć, pačynaje baleć hałava, jak pry mihreni. Z duraści ja paprasiŭ tabletku abiazbolvalnaha — na fonie haładavańnia pačalisia halucynacyi. Ale za mnoju nazirali, i kali ŭbačyli, što ja pačynaju zdavać, pieraviali ŭ sančastku, stavili kropielnicy ź fizrastvoram i hlukozaju. Praciahvać haładavańnie ŭ tych umovach užo nie było sensu.

Kali Dźmitryja pieravodzili ŭ žyłuju zonu, haładoŭkami, ale hetym razam mokrymi (možna pić vadu) jon sprabavaŭ asprečyć svoj «nizki status». Pavodle turemnych paniatkaŭ, jamu nie dazvalałasia karystacca ahulnaju rukamyjnicaju, nie moh jon karystacca rukamyjnicaj i dla asobaŭ z «nizkim statusam»: heta aŭtamatyčna pieraviało b jaho ŭ hetuju katehoryju.

— Zdabyvaŭ vadu ŭ prybiralni — pryharščami. Kali spyniaŭ haładać, jeści moh tolki chleb: ahulnym posudam karystacca taksama nielha, a kantejnier dla kašy ŭdałosia kupić u turemnaj kramie nie adrazu.

Pavialičyć

— Čamu vy nastojvali na admovie ad «nizkaha statusu», razumiejučy ryzyki haładavańnia dla zdaroŭja?

— Heta pytańnie hodnaści i biaśpieki. «Nizki sacyjalny status» — pastajannyja źniavahi i pahroza hvałtu. U adzinočcy było biaśpiečniej. U žyłoj zonie sprabavaŭ zavajavać pavahu ŭčynkami, trymaŭ dystancyju. Z časam staŭleńnie stała mianiacca — niekatoryja razumieli i dapamahali.

Mocna padtrymała Kučuka karotkaja sustreča z pravaabaroncam Alesiem Bialackim. Razmova doŭžyłasia tolki 10 chvilinaŭ, ale Dźmitryj uspaminaje, što taho zapasu spakoju i nadziei, jakija daŭ jamu nobieleŭski łaŭreat, chapiła nadoŭha.

Pavialičyć

— Što było samym ciažkim u turmie?

— Katavańnie nadziejaj, adsutnaść infarmacyi i adzinočka. Psichałahičny cisk — samy žorstki. Fizična vytrymlivaješ, maralna — łamajuć. Ty tam u izalacyi, nie viedaješ, ci padtrymlivajuć ciabie na voli, što budzie ŭ budučyni i kolki času praviadzieš u źniavoleńni.

Pašpart, Paryž, pierapracoŭka: najbližejšyja kroki Dźmitryja Kučuka

U Biełarusi ŭ Dźmitryja Kučuka byŭ biźnies pierapracoŭvańnia adkidaŭ. Hetym jon płanuje zajmacca i ciapier.

— Budu šukać nišy ź mienšaju kankurencyjaj. Palityka zastajecca palitykaj, a biźnies — sposab finansavaj niezaležnaści. Tut — novy vyklik, pačynaješ amal z nula, ale ty ŭ Jeŭropie: viedy spatrebiacca i dla budučaj Biełarusi, kali zakony ŭ krainie buduć pavodle standartaŭ JEZ.

— Vy źbirajeciesia viartacca ŭ Biełaruś?

— Nie pry hetych uładach. Ja nie budu adčuvać siabie ŭ biaśpiecy — u luby momant mohuć znoŭ zakryć.

— A što ź siamjoj?

— Mama — u Minsku, joj 76, chaču zarhanizavać sustreču, ale łahistyka składanaja. Usio ž praź viek joj ciažka vytrymać darohu.

Najpierš Dźmitryj Kučuk choča atrymać pašpart i palacieć u Paryž, dzie žyvie jahonaja dačka, kab sustrecca z unučkaj, jakaja naradziłasia, kali dziadula byŭ u źniavoleńni.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0