Skandynavija pryciahvaje biełarusa: dalnabojščyk raskazaŭ ab pracy ŭ krai vikinhaŭ
Fiodar Hurba sa Słucka ŭžo bolš za 10 hadoŭ pracuje kiroŭcam-mižnarodnikam. Pryčym dalnabojnik abraŭ vielmi składany kirunak — Skandynavija, kraj vikinhaŭ, lodu i choładu. Nie kožny kiroŭca advažycca pracavać tam. Čamu, daviedałasia ŭ Fiodara vydańnie «Pieršy».
Jość ludzi, jakija bolš lubiać zimu i choład. Fiodar pryznajecca, što jon z takich. Na adnym ź videa ŭ tielehramie jon pakazvaje, jak pry adnosna vysokich 25+ hradusach ciapła akunajecca ŭ strašna chałodnym fijordzie Narviehii. Vyhladaje byccam błakitny plaž dzieści na poŭdni, ale nasamreč heta surovy kraj vikinhaŭ.
— Fiodar, nakolki viedaju, vy ŭžo sa školnych hadoŭ zadumvalisia pajści ŭ transpartnuju śfieru. U vyniku prajšli roznyja etapy i ŭžo bolš za 10 hadoŭ pracujecie kiroŭcam-mižnarodnikam. Pry hetym, vy vybrali vielmi niaprosty kirunak — Skandynavija. Čamu mienavita hety kirunak?
— Tak, ź dziacinstva maryŭ. Babula pracavała na lnozavodzie, i ja z 6-7 hadoŭ kataŭsia z kiroŭcam (susiedam našym) pa ŭsich kałhasach za lnom na KAMAZie. Zatym u 18 hadoŭ vojska i aŭtamabilny bataljon, abjeździŭ usiu Biełaruś na MAZie i taksama na im byŭ na vučeńniach u 2011 hodzie na miažy Rasii i Kazachstana.
Paśla vojska adrazu pajšoŭ u kiroŭcy pa C katehoryi, čakaŭ 21 hoda, kab advučycca na Je. I ŭ 22 hady byŭ moj pieršy rejs na Rasiju. Adpracavaŭšy ŭsie mahčymyja kirunki, ad Manholii da Šatłandyi, zastavałasia Skandynavija, da jakoj ułasna ja i išoŭ. Maładoha nie chacieli adrazu tudy brać, tamu ŭmova była adpracavać šeść miesiacaŭ u kirunku Anhlii.
Čamu mienavita ŭ Skandynaviju rvaŭsia? Usio prosta, u pošukach śniehu. Bo ŭ Biełarusi jon skončyŭsia ŭ pačatku 2000-ch. Ale kali trapiŭ u Skandynaviju, a ŭ pryvatnaści Narviehiju, chutka zrazumieŭ, što bolš nidzie pracavać nie zmahu. U pieršuju čarhu heta, viadoma, piejzažy za aknom, takich nidzie niama. Druhoje — heta ŭmovy dla pracy, stajanki, dušy, ścirałki i cišynia, i čyścinia!
Adsutnaść zatoraŭ, vuzkija darohi, jakija nadajuć asablivaj atmaśfiery. U pieryjad karony 2020-2021 vymušany byŭ pajechać u Jeŭropu-Anhliju znoŭ. I kančatkova pierakanaŭsia, što tam rabić niama čaho. Brud, zabityja stajanki, mituśnia, piejzažy tak sabie i adsutnaść zimy — heta nie majo.
— Raskažycie pra śpiecyfiku pracy ŭ Skandynavii. Naprykład, čym adroźnivajecca ad maršrutaŭ Hiermanija — Francyja — Ispanija?
— Skandynavija adroźnivajecca ad Jeŭropy absalutna ŭsim. Heta trafik, heta ŭmovy nadvorja, heta ŭmovy dla kiroŭcy, to-bok stajanki i ŭsio astatniaje. Čym dalej my zajazdžajem na poŭnač, što pa Šviecyi, što pa Narviehii, prablem sa stajankami niama. Ty zaŭsiody znojdzieš miesca. Praktyčna na kožnaj stajancy ŭ Narviehii biaspłatny duš, naturalna, z prybiralniaj. Prybiralniaŭ płatnych naohuł niama ni ŭ Šviecyi, ni ŭ Narviehii. Umovy dla kiroŭcaŭ stvoranyja całkam.
Adsutnaść korkaŭ. Čyścinia. Naprykład, što pa Anhlii vy jedziecie, kožnyja ledź nie 5 mietraŭ lažyć śmiećcie. U bok Šatłandyi ŭžo bolš-mienš čysta. Ale ŭ cełym u Jeŭropie na stajankach, asabliva ŭ letni čas, kali horača, staić smurod. Ad tych kiroŭcaŭ, jakija nie ŭmiejuć karystacca tualetami, jakija chodziać pad mašynu, na koły, na asfalt…
Akramia Francyi, dzie dušy biaspłatnyja, va ŭsich astatnich krainach dušy praktyčna ŭsiudy płatnyja.
A ŭ Narviehii servis zrobleny jakasny. Sistemaj hetych stajanak kiruje mienavita dziaržava. Na stajankach, akramia duša i prybiralni, časam jość kuchnia, jość pralnyja mašyny z sušylniami, i heta ŭsio budzie absalutna biaspłatna. Časam navat jość zakrytyja terytoryi. Vy zajazdžajecie pad šłahbaŭm, zvonicie, zajazdžajecie, stanoviciesia.
Zvyčajna maja praca skancentravanaja bolš u paŭnočnaj častcy Skandynavii. Tam ja dźviery praktyčna nikoli nie začyniaju. U mianie ŭvieś čas adkrytaje viečki bakaŭ. Ja nie viedaju takoj prablemy, kab ja kudyści pajšoŭ i pieražyvaŭ za toje, što zalezie chtości ŭ mašynu. Heta značyć, voś heta samaje hałoŭnaje adroźnieńnie: biaśpieka kiroŭcy, spakoj.
I, viadoma ž, važnaje adroźnieńnie, što zima tut doŭžycca šeść miesiacaŭ. Tut palarnaja noč, biełyja nočy. Nie kožny z hetym spravicca. U Jeŭropie niama śniehu. Usim praściej, biaruć mienš rečaŭ. U Skandynavii davodzicca brać značna bolš rečaŭ, zimovyja kamplekty.
I ŭmovy kiravańnia adroźnivajucca. Kožny kiroŭca pavinien umieć kiravać hruzavikom u hornych, zaśniežanych, ledzianych umovach. Tamu tym, chto tut pačynaje pracavać, ja zaŭsiody raju pačynać ź viasny — jana prychodzić u mai. Ahladajecie darohi i razumiejecie, ci treba vam heta, ci nie.
Byvajuć situacyi, kali źjedzieš z darohi ci nie padniaŭsia pad haru. Pryjazdžaje śpiecyjalnaja słužba, jak my jaje nazyvajem, «Vikinh» i ciabie vyciahvaje. I ad 1000 jeŭra da biaskoncaści tam užo ceńniki jość za takija pasłuhi. Kali pakładzieš na bok furu ŭ narmalnuju kanavu, to heta moža dachodzić i da 20 tysiač jeŭra. Tak znajomaha try dni evakujavali. Tamu siudy bajacca iści. Ale ŭ cełym, kali čałaviek baicca lodu i śniehu, to jamu siudy i niama čaho iści pracavać.
— Vy try miesiacy ŭ darozie, potym miesiac pravodzicie doma. Jak siamja pieražyvaje rasstańnie. I Vam samim nakolki składany taki rytm žyćcia?
— Kali ja pačynaŭ, u cełym ja prykładna trymaŭsia hrafika pracy. Ale byli situacyi i karanavirusa, i inšyja, kali ja vymušany byŭ navat nie pryjazdžać 8 miesiacaŭ dadomu. Takoje było tolki adzin raz, viadoma, ale heta było.
Siamja ŭsio razumieje i viedaje, tamu što siamju ja ŭžo budavaŭ, kali byŭ dalnabojščykam. Usie z hetym zhodnyja, nu i na hetym vyrašyli.
Dla mianie heta kamfortna — pracavać try miesiacy, potym miesiac doma. Miesiac doma — heta vyšej za dach, bolš vysiedžvać, jak u finansavym płanie, tak i ŭ maralnym, heta nie dla mianie.
— A kali, naprykład, pačatkoŭcu-dalnabojščyku taki rytm akažacca ciažkim, jość niejkija inšyja varyjanty?
— Varyjanty pracy na hety momant jość roznyja, ich šmat. Niekatoryja pracujuć miesiac, potym miesiac doma. Jak u Litvie pryniata ŭ tydniach ličyć — naprykład, 6 na 3, abo 2 na 4… Ja dumaju, kožny, chto realna choča pracavać, zmoža znajści svoj hrafik. Jość praca na pieračepach, praz dom, i hetak dalej.
U cełym, da hrafika ty nie pryviazany, kali ŭ ciabie mašyny pastajanna mianiajucca. U bujnych kampanijach časta kožny raz sadzišsia na novuju mašynu. U hety momant mašyna pryviazanaja tolki da mianie, i tamu doma doŭha nie mahu być. Tamu ja zaraz padładžvajusia tak, kab pracavać dva, naprykład, ci dva z pałovaj miesiacy, i na paru tydniaŭ dadomu.
A kali ŭ firmie jość padmienny kiroŭca, tady, viadoma, možna damovicca, kab padmienny kiroŭca miesiac papracavaŭ, ty miesiac spakojna pasiadzieŭ doma. Tamu ja kažu, što firmaŭ kuča. Vakansij šmat pa kirunkach, pa vidach pieravozak i ŭsiamu astatniamu. Tamu, ja dumaju, kožny znojdzie sabie hrafik.
— U dalnaboj pa Jeŭropie ciapier iduć samyja roznyja mužčyny ź Biełarusi. Možacie raskazać, ludzi jakich niezvyčajnych prafiesij sustrakalisia vam u hetaj śfiery?
— Ajcišniki, budaŭniki, taksisty, aŭtobuśniki, pažarniki… daktary navat byli, jakija kidali prafiesiju. Voś doktar, napeŭna, samaje niezvyčajnaje. Paśla doŭhich hadoŭ navučańnia kidaje i idzie pracavać u dalnaboj.
— Krychu pra zarobki ciapier u Jeŭropie. Možacie padzialicca prykładnymi rascenkami na roznych kirunkach i roznych pieravozkach?
— U cełym mahu skazać tak: na hety momant jeŭrapiejski kirunak, u siarednim zarobak 70-90 jeŭra ŭ dzień. Jość zarobak, viadoma ž, i 95, i 100 jeŭra ŭ dzień. Ale tam mohuć być niejkija načnyja źmieny, praca na refryžeratary, praca ŭ ekipažy pa Jeŭropie, ź ciahańniem paddonaŭ, i hetak dalej. Prosta tak 100 jeŭra pa Jeŭropie nichto nie zapłacić. A pa Skandynavii — tak. Pa Anhlii — taksama da 100, u rajonie 90 płaciać. Pa Skandynavii maksimalnaje, što ja bačyŭ dla hramadzian trecich krain, heta 120 jeŭra. Siaredniaja ž 100. Kali na tencie, ad 90 jeŭra, napeŭna, pačniecca.
Tak, jość aŭtavozy, jakim, naprykład, płaciać i 120, i 140 jeŭra. Jość bočki, niebiaśpiečnyja hruzy, niehabarytnych hruzapieravozki, naprykład. Tudy ciažka trapić. Ale my biarem siaredniaje. Čałaviek, jaki prychodzić ź minimalnym vopytam, ci ŭvohule biez vopytu, jamu varta raźličvać ad 70 da 90 jeŭra ŭ dzień, nie bolš. A dalej užo ŭsio zaležyć ad kožnaha indyvidualna, chto kudy trapić.
— Raskažycie, jakija samyja niezvyčajnyja vypadki byvali ŭ vas u padarožžach.
— Uzimku 2019 hoda na miažy Šviecyi i Narviehii, za Palarnym kruham, zaśpieŭ niadrenny cykłon. Dva dni my stajali ŭ hurbach, jechać było niemahčyma. Zatym darohu rasčyścili, my siak-tak vybralisia.
Ja pajechaŭ na łancuhach (na kołach). Prajšoŭ padjom, a potym pahladzieŭ, što daroha nibyta narmalnaja i źniaŭ łancuh. Heta była pamyłka — byŭ spusk i pavarot, na jakim narvieh ź niehabarytam sprabavaŭ biez łancuhoŭ zajechać i ŭ jaho heta nie atrymałasia. Vyjšła tak, što jon raskaračyŭsia pasiarod darohi.
I kali ja pačaŭ tarmazić — mašyna ślizhaje. Uvohule, spynicca zmoh adnym bokam u hurbu, a druhim bokam — za paru santymietraŭ ad druhoj mašyny. Vyjšaŭ i zrazumieŭ, što dalej nie mahu kranacca, bo zaciahnie ŭ kiuviet.
Narvieh ža pačaŭ nadziavać łancuhi i siak-tak zmoh zdać nazad, na mietraŭ 100 uniz. A ja taksama nakinuŭ łancuhi, padkapaŭsia. Pajšoŭ u skryniu zakinuć rydloŭki, a pryčep pačaŭ ad mianie addalacca ŭ levy bok. Ja byŭ na «Volva», a tam była takaja sistema, što kali ty zaciahvaješ ručnik, pryčep u ciabie nie zatarmožvajecca. Uvohule, sčepka ad mianie addalajecca…
A napiaredadni hladzieŭ filmy z Džeki Čanam, tam jość, dzie jon na furu zaskokvaje. Uvohule, amal hetak ža dahnaŭ sčepku, adčyniŭ dźviery i zaskočyŭ na chadu ŭsiaredzinu.
A dalej situacyja: unizie darohi stajała mašyna supravadžeńnia toj fury ź niehabarytam. Ja razumieŭ, što kačusia prosta na mašynu supravadžeńnia. Tarmazy ŭžo nie dapamahajuć. I ruleńnia niama na tarmazach. Ja razumieju, što, kab vyrulić, mnie treba adpuścić tormaz. Tady zmahu pa-inšamu nakiravać sčepku, ale ŭ mianie pavialičycca chutkaść. A dalej T-padobnaje skryžavańnie, i tam ličy abryŭ — standartnaja skandynaŭskaja kamianistaja ŭzbočyna….
Karaciej, adpuściŭ tormaz, cudam zmoh abjechać hetuju mašynu supravadžeńnia. I dalej staić kupka ludziej z mašyny supravadžeńnia, kiroŭcy. I staić fura «Skanija». Chutkaść była moža kiłamietraŭ 10 u hadzinu, ale mnie zdavałasia, što heta ŭsio chutka adbyvajecca.
Karaciej, pryniaŭ rašeńnie nie adpuskać tormaz, a bić pa pramoj u «Skaniju». U jaho byŭ «kienhuratnik» (duhi śpieradu z kratami). Uvohule, jaho vyratavaŭ «kienhuratnik», a ŭ mianie nižej za łabavoje škło ŭsie płastykavyja detali tresnuli. Abyšoŭsia, karaciej, lohkim spałocham. Vyličyli ź mianie 500 jeŭra za paškodžańni.
— A jak spravy z adpačynkam? Ci jość mahčymaść u dalnabojščykaŭ hladzieć słavutaści nie tolki z-za rula, z kabiny? Asabista vy dzie pabyvali, što cikavaha pabačyli?
— Skandynavija ŭ hetym płanie bolš padabajecca dla baŭleńnia vychadnych. U Jeŭropie čaściakom ty staiš na aŭtabanie, jaki aharodžany płotam. Albo stoj u promcy, u jakoj nie budzie ni prybiralni, ni duša, ale zatoje ty zmožaš pahulać. U Skandynavii stajanki ŭsie adkrytyja, ty z kožnaj stajanki možaš vyjści i hulać. Vielizarnaja kolkaść piešachodnych, rovarnych ściežak. Ja važu z saboj rovar.
Byŭ, naturalna, u Osła (stalica Narviehii), u Stakholmie (stalica Šviecyi), u mnohich haradach mienšych. Da pieršaj stancyi mietro ŭ Osła mnie było 10 kiłamietraŭ, dajechaŭ na rovary, pakinuŭ jaho i pajechaŭ na mietro. U Narviehii ja starajusia kožny hod padniacca ŭ hory.
Byŭ u Łondanie, Dortmundzie. U Dziusieldorfie padpisčyk zaprasiŭ da siabie, daŭ elektrarovar. Voś i pakataŭsia pa centry Dziusieldorfa.
Uvohule, zaŭsiody jość šmat varyjantaŭ — mietro, ciahnik, aŭtobus. Dobra vazić rovar.
— Raskažycie pra charčavańnie. Ni ŭ čym sabie nie admaŭlajecie, ci ekanomicie? Što niezvyčajnaha pasprabavali, čaho nie jeli ŭ Biełarusi?
— Charčavańnie jak doma. Advaryć rysu, miasa, kuryca… Nie ekanomiŭ nikoli na ježy. Nikoli nie kuplaŭ hetyja ŭsie «bič-pakiety». Zaŭsiody zvyčajnaja, standartnaja ježa. I dla adpačynku časam treba i piva. Časam naviedvaju restarany, kaviarni. Nie časta, ale ŭ Šviecyi byvaŭ. Siaredni ceńnik 15 jeŭra budzie na kaviarniach.
Pryncypova nie karystajusia multyvarkaj, jak bolšaść heta robić. U mianie indukcyjnaja plita, inviertar na 24 volty. Času ŭ mianie chapaje, kab sabie spakojna pryhatavać pajeści. A nie na chadu kab u ciabie dzieści niešta tam varyłasia, kipieła. Spakojna mahu stać, razahreć niešta.
Ciapier časta vyjazdžaju ŭ Polšču, važu rybu. Tam zakuplajusia hatovaj ježaj. Tam terminy karotkija, ježa jakasnaja. Niejkaje piure z katletaj, albo rys ź miasam, draniki ź miasam. Sup taksama možna pryhatavać.
Ź niezvyčajnaha, što jeŭ — flaki, ale heta, ja dumaju, užo nikoha nie ździvić. U Skandynavii braŭ piure, katlety, i ŭ ich katlety pryniata palivać vareńniem z bruśnic. Tam bruśnicy da ŭsiaho — da katlet, da miasa, stejk.
— Vy viedziacie błoh u jutubie i inšych sacsietkach pra pracu dalnaboja ŭ Skandynavii. Čamu vyrašyli jaho stvaryć?
— U adzin momant nazapasiłasia šmat fajłaŭ, videa, fatahrafij. Zachaciełasia ŭsio heta kudyści zahružać, kab heta nie visieła ŭ telefonie. Dy i chacieŭ prosta dzialicca krajavidami, u mianie nie było mety zrabić kanał całkam pra dalnaboj. Chaciełasia prosta pakazvać pryhažość Skandynavii. A paśla ŭžo zaciahnuła, ludzi pačali pisać kamientary, zadavać pytańni, na hetyja pytańni ja pačaŭ rabić videa. Nu i pajšło. I ŭ vyniku kanał atrymaŭsia ŭsio adno pra dalnaboj. Praŭda z akcentam na dalnaboj ŭ Skandynavii.
U mianie jość druhi kanał, dzie vykładvaju ruch hruzavika. U asnoŭnym u Narviehii. Prosta voś daroha, manatonnaja, biez słoŭ, biez muzyki, bieź ničoha, usio ŭ aryhinale, jak jość, jak jedzieš. I ludzi taksama znachodziacca, aŭdytoryi tam kala 10 tysiač, na hetym kanale, hladziać takija videa taksama.
— Jakija parady vy dali b maładym chłopcam, jakija tolki źbirajucca pajści ŭ dalnaboj? Što treba viedać, jakich pamyłak nie dapuskać? Jak lahčej za ŭsio ŭvajści ŭ hetuju śfieru, na vaš pohlad, chłopcu, da hetaha pajeździŭ tolki na katehoryi C paśla vučylišča?
— Ciapier z hetym značna praściej, nie tak, jak było ŭ moj čas. Tabie adkryje firma vizu, i ty biez vopytu pajedzieš. I firmaŭ na samaj spravie šmat, jakija biaruć biez vopytu. Druhoje — vielizarnaja kolkaść infarmacyi ŭ internecie. Vielmi šmat kiroŭcaŭ, jakija zdymajuć kantent.
Jość, viadoma, tyja, kaho naohuł lepš nie hladzieć i nie słuchać. Nie treba słuchać niejkuju adnu infarmacyju abo adnaho čałavieka. Treba paraŭnoŭvać, słuchać roznych ludziej, moža być, navat roznych nacyjanalnaściaŭ.
Vybirajučy firmy, treba huhlić infarmacyju pra ich, zabivać u pašukavik u jutubie. Kali firma niesumlennaja, to pra heta jość infarmacyja ŭ internecie, chłopcy vykładvajuć.
Nu i hałoŭnaje, viadoma ž, heta adrazu vyznačacca, u jakoj častcy ty chočaš pracavać. Jeŭropa i Skandynavija — heta dva roznyja śviety.
Taksama ja ŭsim zaŭsiody kažu: nie treba 20 navihataraŭ, vaźmicie hłobus, pastaŭcie na panel i pahladzicie, dzie ŭ vas miažujuć krainy, kudy vy naohuł jedziecie. Kab vy razumieli, tamu što visiać navihatary na łabavym škle, a ludzi zajazdžajuć u lasy abo niezrazumieła kudy, i ich adtul potym nie mohuć dastać, jany traplajuć na hrošy.
Byvajuć, viadoma ž, «razvody» na darohach, u firmach. Kidajuć na hrošy. Ale, heta, napeŭna, asobnaja historyja, jakuju taksama varta ŭličvać. A tak — vyvučajcie i sprabujcie.
Ciapier čytajuć
«Ludzi, budźcie pilnyja! U takoj situacyi moža apynucca kožny žychar ES!» Hramadzianin Litvy, asudžany ŭ Biełarusi da 13 hadoŭ za «špijanaž», pieradaŭ list z kałonii3939
Kamientary