Infarmacyju znajšli na kampjutary čałavieka ź Biełarusi. Stała viadoma, što za prablema ź biaśpiekaj była ŭ «Bajchełp»

Suzasnavalnik inicyjatyvy «Bajchełp» Alaksiej Lavončyk. Fota: LookByMedia

Peŭnyja akaličnaści i imiony asob u tekście adsutničajuć, dziela zachavańnia biaśpieki. Taksama praz składanaść historyi «Jeŭraradyjo» nie mieła mahčymaści paćvierdzić usie detali, ale heta, jak śćviardžajecca, nie paŭpłyvała na asnoŭnuju infarmacyju.

10 miesiacaŭ maŭčańnia

U spravazdačy, atrymanaj ad NCHK u pačatku lipienia, biez padrabiaznaściaŭ uzhadvaŭsia «surjozny incydent» u žniŭni 2024 hoda, jaki nibyta parušyŭ pratakoły biaśpieki «Bajchełpa». Jon moh być źviazany nibyta z uzłomam bazy inicyjatyvy, pra jaki 20 śniežnia 2024 hoda raskazvaŭ prapahandyst ANT Ihar Tur u svajoj pieradačy «Budzie dapoŭniena».

Pa infarmacyi krynic «Jeŭraradyjo», situacyja vyhladała nastupnym čynam.

Krynicy kažuć, što ŭ žniŭni 2024 hoda ŭ Biełarusi siłaviki zatrymali vałanciora «Bajchełpa», jaki zajmaŭsia raźmierkavańniem dapamohi siarod vyzvalenych palitviaźniaŭ i ich siemjaŭ. Na jaho kampjutary jany znajšli ŭsiu infarmacyju pra atrymalnikaŭ dapamohi. 

Siłaviki, atrymaŭšy z kampjutara bazu danych, z kastryčnika pa śniežań nibyta praviali vobšuki i dopyty ŭ bolš jak 50 čałaviek, što atrymali dapamohu. Heta byli pieravažna eks-palitviaźni i ich svajaki. Ludziej prymusili viartać atrymanyja hrošy i płacić dadatkovy štraf. Usie jany prachodzili pa administracyjnych artykułach.

Pa kryminalnaj spravie prachodzili try čałavieki, źviazanyja z «Bajchełp». Pra heta ŭ kamientaryi vydańniu Reform.news paviedamiŭ sustvaralnik arhanizacyi Alaksiej Lavončyk. Pa źviestkach pravaabaroncaŭ, havorka idzie pra Luboŭ Drahiel, jakaja zhadvałasia ŭ repartažy Tura, a taksama Alaksandra Jakuškova i Jaŭhiena Bojku. Im prysudzili ad dźviuch da piaci hadoŭ kałonii za «ŭdzieł u ekstremisckim farmiravańni» i «sadziejničańnie ekstremisckaj dziejnaści».

Pa infarmacyi «Jeŭraradyjo», pa hetaj spravie prachodziać dadatkova jašče dva čałavieki, sudy nad jakimi jašče nie adbylisia. To-bok kolkaść paciarpiełych składaje jak minimum piać čałaviek.

Krynicy śćviardžajuć, što tablicy sa śpisam ludziej, što publikavaŭ Tur u svaim vypusku, ź vialikaj dolaj vierahodnaści, byli sapraŭdnyja. Pa infarmacyi, źmieščanaj na skrynšotach jaho repartažu, možna adšukać ludziej praz pašukavik ci sacsietki. 

Voś tolki prapahandyst chłusić, što «Bajchełp» uzłamali nieviadomyja chakiery. Siłaviki prosta atrymali fizičny dostup da infarmacyi, jakaja była na kampjutary.

Sa žniŭnia 2024-ha pa leta 2025 hoda «Bajchełp», jak śćviardžajuć krynicy, nie papiaredžvaŭ ni atrymalnikaŭ dapamohi, ni ŭłasnych vałancioraŭ, ni inšych členaŭ MHF pra toje, što siłaviki atrymali dostup da baz danych arhanizacyi. Kamunikacyja išła ŭ rečyščy, što siłaviki chłusiać i nijakaj prablemy nie isnuje. 

Pryznańnie, što prablemy byli, prahučali paśla apublikavanaj spravazdačy NCHK u lipieni 2025 hoda, pierad publikacyjaj jakoj «Bajchełp» aficyjna vyjšaŭ sa składu MHF. 

«Alaksiej Lavončyk razam sa svajoj kamandaj kožny raz admaŭlaŭ najaŭnaść uciečki»

Kab paćvierdzić infarmacyju pra parušeńnie pratakołu biaśpieki, «Jeŭraradyjo» na ŭmovach ananimnaści parazmaŭlała z vałanciorkaj, jakaja supracoŭničała ź niekalkimi inicyjatyvami, što dapamahajuć palitviaźniam.

Dziaŭčyna paćvierdziła, što paśla aryštu vałanciora «Bajchełp» jaje nie papiaredžvali pra mahčymyja pahrozy z boku siłavikoŭ, jana pra ŭsio daviedałasia samastojna.

Taksama surazmoŭca raskazała, što danyja ludziej, jakim pierasyłali hrošy na zamiežnyja kartki, zhadanyja ŭ pieradačy Tura, byli sapraŭdnyja, ale palitviaźni pra heta nie viedali.

«Moj znajomy pakadrava prahladzieŭ hety film i kaža, što tam 100% jość danyja jaho i jaho siabroŭ».

Vałanciorka ličyć, što zatrymańnie čałavieka z «Bajchełp» adbyłosia praź jaho asabistuju chałatnaść.

«Chutčej za ŭsio nie prapracavali mietady pieradačy hrošaj ci rassłabilisia. Samy hałoŭny pravał, što tam byŭ noŭt z danymi ludziej, i jon znachodziŭsia ŭ Biełarusi», — kaža jana.

Žančyna kaža, što praz adsutnaść infarmacyi byłyja palitviaźni na dopytach nie viedali, jak siabie pavodzić i što kazać.

«Ja viedaju ad palitviaźnia, što ich vyklikali ŭ KDB, i pieršy nie viedaŭ što kazać, tamu jamu prysudzili štraf. […] Paśla taho, jak ja daviedałasia, jakija pytańni zadavali, to papiaredziła, kab kazali, što danyja palitviaźnia fondy ŭziali z ankiet vieryfikacyj i admyvali takim čynam hrošy.

Tamu možna skazać, što ja sama vinnaja, što vyjšaŭ toj film Tura, dzie śćviardžali, što fondy kraduć hrošy ludziej. Ale ŭ toj momant ja razumieła, što treba palitviaźniaŭ abaranić. A što imia fondaŭ paciarpieła, a ź imi i majo imia, ja navat i nie dumała.

Treba było vyrašać prablemu ŭ adnu chvilinu, bo pisali mnie chłopcy z čarhi ŭ KDB», — pryznajecca surazmoŭca.

Taksama «Jeŭraradyjo» zapytała ŭ členaŭ MHF, ci infarmavaŭ ich «Bajchełp» pra zatrymańni i palityčnuju spravu leta-zimy 2024 hoda i ci byli jany ŭ kursie situacyi.

Pradstaŭniki arhanizacyj «Volnyja» i «Bajsoł» admovilisia ad dadatkovych kamientaroŭ, spasłaŭšysia, što kamientar ad «Bajchełpa» «Jeŭraradyjo» pa vynikach publikacyi spravazdačy ad NCHK byŭ sumiesna ŭzhodnienym.

U fondzie «Kraina dla žyćcia» raskazali, što ŭpieršyniu pačuli, što «Bajchełp» pryznaŭ prablemy ź biaśpiekaj tolki ŭ červieni 2025 hoda, u miežach abmierkavańnia rasśledavańnia NCHK.

«Padčas zatrymańniaŭ u kastryčniku—śniežni 2024 hoda my sprabavali vyśvietlić pryčyny, šukali mahčymuju ŭciečku infarmacyi. Uskosna, na padstavie apytańnia zatrymanych, źjavilisia padazreńni pra ŭciečku z ByHelp. Jašče adno ŭskosnaje paćviardžeńnie my atrymali z prapahandysckaha repartažu na ANT, dzie była pakazanaja tablica ź infarmacyjaj pra dapamohu, akazanuju ByHelp. Alaksiej Lavončyk razam sa svajoj kamandaj kožny raz admaŭlaŭ najaŭnaść uciečki, kali my sprabavali vyśvietlić abstaviny», — adkazaŭ pradstaŭnik arhanizacyi.

Arhanizacyja Dissidentby taksama aznajomiłasia z ahučanaj «Jeŭraradyjo» viersijaj padziej i paćvierdziła, što jana adpaviadaje rečaisnaści.

Alaksiej Lavončyk prakamientavaŭ situacyju ź incydentam. Jaho pazicyja pryvodzicca tut bieź źmienaŭ.

«Bajchełp» nie moža i nie budzie kamientavać infarmacyju ad ananimnych krynicaŭ, jakija śćviardžajuć, što byccam by pracavali z nami (tut havorka pra vałanciorku), jak i ananimnyja śćviardžeńni ad arhanizacyj u poli.

«Bajchełp» zaŭsiody infarmavaŭ tych, z kim abmieńvajecca infarmacyjaj, ab novych vyklikach u trakcie našaj pracy.

Što da «baz, znojdzienych na kampjutary vałanciorki» — heta infarmacyja bazujecca na rolikach prapahandy i absalutna nie adpaviadaje rečaisnaści.

Pra našy pratakoły abarony infarmacyi i mieniedžmientu ryzykaŭ havorać fakty. Jak ja ŭžo zhadaŭ u kamientary dla «Reform», my dapamahli bolš čym 18 tysiačam čałaviek. My adzinaja arhanizacyja, jakaja dasiahnuła takoha maštabu, i da apošniaha prysutničała (i praciahvaje prysutničać) u poli ŭ Biełarusi.

Toj fakt, što za dapamohu ad «Bajchełp» kryminalnyja spravy atrymali 3 čałavieki — heta na try čałavieki bolej, čym dapuščalna. Ale kali ŭziać u kantekście taho, što suprać nas pracujuć śpiecsłužby cełaj dziaržavy, heta zusim niakiepski vynik dla inicyjatyvy, jakaja pačynała jak vałanciorskaja i stała prafiesijnaj, adkazvajučy na vykliki. 

Suprać siektaru salidarnaści, jak, zrešty, i inšych arhanizacyj demakratyčnaj apazicyi, idzie vajna, dzie z adnaho boku staić dziaržava z usimi jaje resursami, a ź inšaha — hrupy jašče ŭčora vałancioraŭ. Nivodnaja sistema fizyčnaj abarony dostupu da infarmacyi pry takoj raskładcy (kali suprać ciabie pracuje represiŭny aparat cełaj dziaržavy) nie pratrymajecca doŭha, kali nie budzie supravadžacca adekvatnaj sistemaj kiravańnia ryzykami: što rabić, kali niejkija danyja trapili nie tudy, kudy treba. I słova «kali» ja tut užyvaju ŭ rasijskim sensie «kohda», a nie «jeśli». 

Prablemy ź biaśpiekaj atrymalnikaŭ zaŭždy buduć va ŭsich, chto pracuje surjozna, asabliva kali heta praca «ŭ poli» na terytoryi Biełarusi. Mienavita tamu minimizacyja ryzykaŭ musić być dvaistaj: z adnaho boku fizičnaja sistema abarony dostupu da danych, ź inšaha — sistema kiravańnia ryzykami, kali niejkija danyja trapili tudy, kudy nie treba. I pad kali, jašče raz, ja maju na ŭvazie «kohda».

Jeść i inšy sposab minimizavać ryzyki. Možna pačynać zavužać pole dziejnaści, dapamahać usio mienšaj i mienšaj kolkaści atrymalnikaŭ, vyklučać asabliva ryzykoŭnyja kirunki, zychodzić z pola, u rešcie rešt. Tak zrabiła bolšaść arhanizacyj pola. Niechta syšoŭ ź Biełarusi i zastaŭsia dapamahać tolki za miažoj. Niechta maksimalna zvuziŭ dapamohu ŭnutry krainy. Niechta prosta spyniŭ dziejnaść ci dapamahaje pary čałaviek na tydzień. 

Ci idzie heta na karyść atrymalnikam — pytańnie rytaryčnaje. My ž abrali inšy šlach — prysutničać u poli da kanca, u Biełarusi i za miažoj, i dapamahać kožnym mahčymym čynam. 

Toj fakt, što za piać hadoŭ materyjału na kryminalnyja spravy zmahli nakapać na troch čałaviek z 18 tysiač, kaža šmat pra efiektyŭnaść našaj sistemy kiravańnia ryzykami», — reziumuje surazmoŭca.

• 5
• 1
• 1
• 15
• 2
• 3
• 6
• 0