Julijanski i hryharyjanski kalendary

Viadoma, što samaj staražytnaj jeŭrapiejskaj sistemaj uparadkavańnia času byŭ kalandar, raspracavany hienijalnym pałkavodcam, fiłosafam, astranomam i matematykam Hajem Julijem Cezaram u 46 h. da n.e. z dapamohaj vydatnaha aleksandryjskaha astranoma Sazihiena.

Hałoŭnaj asablivaściu novaha kalendara byŭ niaźmienny rytm: u im paśladoŭna čarhavalisia try prostyja (praciahłaściu ŭ 365 dzion) i adzin vysakosny (praciahłaściu ŭ 366 dzion) hady.

Adnak na hetym historyja reform kalendara nie skončyłasia. Reč u tym, što siaredniaja praciahłaść hoda ŭ julijanskim kalendary była na 0,0078 sutak (h.zn. na 11 chvilin 14 siekund) bolšaj za praciahłaść trapičnaha (ekvataryjalnaha) hoda. U vyniku za kožnyja 128 hadoŭ nabiralisia «lišnija» sutki. Naprykancy XVI st. viesnavoje raŭnadzienstva było adsunutaje na 10 sutak nazad i prypadała ŭžo na 11 sakavika. U suviazi z takoj supiarečnaściu spatrebiłasia praviesci novuju reformu jeŭrapiejskaha kalendara. Jaje ździejsniŭ Papa Rymski Hryhoryj XIII na padstavie prajekta italjanskaha matematyka Łuindžy Lilije.

U adpaviednasci z papskaj bułaj vosieńniu 1582 h. z kalendara «zabrali» 10 lišnich dzion, i viesnavoje raŭnadzienstva znoŭ apynułasia na svaim miescy — 21 sakavika.

Dziela taho, kab kalandar znoŭ nie nabiraŭ lišnija sutki, zhodna z hetaj ža reformaj kožnyja čatyrysta hadoŭ ź jaho treba vykidać troje sutak. Katalickija krainy Jeŭropy adrazu pačali pierachodzić na novy styl letazličeńnia. Pratestanckija — tolki praz 50—100 hadoŭ. Pravasłaŭnaja carkva admoviłasia pierachodzić na hryharyjanski (ad imia papy Hryhoryja XIII) styl i da hetaha času adznačaje svaje śviaty pa starym, julijanskim kalendary.

Paśla Kastryčnickaj revalucyi, 24 studzienia 1918 h., Saŭnarkam RSFSR pryniaŭ «Dekret ab uviadzienni ŭ Rasijskaj respublicy zachodniejeŭrapiejskaha kalendara» z metaj ustalavańnia ŭ Rasii adnolkavaha amal z usimi kulturnymi narodami zličeńnia času: «Pieršym dniom paśla 31 studzienia hetaha hoda ličyć nie 1 lutaha, a 14 lutaha, druhim dniom ličyć piatnaccataha lutaha i h.d.».

Na momant uviadzieńnia hryharyjanskaha kalendara roznica pamiž im i julijanskim kalendarom składała 10 dzion,

ale da pačatku XX stahodździa jana pavialičyłasia da 13 dzion.

Usie hetyja histaryčnyja reformy pryviali da taho, što siońnia ŭ svaim žycci my karystajemsia i adnym, i druhim kalendarami.

Usio naša hramadstva i dziaržaŭnyja orhany kiravańnia pracujuć u adpaviednasci ź jeŭrapiejskim hryharyjanskim kalendarom, a voś śviaty pravasłaŭnaj carkvy adznačajucca pa starym styli, pa julijanskim kalendary.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0