Na fonie enierhietyčnaha kryzisu jeŭrapiejskija harady stanoviacca ciamniejšymi. Heta nie tolki ekanomić elektraenierhiju i hrošy, ale i moža mieć stanoŭčy ŭpłyŭ na zdaroŭje, klimat i bijaraznastajnaść u budučyni, piša DW.
Z-za vysokich cen na enierhanośbity za apošnija tydni mnohija harady Niamieččyny ŭžo admovilisia ad načnoha aśviatleńnia słavutaściaŭ, pomnikaŭ i vybitnych budynkaŭ, takich jak ratušy, muziei abo biblijateki. U Bierlinie pavinny adklučyć ad načnoha aśviatleńnia kala 200 abjektaŭ. Z 1 vieraśnia zhodna z pastanovaj ab enierhaźbieražeńni aficyjna ŭvodzicca abmiežavańnie na aśviatleńnie hramadskich budynkaŭ, a padśviatleńnie rekłamnych šyldaŭ dapuskajecca tolki na niekalki hadzin. Vuličnyja lichtary taksama pačali ŭklučać na 30 chvilin paźniej i vyklučać na 30 chvilin zranku. Ale jość i stanoŭčyja momanty ŭ takich novaŭviadzieńniach.
Źmianšajecca zabrudžańnie pavietra
Pavodle acenak niaŭradavaj arhanizacyi International Dark Sky Association, prykładna tracina ŭsich vonkavych lichtaroŭ u Złučanych Štatach haryć biez patreby kožnuju noč. Jašče da enierhietyčnaha kryzisu i rostu cen ekanomija mahła składać 3 miljardy dołaraŭ u hod. Pakolki vykapniovaje paliva pa-raniejšamu źjaŭlajecca asnoŭnaj krynicaj enierhii va ŭsim śviecie, zvyčajnaje vyklučeńnie niepatrebnaha śviatła dapamahaje pamienšyć zabrudžańnie pavietra i škodnyja vykidy.
U Indyi, naprykład, praz nadmiernaje aśviatleńnie vykidvajecca 12 miljonaŭ ton CO2 u hod, paviedamiŭ DW Pavan Kumar z Centralnaha sielskahaspadarčaha ŭniviersiteta Rani Łakšmi Bai ŭ Indyi. Heta prykładna ŭdvaja mienš, čym ahulny abjom vykidaŭ SO2 ad pavietranych i marskich pieravozak krainy za hod.
Navošta nam patrebna ciemra
Siońnia bolš za 80 pracentaŭ haradskoha nasielnictva žyvuć pad zabrudžanym ad śviatła niebam, a ŭ Jeŭropie i ZŠA hety pakaźnik dasiahaje navat 99 pracentaŭ. Dla hetych ludziej sapraŭdnaj ciemry ŭžo praktyčna nie isnuje.
Zhodna z daśledavańniem, praviedzienym u Anhlii i Uelsie ŭ 2015 hodzie, toje, nakolki śvietłaje ci ciomnaje miesca, nie ŭpłyvaje na ŭzrovień niaščasnych vypadkaŭ abo złačynnaści.
Dastatkovaja ciemra nočču karysnaja dla zdaroŭja. Daśledavańni pakazvajuć, što chvaroby vačej, biessań, atłuścieńnie i, mahčyma, navat depresija źviazany sa štučnym śviatłom. Śviatło ad ekranaŭ našych pryład i biełych śviatłodyjodaŭ ŭ pamiaškańni pierad snom moža parušać rytm snu. Inšaje daśledavańnie pakazvaje, što dzieci i padletki, jakija žyvuć u rajonach ź vialikaj kolkaściu štučnaha aśviatleńnia, mienš śpiać i čaściej pakutujuć ad emacyjnych prablem.
Harmon miełatanin tut maje centralnaje značeńnie. «Kali my nie vypracoŭvajem hety harmon z-za taho, što padviarhajemsia ŭździejańniu vialikaj kolkaści śviatła ŭ svajoj kvatery, u našym bijałahičnym hadzińniku uźnikajuć prablemy», — kaža Krystafier Kiba, doktar, hieainfarmatyk daślednickaha centra u Patsdamie.
Žyvioły i raśliny taksama lubiać ciemru
Ptuški buduć mieć bolš šancaŭ nie stracić aryjentacyju pry pieralotach nad bolš ciomnymi haradami, bo jany lohka hublajucca nad śvietłym horadam.
Što tyčycca nasiakomych, to vyklučanyja lampy mohuć vyratavać cełyja papulacyi ich. Jak usim viadoma, śviatło nadzvyčaj pryvablivaje ŭsich načnych nasiakomych, ad kamaroŭ da much i moli. Tolki ŭ Hiermanii kožnaje leta ich pamiraje kala 100 miljardaŭ, tamu što jarki vuličny lichtar zamianiaje miesiac, pa jakim kazurki zvyčajna aryjentujucca. Vynik: nasiakomyja lotajuć vakoł lichtara bieź pierapynku,a na nastupny dzień jany nastolki źniasilenyja, što bolš nie mohuć razmnažacca i hinuć.
Načnoje aśviatleńnie taksama ŭpłyvaje na apyleńnie raślin. Daśledavańnie, apublikavanaje ŭ 2017 hodzie, pakazała, što raśliny, jakija rastuć kala vuličnych lichtaroŭ, značna radziej apylajucca nočču. Drevy taksama adčuvajuć upłyŭ načnoha aśviatleńnia. Jany źviadajuć raniej, kali znachodziacca pobač z vuličnymi lichtarami.
Kamientary