Prezentavanaja inicyjatyva Eŭrasajuzu "Ŭschodniaje partniorstva", prapanavanaja šaści krainam Uschodniaj Eŭropy, u tym liku Biełarusi. Ci navažycca ŭrad na eŭraramont u ahulnanacyjanalnych maštabach?
Prezientavanaja inicyjatyva Jeŭrasajuzu "Ŭschodniaje partniorstva", prapanavanaja šaści krainam Uschodniaj Jeŭropy, u tym liku Biełarusi. Ci navažycca ŭrad na jeŭraramont u ahulnanacyjanalnych maštabach?
Stabilnaść, čarka dy skvarka, razumny kiraŭnik — heta tyja kity, na jakich jaki ŭžo hod trymajecca ideałohija režymu. Zdavałasia b, tut nichto nie moža kankuravać z Alaksandram Łukašenkam. I voś — sensacyja: Jeŭrasajuz prapanuje biełarusam praktyčna toje samaje, što i «apošni dyktatar Jeŭropy». «Stabilnaść, dabrabyt dy efektyŭnaje kiravańnie», — voś što maje atrymać Biełaruś, dałučyŭšysia da palityki Ŭschodniaha partniorstva, novaj inicyjatyvy Jeŭrasajuzu.
3 śniežnia ŭ Bruseli adbyłasia sumiesnaja pres-kanfierencyja Staršyni Jeŭrakamisii Žaze Manuela Barozu dy Kamisara Jeŭrasajuzu ŭ pytańniach vonkavych dačynieńniaŭ i jeŭrapiejskaj palityki susiedstva Bienity Ferera-Valdner.
Faktyčna, heta była ŭračystaja prapanova ruki dy serca šaści jeŭrapiejskim krainam, jakija dahetul znachodziacca ŭ padviešanym stanie pamiž abjadnanaj Jeŭropaj dy aŭtarytarnaj Rasijaj. Praŭda, kiraŭnictva ES pakul hatovaje tolki da «hramadzianskaha šlubu», a voś «štampu ŭ pašparcie» nie harantuje.Žaze Manuel Barozu adnaznačna zajaviŭ na pres-kanfierencyi: palityka Ŭschodniaha partniorstva — heta maksimum taho, što my možam paabiacać siońnia Azierbajdžanu, Armienii, Biełarusi, Hruzii, Małdovie i Ŭkrainie. Pra siabroŭstva ŭ ES dla hetych krainaŭ havorki pakul niama. Dla Ŭkrainy heta — vialikaje rasčaravańnie, a voś dla Biełarusi navat takaja prapanova — sapraŭdny praryŭ na mižnarodnym froncie. Kali jašče kolki dzion tamu formuła palityki Ŭschodniaha partniorstva mieła vyhlad 5 +/- 1 (adzinka, jakaja nijak nia moža vyznačycca, adpaviadała Biełarusi), to na pres-kanferencyi 3 śniežnia Staršynia Jeŭrakamisii adnaznačna zajaviŭ: «My prapanujem ambicyjnuju stratehiju dla šaści partnioraŭ».
Što kankretna atrymaje Biełaruś ad udziełu ŭ hetaj prahramie? «Heta partniorstva nie tolki dla dziaržavaŭ, ale i dla hramadskaj supolnaści, biznesu, asobnych hramadzianaŭ», — zapeŭniła Bienita Ferera-Valdner. Našaja kraina budzie mieć šyrejšy dy lahčejšy dostup da jeŭrapiejskaha rynku. Budzie spraščacca vizavy režym — ažno da admieny vizaŭ (heta kančatkovaja meta dla ŭsich udzielnikaŭ palityki Ŭschodniaha partniorstva). Rabočym budzie lahčej pajechać na zarobki ŭ Jeŭrasajuz, kab karmić svaje siemji, a ŭładalnikam małych dy siarednich biznesaŭ buduć usialak dapamahać raźvivać ich spravy. Našych čynoŭnikaŭ buduć vučyć rozumu na stažyroŭkach ŭ jeŭrapiejskich instytucyjach. Budzie stvaracca «Paŭdniovy enierhietyčny kalidor», jaki dapamoža ES i ŭdzielnikam palityki Ŭschodniaha partniorstva mieć bolšuju peŭnaść u tym, što im nie pierakryjuć haz u zimovyja marazy… I heta tolki vielmi pryblizny i niapoŭny pieralik šmatlikich prapanovaŭ, mnohija ź jakich sapraŭdy nadta pryvabnyja.
Što patrabujecca ad Biełarusi, kab jana zdoleła pryniać udzieł u hetaj inicyjatyvie? Naturalna, pa-pieršaje, jaje kiraŭnictva pavinna pryncypova vyrašyć, što jano žadaje ŭ joj ŭdzielničać. Darečy, 2 śniežnia ambasadar Biełarusi ŭžo mieŭ u Bruseli hutarku z pradstaŭnikami Jeŭrakamisii na temu Ŭschodniaha partniorstva. Ale adnaho žadańnia dałučycca budzie zamała — kiraŭnictvu Biełarusi treba pačać pavodzić siabie minimalna cyvilizavana. Pa-pieršaje, vypuścić usich palitviaźniaŭ i nie sadžać u turmy novych, pa-druhoje, palepšyć stan srodkaŭ masavaj infarmacyi, pa-treciaje, vieści dyjałoh ź Jeŭropaj nakont udaskanaleńnia vybarčaha zakanadaŭstva, pa-čaćviortaje, palepšyć umovy isnavańnia hramadskaj supolnaści, pa-piataje, rabić kroki da taho, kab zabiaśpiečvać svabodu asacyjacyi dy mirnych schodaŭ.
Jak bačna, usie krytery vykanańnia hetych patrabavańniaŭ (aprača, chiba, pieršaha) možna traktavać dosyć volna. Pavierany ŭ spravach pradstaŭnictva Eŭrakamisii ŭ Biełarusi Žan-Eryk Cholcapfel tłumačyć heta tym, što Jeŭrasajuz vyrašyŭ karystacca ŭ dačynieńniach z aficyjnym Mienskam nie pakrokavaj stratehijaj, a hnutkim instrumientam, jaki dazvolić dasiahnuć realnych vynikaŭ. Možna mierkavać, što, kali Alaksandr Łukašenka zdoleje «pratrymacca» da červienia 2009 h. biez radykalnaha «zakručvańnia hajek», to jon maje ŭsie šancy z furoram naviedać ustanoŭčy samit Uschodniaha partniorstva, adčuć siabie na roŭnych z zachodniaj palityčnaj elitaj.
Ci zdoleje biełaruski ŭrad navažycca na hulniu pa jeŭrapiejskich praviłach? Dla libieralnaha kryła panoŭnych elitaŭ heta moža być šancam pierajści na novy ŭzrovień, zachavać a, mahčyma, navat i pašyryć svoj upłyŭ u krainie, prasiekčy akno na zachodnija rynki.Naturalna, patreba dazvolić peŭnuju dolu svabodaŭ stvaraje dla režymu značny dyskamfort. Ale siońnia, kali ekanamičny kryzis pavolna ale niaŭmolna biare krainu ŭ abcuhi, pierśpiektyva niestabilnaści ŭ krainie robicca jašče strašniejšaja. Jeŭropa prapanuje dapamahčy zachavać stabilnaść u Biełarusi — čamu b z hetaha nie skarystacca?
Naturalna, pry ŭsim padabienstvie łozunhaŭ «stabilnaść, dabrabyt, efiektyŭnaje kiravańnie», jość adno istotnaje adroźnieńnie: u adnym vypadku ŭ hlancavitaj abhortcy ideałahičnych abiacanak-cacanak lažyć harkavaja pihułka aŭtarytaryzmu, a ŭ druhim — cukierka demakratyi, jakaja, zrešty, taksama nie kožnamu budzie da smaku. Ale vybirać pamiž imi, tak ci inačaj, daviadziecca.
***
Na videa: Žan-Eryk Cholcapfel, Pavierany ŭ spravach pradstaŭnictva Eŭrakamisii ŭ Biełarusi, tłumačyć, što mienavita čakaje Jeŭrasajuz ad režymu Łukašenki i jak vyhladaje na praktycy «hnutki instrument», jakim karystajecca ciapier ES u svajoj biełaruskaj palitycy:
Jak sapraŭdny dypłamat, Žan-Eryk Cholcapfel hladzić na perspektyvy ŭdziełu Biełarusi ŭ palitycy Ŭschodnieeŭrapiejskaha partniorstva z aptymizmam:
Kamientary