Pamiaci Raścisłava Jankoŭskaha: jon dvojčy vychodziŭ na trybunu, kab padtrymać zakon ab dziaržaŭnaści biełaruskaj movy
Słova na raźvitańnie z Raścisłavam Jankoŭskim.
Pamior Raścisłaŭ Jankoŭski. Vybitnaja asoba teatralnaha mastactva Biełarusi. Aktor, jaki pražyŭ doŭhaje, jarkaje, sumlennaje žyćcio. Čałaviek, tvorca, jaki zasłužyŭ najvialikšuju pavahu svaim addanym słužeńniem scenie i vysokim majsterstvam. Ja byŭ znajomy ź im sorak hadoŭ, pisaŭ pra jaho, dyskutavaŭ, a časam i spračaŭsia. Ale hałoŭnaje — zachaplaŭsia tym, što jon rabiŭ na scenie. Raścisłaŭ Ivanavič — z tych vialikich artystaŭ, sučaśnikam jakich mnie paščaściła być.
Hetak ža, jak i tady, kali chavali Halinu Makaravu, Stafaniju Staniutu, Alaksandru Klimavu, vostra, baluča śvidruje serca dumka pra niezamiennych aktoraŭ. U teatralnym mastactvie Biełarusi amplua hieroja ŭvohule redkaść, a hierojaŭ u salidnym uzroście maštabna, hłyboka moh syhrać tolki Jankoŭski. Sama aktorskaja faktura z upeŭnienaj, hodnaj plastykaj, niepaŭtornymi intanacyjami, žestami, mimikaj vyvodziła jaho na pieršy plan, na pieršyja roli. Pierakanany, što hieraičny aktorski pačatak jarka vyjaŭlaŭsia nia tolki z pryčyny dadzienych Boham fizyčnych asablivaściaŭ, ale i dziakujučy šlachietnamu pachodžańniu artysta, bahataj na dramatyčnyja padziei bijahrafii.
Heta tolki apošnimi hadami Teatar imia Maksima Horkaha maje status Nacyjanalnaha Teatru Biełarusi, choć pracuje pieravažna na rasiejskaj movie. U savieckija časy jon, jak i balšynia analahičnych teatraŭ u byłych respublikach SSSR, mieŭ misiju prapahandy rasiejskaj teatralnaj kultury. U hety sensie i Raścisłaŭ Jankoŭski byŭ pieradusim rasiejskim aktoram u Biełarusi. Jon vydatna pracavaŭ u rasiejskim klasyčnym repertuary, a jahonyja roli ŭ pjesach Maksima Horkaha byli nastolki vyraznymi i praŭdzivymi, što, zdavałasia b, dla jaho jany i pisalisia dramaturham — Baron u «Na dnie», Jakaŭ u «Apošnich», Piaciorkin u «Vasie Žalaznovaj», Čapurnoŭ u «Dzieciach sonca», Jakaŭ Bardzin u «Vorahach», Jahor Bułyčoŭ u «Jahory Bułyčovie i inšych». Ale sprava nia tolki ŭ repertuary. Sprava ŭ hłybini pražyvańniaŭ i pieražyvańniaŭ, jakija koliś byli ŭłaścivyja rasiejskaj teatralnaj škole, a taksama ŭ pošuku i znachodžańni Raścisłavam Jankoŭskim taho ahulnačałaviečaha, jakoje stanaviłasia zrazumiełym i biełaruskim hledačam.
Ja nia viedaju druhoha aktora ŭ historyi dramatyčnaha teatru ŭ Biełarusi, jaki tak šmat i tak hłyboka syhraŭ u suśvietnym vysokim, klasyčnym repertuary. Šekśpir, Maljer, Šyler, Astroŭski, Čechaŭ, Bułhakaŭ byli jamu, jak nikomu inšamu, pad siłu. U majoj pamiaci nazaŭsiody zachavajecca jahony Makbet u spektakli Barysa Łucenki jak adna z najlepšych rolaŭ, jakija ja bačyŭ u Biełarusi za svajo žyćcio. Zło raskryvałasia ŭ vieličeznym maštabie i było nia niejkim abstraktnym, a vielmi sučasnym. Jankoŭski byŭ asabliva šlachietnym, tonkim, razumnym, stylnym u spektaklach pavodle pjes zachodnich aŭtaraŭ XX stahodździa — Haŭptmana, O'Niła, Berhmana, Hibsana, Dziurenmata, Ołbi.
Raścisłaŭ Jankoŭski byŭ narodnym artystam SSSR, paśla jaho ŭ Biełarusi zastajecca tolki adzin aktor z takim zvańniem — Hienadź Aŭsiańnikaŭ. Narodnym Savieckaha Sajuza Jankoŭski staŭ zusim nie za roli kamisaraŭ, sakrataroŭ abkamaŭ i inšych balšavikoŭ. Byli i ŭ jaho takija roli, ale zusim nia šmat jak dla artysta takoj hieraičnaj faktury. Mahčyma, jamu pašancavała, što ŭ mienskim Teatry imia Maksima Horkaha za amal paŭstahodździa, jakija jon słužyŭ hetaj scenie, nia tak šmat i było spektaklaŭ pra tych balšavikoŭ. A ŭ balšyni spektaklaŭ i ŭvohule roli kamunistaŭ pieraasensoŭvalisia, prynamsi režyseram Barysam Łucenkam. Voś ža i kamunist Nahulnaŭ va «Ŭźniataj calinie» u vykanańni Raścisłava Jankoŭskaha byŭ žorstkim, źniščalnym, u peŭnaj stupieni i sam byŭ achviaraj kryvavaha režymu.
Ja lubiŭ dyskutavać, spračacca z Raścisłavam Ivanavičam, asabliva kali razam pracavali ŭ prezydyjumie Sajuzu teatralnych dziejačaŭ. My dyskutavali pra teatar, pra žyćcio, ale tolki nie pra palityku. U jaho byli svaje pohlady, u mianie svaje. Naturalna, jon ź pijetetam staviŭsia da Rasiei, da rasiejskaha teatru, adnosinaŭ pamiž Biełaruśsiu i Rasiejaj. Jon krychu pažyŭ u toj krainie. Šmat artystaŭ starejšaha pakaleńnia dyj, na žal, i maładziejšyja, hladziać u bok Maskvy jak na teatralny edem: tam słava, tam hrošy, pavaha. Raścisłava Ivanaviča ja ŭ hetym pytańni razumieŭ, sučasnuju teatralnuju moładź — nie. Da ŭsiaho inšaha tam pracavaŭ jahony małodšy brat Aleh Jankoŭski, jakim, kali toj byŭ maleńkim, jon apiekavaŭsia, jakoha mocna lubiŭ, jakim paśla hanaryŭsia jak superzorkaj. Z Raścisłavam Jankoŭskim było cikava dyskutavać pra teatar. Jon byŭ sapraŭdnym rycaram sceny, mocna addanym svajmu Teatru imia Maksima Horkaha. Navat kali spektakl i nia byŭ vartym vysokich acenak, jon adstojvaŭ jaho, stanaviŭsia na bok režysera. Nu, a kali havorka išła pra sapraŭdnaje mastactva, pra pryncypovuju pazycyju teatru, tady Jankoŭski kidaŭsia ŭ boj. Heta było vielmi aktualna ŭ savieckija časy, kali panavała cenzura ŭ vyhladzie hetak zvanych «zdačaŭ» spektaklaŭ Ministerstvu kultury.
Ja nikoli nie zabudu historyju vypusku spektakla «Znak biady», jakija pastaviŭ Valery Maśluk pavodle Vasila Bykava. Niafiodaŭskaja krytyka razam ź ministerskimi čynoŭnikami źniščalna abrušylisia na vydatny sceničny tvor. Spektakal zabaraniali, ładzilisia paŭtornyja «zdačy». U zmahańni za spektakl da apošniaha zastavalisia tolki my — Alaksiej Dudaraŭ, Raścisłaŭ Jankoŭski i ja. Jahony aŭtarytet, mahčyma, vykanaŭ vyrašalnuju rolu ŭ tym, što spektakl usio ž dajšoŭ da hledača, a paśla i atrymaŭ Dziaržaŭnuju premiju Biełarusi.
Mahčyma, kamu padasca dziŭnym, ale mienavita jon, rasiejskamoŭny artyst Ruskaha teatru imia Horkaha, tady deputat Viarchoŭnaha Savietu BSSR 11 sklikańnia ŭ 1990 hodzie pryncypova padtrymaŭ pryniaćcie «Zakonu ab movach u Biełaruskaj SSR», pavodle jakoha biełaruskaja mova abviaščałasia dziaržaŭnaj. Pryčym, kab padtrymać Zakon, Jankoŭski dvojčy vychodziŭ na trybunu.
Raścisłaŭ Jankoŭski da apošnich dzion vychodziŭ na scenu. Apošni spektakl ź jahonym udziełam «Viečnaść na dvaich» asabista ja ŭsprymaŭ jak raźvitańnie z Aktoram. Raścisłaŭ Ivanavič vykonvaŭ rolu praktyčna siedziačy. Ale jak šmat u hetaj roli jon skazaŭ pra žyćcio, jaho dramatyzm i pryhažość, pra vieru i dabryniu, pra čałavieka. U tym liku i pra siabie. A šerah lubimych publikaj spektaklaŭ zyduć u historyju, bo ŭ ich hraŭ niezamienny Aktor.
-
U Homielskim dramatyčnym teatry — kadravyja čystki. Znoŭ praz «palityku»
-
«Budzie śmiešna i baluča»: «Kupałaŭcy» prezientujuć zaŭtra novy śpiektakl. U hałoŭnych rolach — Manajeŭ, Biełachvościk, Harcujeva
-
«Rašeńnie pryjšło zvonku». Što adbyvajecca ŭ viciebskim teatry, dzie ŭ śpiektakli prahučała «Žyvie Fłandryja!» i pačałasia čarada zvalnieńniaŭ?
Ciapier čytajuć
«Svoj nos ź Biełastoka jany nie vysoŭvajuć». Biełarusy Padlašša skardziacca, što biełarusy novaj chvali emihracyi nie zacikaŭlenyja supolnymi spravami2020
Kamientary