Tutanchamon — badaj, samy znakamity faraon Staražytnaha Jehipta, ale pra jaho žyćcio, jakoje abarvałasia ŭsiaho ŭ 18 hadoŭ, viadoma na dziva mała. U navukoŭcaŭ atrymałasia praanalizavać jaho DNK i vyjavić niečakanaje.
Imia Tutanchamona stała suśvietna viadomym u 1922 hodzie, kali brytanski archieołah Hovard Karter znajšoŭ jaho amal niekranutuju hrabnicu — sapraŭdnuju skarbnicu z bolš čym 5000 artefaktaŭ, uklučajučy lehiendarnuju załatuju masku. Hetaja znachodka adkryła śvietu biesprecedentny pohlad na bahaćcie i pachavalnyja rytuały 18‑j dynastyi.
Zaniaŭšy tron va ŭzroście vaśmi ci dzieviaci hadoŭ, Tutanchamon pamior praź dziesiacihodździe. Akramia pryčyny jaho rańniaj śmierci, adnoj z hałoŭnych zahadak zastavałasia jaho pachodžańnie. I voś, zdajecca, jehiptołahi narešcie znajšli adkaz.
Jak piša Express, značny praryŭ u hetaj spravie adbyŭsia dziakujučy maštabnamu hienietyčnamu daśledavańniu.
Kab adnavić siamiejnaje dreva Tutanchamona, navukoŭcy praanalizavali DNK niekalkich carskich mumij, u tym liku tych, što ličylisia jaho patencyjnymi svajakami.
Vyniki hetaha analizu byli pradstaŭleny ŭ dakumientalnym filmie BBC «Tutanchamon: raskrytaja praŭda» i ŭpieršyniu apublikavany ŭ Journal of the American Medical Association (JAMA) jašče ŭ 2010 hodzie.
Navukoŭcy zmahli z dapamohaj DNK identyfikavać niekalkich bližejšych svajakoŭ junaha faraona. Ale kali jany paraŭnali DNK jaho baćki, faraona Echnatona, z DNK jaho maci, ich čakaŭ sapraŭdny siurpryz.
Daśledčyki vyjavili, što baćki Tutanchamona byli rodnymi bratam i siastroj.
Jak patłumačyŭ adzin z kiraŭnikoŭ daśledavańnia hienietyk Jachija Had (Yehia Gad), takaja praktyka, viadomaja jak incest, nie ličyłasia čymści niezvyčajnym dla jehipieckaj carskaj siamji taho času. Hałoŭnaj metaj było zachavańnie čyścini karaleŭskaj kryvi i praduchileńnie pierachodu trona da starońnich asob. Bolš za toje, žonka samoha Tutanchamona, Anchiesienamon, jak miarkujecca, była jaho stryječnaj siastroj.
Adnak takaja praktyka mieła i advarotny bok, jaki, na dumku ekśpiertaŭ, mocna paŭpłyvaŭ na zdaroŭje junaha faraona. Kampjutarnaja tamahrafija i dalejšy analiz jaho astankaŭ pakazali, što ŭ Tutanchamona była kasałapaść, raskolina padniabieńnia (tak zvanaja «voŭčaja pašča») i niekroz kaściej levaj stupni. Vierahodna, jon byŭ vymušany chadzić z kijem, niekalki ź jakich byli znojdzieny ŭ jaho hrabnicy.
U dadatak da ŭsiaho, analiz DNK pakazaŭ, što małady faraon niekalki razoŭ chvareŭ na malaryju. Spałučeńnie hetych hienietyčnych zachvorvańniaŭ i infiekcyj, chutčej za ŭsio, i stała pryčynaj jaho zaŭčasnaj śmierci.
Takim čynam, sučasnaja navuka nie prosta raskryła siamiejnuju tajamnicu, ale i namalavała bolš poŭny i trahičny partret chłopčyka-cara: nie mahutnaha ŭładara, a kvołaha junaka, jaki staŭ achviaraj tradycyj ułasnaj dynastyi.
Ciapier čytajuć
Hienierał Kiełah raskazaŭ, čamu ZŠA razmaŭlajuć z Łukašenkam10
Kamientary