Historyja1818

Vulicy Vilenskija: čamu ich nie było na Paleśsi i Padźvińni, ale byli pad Oršaj?

Historyk Mikoła Vołkaŭ apublikavaŭ kartu haradoŭ i miastečak Vialikaha Kniastva Litoŭskaha, u jakich u XVI—XVIII stahodździach isnavali vulicy Vilenskija.

Vilenskaja vulica ŭ Lidzie na paštoŭcy pačatku XX stahodździa

Jaho daśledavańnie pakazała vyraznuju hieahrafičnuju zakanamiernaść: hetyja urbanonimy skancentravanyja ŭ zachodniaj i centralnaj častcy dziaržavy i abryvajucca na mierydyjanalnaj linii Hłybokaje — Hajna — Miensk — Słuck. Na ŭschod ad hetaj linii vulicy z takoj nazvaj nie sustrakajucca, za vyklučeńniem vypadkaŭ u Aršanskim paviecie: Mahiloŭ, Białyničy, Kruhłaje, Tałačyn, Barań, Smaljany.

Jak śćviardžaje Vołkaŭ, najaŭnaść u hetym rehijonie, tak zvanych Druckich palach, Vilenskich vulic śviedčyć pra ciesnuju suviaź i handal u kirunku stalicy VKŁ. Praŭda, mnohija vulicy z takoj nazvaj tam źjaŭlajucca tolki ŭ XVIII stahodździ, jak, naprykład, u samim Mahilovie.

Čyrvonym — harady i miastečki, u jakich dakumientalna zafiksavanyja Vilenskija vulicy ŭ XVI—XVIII stahodździach. Fota: fejsbuk Mikoły Vołkava

Na Padźvińni, u Połacku ci Viciebsku, situacyja vyhladała inakš: choć darohi na Vilniu isnavali, hałoŭnuju rolu vykonvała Dźvina, jakaja viała ŭ Ryhu, tamu, na dumku Vołkava, vulicy z nazvaj Vilenskaja tam nie źjavilisia. Padobnaje nazirajecca i na Paleśsi, dzie Prypiać była hałoŭnaj arteryjaj dla handlu i kamunikacyi.

Cikava, što ŭ Rečyckim i Mazyrskim pavietach Mienskaha vajavodstva, jakija raźmiaščalisia bližej da takoha bujnoha centra, jak Kijeŭ, a nie da Vilni, nie zafiksavana nivodnaj Kijeŭskaj vulicy ŭ XVI—XVIII stahodździach.

Tolki paśla dałučeńnia da Rasijskaj impieryi ŭ XIX stahodździ situacyja źmianiłasia: u Pinsku, naprykład, źjaŭlajucca vulicy Kijeŭskaja, Maskoŭskaja, Pieciarburhskaja, u Homieli — Kijeŭski spusk, u Breście — pradmieście Kijeŭka, kala čyhunki na Kijeŭ. 

Charakterna, što i ŭ Žamojci amal niama Vilenskich vulic, što śviedčyć pra inšuju aryjentacyju haspadarčych suviaziaŭ: nie na Vilniu, a na Ryhu, Miemiel ci Karalaviec. 

Na dumku litoŭskaha historyka Ajvasa Rahaŭskasa, fienomien Vilenskich vulic treba razhladać u bolš šyrokim kantekście: heta źviazana nie tolki z handlovymi šlachami, ale i z «hinterłandam Vilni» — śfieraj jaje ŭpłyvu, dzie adlustroŭvalisia maršruty mihracyi ludziej, arhanizacyja handlu, a taksama navat struktura carkoŭnaj sietki, bo Vilnia była centram biskupstva. 

Ź dziasiatkaŭ Vilenskich vulic, jakija isnavali ŭ Biełarusi ŭ pačatku XX stahodździa, u naš čas zastalisia ličanyja adzinki. Bolšaść takich vulic byli pierajmienavanyja ŭ adpaviednaści z savieckaj ideałohijaj.

«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny

PADTRYMAĆ

Kamientary18

  • Vilnia!
    26.08.2025
    Pracuj pilna, i tutaka budzie Vilnia
  • Nu-nu
    26.08.2025
    Gorliwy Litwin, vypusknik Kłajpedzkaha bursitetu, jaki ŭžo z hadoŭ dvaccać nia maje nivodnaj akademičnaj publikacyi, jak zaŭždy pračytaŭ nie vačyma, a miescam, na jakim siadzić, i nia ŭbačyŭ, što hetyja vulicy zaležać ad kirunkaŭ lahistyki, a nie Vašecievaj vyimahinavanaj Litvy. Darečy, Vilenskich vulicaŭ niama na Žamojci, jakaja (heta ja ŭžo da Vołkava dadam) navat u kancy XVIII stahodździa vydavała knižki na svajoj, žamojckaj i pavodle Matyjasa Nindarfa mieła protaetničnuju identyčnaść adroznuju ad aŭkštajckaj / letuviskaj. Dobraje Vam ranicy z čarhovymi niazručnymi Vam faktami :D :D :D
  • Vilnia naša!
    26.08.2025
    [Red. vydalena]

Ciapier čytajuć

Jakija prysudy dajuć pa spravie Hajuna?

Jakija prysudy dajuć pa spravie Hajuna?

Usie naviny →
Usie naviny

Tramp pierapyniŭ sustreču na Alascy paśla doŭhaj lekcyi Pucina pra Ruryka i Jarasłava Mudraha19

Paźniak: Hramadstva ŭ emihracyi znoŭ ničoha nie razumieje127

28‑hadovy biełarus pajechaŭ u Rasiju i ažaniŭsia. Adrazu zavierbavaŭsia na vajnu, pavajavaŭ miesiac — i zahinuŭ26

Piaskoŭ patłumačyŭ, čamu miescam budučaj sustrečy Trampa i Pucina abrany Budapiešt7

U Minsku pastavili aŭtamat, jaki pšykaje parfumaj za 1000 rubloŭ3

Minskim nastaŭnikam i vychavacielkam dziciačych sadkoŭ prapanujuć niedarahija kvatery ŭ Smalavičach

Hirkin: Vajna na źniasileńnie źniasiliła samu Rasiju, budzie revalucyja37

Daŭni pasiarednik kardynał Hudžeroci pryjedzie ŭ Biełaruś na nastupnym tydni1

«Spačatku dapamahaŭ siabram za šakaładki». Były supracoŭnik «Biełsata» raspačaŭ svoj nievialiki biznes u Varšavie17

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Jakija prysudy dajuć pa spravie Hajuna?

Jakija prysudy dajuć pa spravie Hajuna?

Hałoŭnaje
Usie naviny →

Zaŭvaha:

 

 

 

 

Zakryć Paviedamić