Ryhor Astapienia: Čamu ŭ baraćbie z karupcyjanierami tak mała sensu
Alaksandr Łukašenka «ŭ 25-y raz» prajšoŭsia pa temie karupcyi. Kali koratka, pakarańni stanuć bolš žorstkimi, a karupcyjanieraŭ bolš nie buduć rassyłać pa kałhasach. Heta absalutna pravilna, ale nasamreč nie vyrašaje hałoŭnuju prablemu biełaruskaj karupcyi. Piša staršynia Centra novych idej Ryhor Astapienia.
Biełaruskaja ŭłada nastolki doŭha zmahajecca z karupcyjaj, što mnohija pierastali ŭžo ŭ hetuju baraćbu vieryć, choć apošnija paru hadoŭ usio davoli surjozna. Kolkaść kryminalnych spraŭ bje rekordy, a na źmienu epičnaj «spravy mytnikaŭ» chutka vyjdzie novy siezon pra «miedykaŭ».
Apytańni Daśledčaha centra IPM pakazvajuć: biełaruskija biznesoŭcy kažuć, što situacyja z karupcyjaj stanovicca kryšačku, ale ŭsio ž lepš. Biełaruś — adzinaja kraina siarod susiedziaŭ, jakaja vyrazna stanovicca mienš karupcyjnaj, pavodle Indeksa ŭspryniaćcia karupcyi Transparency International.
Biez sumnievaŭ, ułada vartaja ŭchvały za svoj antykarupcyjny zapał. Ale varta zadać pytańnie: a ŭ čym pryčyna biełaruskaj karupcyi — u tym, što ŭłada raniej nie była žorstkaj? Ci pryčyna ŭ tym, što ŭ Biełarusi stvorana vydatnaja sistema, kab čynoŭniki i dyrektary dziaržpradpryjemstvaŭ mahli zajmacca karupcyjaj?
Chutčej druhoje, čym pieršaje. Ledź nie ŭsia biełaruskaja sistema pabudavana na nieprazrystaści i niepadspravazdačnaści — heta bałota, i dzivicca, što ŭ im zavialisia niesumlennyja ludzi, davoli naiŭna.
Niadaŭna Alaksandr Łukašenka raskazaŭ, što ŭ adnaho ź jaho pamočnikaŭ u dekłaracyi znajšlisia «pad dziasiatak aŭtamabilaŭ, pad dziasiatak kvateraŭ» i tamu ŭźnikła pytańnie, ci nie karupcyjanier jon. Nasamreč, kali b ŚMI mieli dostup da dekłaracyj čynoŭnikaŭ (jak u mnohich cyvilizavanych krainach), to fakty karupcyi mahli b uspłyć kudy raniej.
U Biełarusi asnoŭnaj praceduraj dziaržaŭnych zakupak zastajecca «zakupka z adnoj krynicy». Heta značyć, što, pa vialikim rachunku, sumy, jakija płaciać dziaržaŭnyja pradpryjemstvy abo ŭstanovy, mohuć bracca ledź nie z hałavy. Inšyja pracedury ž taksama lohka pieratvaryć u fiktyŭnyja, padrychtavaŭšy apisańnie zakupki takim čynam, kab pieramoh užo zahadzia vyznačany kontrahient.
Dziakujučy hetamu dyrektar ledź žyvoha dziaržpradpryjemstva moža atrymlivać sotni tysiač jeŭra praz davoli banalnyja schiemy. Mała chto ŭ Biełarusi ździvicca, što ŭ pryncypie, kab pryvatniku damovicca pra štości z bujnym dziaržpradpryjemstvam, to treba hetuju damovu «padmazać» (ci prapanavać «supolna zarabić») — i za heta možna, viadoma, «prysieści».
Naša nieluboŭ da prazrystaści nastolki vialikaja, što Biełaruś — adzinaja dziaržava z 49, jakaja ŭvachodziać u antykarupcyjnuju hrupu Rady Jeŭropy, ale nie publikuje ŭ adkrytym dostupie svaju spravazdaču pa baraćbie z karupcyjaj.
Prykładaŭ, kali sama sistema spryjaje karupcyi, možna pryvodzić jašče šmat: dadajcie siudy rehulacyi, pravierki, niezaležnaść sudoŭ i hetak dalej. Tamu ničoha dziŭnaha, što, pavodle Hłabalnaha baromietra karupcyi, tolki 10% biełarusaŭ ličać, što «zvyčajnyja ludzi mohuć paŭpłyvać na ŭzrovień karupcyi». Heta samy nizki pakazčyk u śviecie.
Kali pahladzieć na ŭsie hetyja prablemy jašče raz, to bačna, što jany da karupcyi majuć nie takoje i vialikaje dačynieńnie. Nasamreč jany źviazanyja ź jakaściu dziaržaŭnaha kiravańnia. Zirnuŭšy na krainy, jakija znachodziacca ŭviersie Indeksa ŭspryniaćcia karupcyi, možna ŭbačyć, što ŭsie jany ledź ź idealnym dziaržkiravańniem. Tam jość Sinhapur i Hankonh, da demakratyčnaści jakich mohuć uźniknuć pytańni, ale da jakaści biurakratyi tam nie padkapacca.
Ułada moža jašče davoli doŭha hulacca ŭ žorstkuju baraćbu z karupcyjanierami, ale nasamreč u hetym mała sensu. Kudy bolš važna čyścić bałota dziaržaŭnaha kiravańnia, robiačy jaho prazrystym i padspravazdačnym.
Historyja ŭ EHU — heta histfak vašaj mary. Jeŭrapiejski dypłom z navučańniem na biełaruskaj movie pry intensiŭnym vyvučeńni anhlijskaj. I poŭnaja svaboda11
Kamientary