Расследавальнікі знайшлі дубайскага кашалька Лукашэнкі, які пабудаваў бізнэс-імперыю ў Літве і застаўся па-за санкцыямі
«Беларускі расследавальніцкі цэнтр» разам з партнёрамі правёў расследаванне, якое праліла святло на тое, як блізкае атачэнне Аляксандра Лукашэнкі паспяхова вядзе шматмільённы бізнэс у Еўрасаюзе, застаючыся ў цяні і па-за санкцыямі.
Ніткай, за якую пацягнулі журналісты «Беларускага расследавальніцкага цэнтра» разам з літоўскім медыя 15min.lt пры падтрымцы каманды Research and Data Цэнтра даследавання карупцыі і арганізаванай злачыннасці OCCRP і «Кіберпартызан», стала літоўская будаўнічая кампанія з аптымістычнай назвай «Puiki investicija» («Выдатная інвестыцыя»).
Пра кампанію загаварылі літоўскія медыя ў 2020 годзе з-за яе амбіцыйнага праекта — будаўніцтва жылога комплексу ў гістарычнай частцы порта Клайпеды.
Праект выклікаў пытанні ў члена гарадской рады Ніны Пуцейкене. Як яна расказала БРЦ, яе насцярожыла малалікасць супрацоўнікаў (два-тры чалавекі) і надзвычай сціплы прыбытак фірмы.
Як паведамляецца ў матэрыяле, Puiki investicija актыўная не толькі ў Клайпедзе, але і ў Вільні, дзе фірма пабудавала комплекс таўнхаўсаў і шматкватэрны дом. Паводле даных рэестраў, па ўсёй Літве гэтая структура валодае або валодала больш чым 150 аб'ектамі нерухомасці.
Расследавальнікі пайшлі па следзе і высветлілі, што за кампаніяй стаіць арабскі інвестар — Махамед Ахмад Аль-Зараім Аль-Сувайдзі, які кантралюе літоўскую кампанію праз дзве брытанскія фірмы.
Сляды вядуць да Віктара Шаўцова
Як пішуць аўтары, імя Аль-Сувайдзі ўжо гучала ў расследаваннях БРЦ побач з адным з самых даўніх «кашалькоў» Аляксандра Лукашэнкі — бізнэсменам Віктарам Шаўцовым. Аль-Сувайдзі цесна звязаны з Шаўцовым і разам з ім кантраляваў будаўнічую кампанію «Белзамежбуд».
Віктар Шаўцоў, які дзесяцігоддзямі абслугоўвае фінансавыя інтарэсы Лукашэнкі, трапіў пад санкцыі ЕС і Швейцарыі толькі ў жніўні 2024 года.
Расследавальнікі адзначаюць, што не знайшлі ніводнага сур'ёзнага праекта Аль-Сувайдзі, дзе б не прысутнічаў Віктар Шаўцоў. Падобная гісторыя і з літоўскай фірмай Puiki investicija, дзе таксама не абышлося без людзей Шаўцова.
Паколькі сам Шаўцоў знаходзіцца пад санкцыямі, кіраваць актывамі ў Еўропе непасрэдна ён не можа. Аднак, як высветліў БРЦ, у Літве дзейнічаюць шэраг звязаных з ім асоб. Адзін з іх — Аляксандр Грыбоўскі, які працаваў з Шаўцовым з пачатку 90‑х і да нядаўняга часу быў членам праўлення Puiki investicija. Ён таксама ўдзельнічае ў іншых будаўнічых фірмах, якія ўзводзілі элітнае жытло ў самым цэнтры Вільні.
Сярод партнёраў Грыбоўскага ў літоўскім бізнэсе фігуруе яшчэ адзін беларускі менеджар — Віталь Бандарык. Ён таксама быў сярод дырэктараў Puiki investicija, з'яўляўся гендырэктарам «Белзамежбуда» і нават, як сцвярджаюць аўтары, у 2017 годзе ляцеў адным самалётам з Лукашэнкам у складзе дзяржаўнай дэлегацыі ў Індыю.
Рэакцыя фігурантаў і наступствы
Калі журналісты паспрабавалі атрымаць каментары, фігуранты схемы відавочна занерваваліся. Бандарык кінуў слухаўку, заявіўшы, што не ведае Шаўцова. Аль-Сувайдзі таксама ўсё адмаўляў.
Аднак самы красамоўны факт: літаральна праз два тыдні пасля візіту журналістаў у офіс Puiki investicija Грыбоўскага і Бандарыка спешна вывелі са складу праўлення кампаніі — магчыма, спрабуючы замесці сляды.
Вынікі расследавання ўжо выклікалі рэзананс у Літве. Мясцовыя палітыкі, уключаючы былога міністра абароны, паабяцалі ініцыяваць праверкі з боку службы фінансавых расследаванняў. Іранічна, што офіс гэтай бізнэс-імперыі, звязанай з рэжымам Лукашэнкі, знаходзіцца ў Вільні проста насупраць будынка літоўскага Сейма — сімвал таго, наколькі глыбока такія людзі праніклі ў самае сэрца Еўропы.
Каментары