«Яны мяне саромеюцца». Як праз 12 гадоў жыве беларуска, што нарадзіла двайнят у 54 гады
У пачатку жніўня сынам Таццяны Кароткай, Адаму і Антону, споўнілася па 12 гадоў. Гісторыю гэтых хлопчыкаў у 2013 годзе даведалася ўся краіна: маці нарадзіла іх у 54 гады — гэта быў рэкорд. У першыя гады пасля іх нараджэння Таццяна з ахвотай давала інтэрв’ю, распавядала пра шчасце позняга мацярынства. Зараз жанчыне 66, яна атрымлівае 840 рублёў пенсіі і на гэтыя грошы працягвае гадаваць дзяцей, піша Onliner.
Беларуская сенсацыя
У Беларусі першая праграма ЭКА пачала працаваць з 1994 года, а ў лістападзе 1995-га дзякуючы метаду экстракарпаральнага апладнення нарадзіліся першыя дзеці — дзяўчынкі-блізняты. Аднак тады працэдурай штучнага зачацця маглі скарыстацца толькі пары ў шлюбе. У незамужніх беларускіх жанчын права на ЭКА з’явілася толькі пасля прыняцця закона «Аб дапаможных рэпрадуктыўных тэхналогіях» у 2012 годзе, калі медустановам дазволілі ствараць банкі донарскіх палавых клетак.
Мінчанка Таццяна Кароткая даўно марыла пра дзяцей, але розныя абставіны заміналі. Ёй было ўжо за 50, калі яна вырашыла, што абавязкова стане маці.
Яна сабрала неабходную суму на ЭКА, і, адкінуўшы Мінск (дзе былі строгія ўзроставыя абмежаванні і не было банка донарскай спермы), звярнулася ў кіеўскі цэнтр «Маці і дзіця».
З другой спробы Таццяна зацяжарыла, і ў жніўні 2013 стала маці двайнят-хлопчыкаў. Гэта стала сенсацыяй — на момант родаў ёй было 54.
«Ім ужо ўсе раззванілі, што ў іх няма бацькі»
Сёння Таццяне 66, яна жыве з дзецьмі ў аднапакаёвай кватэры ў спальным раёне Мінска, якую атрымала яшчэ ў 1990 годзе.
Паводле яе слоў, яна 13 гадоў адпрацавала кранаўшчыцай у МАПІД, каб атрымаць жыллё. Потым вучылася на архітэктара, працавала па спецыяльнасці, нават галоўным архітэктарам. Пасля нараджэння дзяцей больш нідзе не ўладкоўвалася — займалася сынамі.
Суседзі кажуць, што яна з імі не кантактуе. Жанчына ж скардзіцца на «нядобрага» суседа знізу і адначасова з іроніяй распавядае, што ўжо 12 гадоў стаіць у чарзе на паляпшэнне жыллёвых умоў — і за гэты час прасунулася толькі на 16 тыс. месцаў. Сёння яна пад нумарам 23 194.
— Думала: вось споўніцца ім па 18, і раз — кожнаму дадуць па кватэры! Але гэта толькі шматдзетным даюць. Мне нават статус маці-адзіночкі не далі (паводле заканадаўства, адзінокая жанчына, якая прайшла ЭКА ў Беларусі, можа прэтэндаваць на статус маці-адзіночкі. — Заўв. Onlíner). Цяпер мой нумар у чарзе — 23 194! З такімі тэмпамі, я ўжо палічыла, мне прыйдзецца гадоў 25 яшчэ чакаць, а то і ўсе 30. Я магу і не дажыць. І невядома, што з імі будзе, — ківае жанчына ў бок Антона, які сядзіць ля акна і «заліпае» ў ноўтбуку. У гэты час Адам, яго брат, хаваецца ад незнаёмцаў у ванным пакоі, накрыўшыся з галавой махровым халатам маці.
Дзверы пры гэтым застаюцца адчыненымі, і ён перыядычна дае пра сябе ведаць усхліпваннямі або кароткімі фразамі, якія нешта ўдакладняюць у аповедзе маці.
Таццяна працягвае з іроніяй у голасе:
— У нас жа адзін пакой, а калі яны ўдваіх ажэняцца… Ну як [мы тут змесцімся]? Я не ведаю. Яны мяне ўжо [зараз] дастаюць. Споўніцца 18 гадоў — і хачу [іх] выкінуць, асабліва вось гэтае дзіця (ківае на Антона. — Заўв. Onlíner). Я б іх выкінула ў свае кватэры — і жылі б у сваіх, а так 25 гадоў трэба чакаць. Ну, ці калі самі заробяць.
Планіроўка аднапакаёвай кватэры дазволіла гераіні ўладкаваць трохі асабістай прасторы ў нішы — там змясціліся ложак, паліцы з кнігамі і швейная машынка. Літаральна ў пары крокаў — два разам ложкі, дзе спяць яе двайняты, ля акна — пісьмовы стол, адзін на дваіх.
— А-а-адам, ідзі сюды! — раптам кліча сына Таццяна. — Не, ён не хоча, гэтае дзіця. Ой, божа мой, Адам, не бойся, я цябе люблю.
У адказ ад Адама чуваць: «Адчапіся». Хлопчык пагодзіцца выйсці і трохі паразмаўляць бліжэй да канца інтэрв'ю. Яго брат Антон, жвавы і ўсмешлівы, нейкі час заставаўся ў пакоі, месцамі ўмешваючыся ў размову.
Пасля дэкрэтнага адпачынку Таццяна Кароткая так і не выйшла на працу: «Белкааппраект», дзе яна працавала да цяжарнасці, закрылі. Да таго ж дзеці, па словах гераіні, не наведвалі дзіцячы садок.
— Схадзілі, можа, два-тры дні і захварэлі. І больш не вадзіла ні аднаго, ні другога. Потым адразу ў першы клас пайшлі.
— Вам хтосьці дапамагаў з выхаваннем дзяцей?
— Не. Калі б было цяжка, дык не, не [было] цяжка. Няню нам не давалі, як вось зараз даюць. Мне ўсё жыццё так было, я ўжо прывычная. Яны ўжо ведаюць, што таты ў нас няма, — Таццяна ківае ў бок Антона і звяртаецца ўжо да яго: — Так? Ужо на вуліцы ўсе раззванілі, усе ведаюць [што вы нарадзіліся дзякуючы ЭКА]. Дзеці расказалі табе, так?
У адказ Антон сцвярджальна ківае, стараючыся пры гэтым стрымаць слёзы.
Яго брат Адам, больш мяккі па характары, здаецца, пачынае плакаць у ванным пакоі.
Журналісты пераключаюцца на нейтральныя тэмы, хоць ускосна гэтае пытанне будзе закранута яшчэ адзін раз, і стане зразумела, што парушэнне таямніцы нараджэння і ўся гэтая публічнасць пасля з цягам часу не лепшым чынам адбіліся на хлопчыках: дзеці ў школе перыядычна чапляюць хлапчукоў «гісторыяй з ЭКА», кажучы непрыемныя рэчы пра маці, іх знешнасць, узровень адукацыі.
У выніку Адам, як больш уражлівы і ранімы, мабыць, замкнуўся. Ён лічыць сябе «самым выродлівым» і з гэтай прычыны саромеецца выходзіць з дому. «За ўсё лета разы чатыры выйшаў», — кінуў у яго адрас Антон, калі маці папрасіла яго выцягнуць брата з ваннага пакоя і схадзіць на вуліцу.
Сам жа Антон, запэўнівае Таццяна Кароткая, пад канец навучальнага года «трапіў у складаную гісторыю». Паміж Антонам, яго сябрам і яшчэ адным хлопчыкам адбылася сварка, у працэсе якой прагучала абраза ў адрас маці аднаго з удзельнікаў канфлікту.
— Мама аднакласніка напісала заяву ў міліцыю, як быццам ён яе абазваў, — кажа Таццяна. — Было разбіральніцтва ў класе, мяне туды не пусцілі. Выявілася, не Антон абражаў, а яго сябар. А-а-а, цяпер я дапяла. Яны [дзеці], хутчэй за ўсё, сказалі, што твая мама няродная, што не ад мужыка нарадзіла твая мама. Вось так, груба кажучы, так? Правільна тады сказаў. Невядома, ад каго іх усіх нараджалі…
Па словах Таццяны, той жанчыне прынеслі прабачэнні, хоць яна лічыць, што правільней было б папрасіць прабачэння перад яе сынам Антонам.
«Ніколі не адпачывалі ў дзіцячым лагеры»
У пачатку жніўня сынам Таццяны споўнілася па 12 гадоў. Напярэдадні іх дня нараджэння «без прывязкі да свята» гераіня купіла Адаму новы мабільны тэлефон, аддаўшы «амаль усю пенсію», а Антону — плюшавага кашалота за 28 рублёў.
— Я таксама прасіў [тэлефон], але ты мне не купіла, — успомніў Антон.
— Дык у яго [Адама] не працаваў тэлефон, ужо ўсё, загнуўся. А твой працуе і, пакуль працуе, хай працуе.
Першыя мабільныя тэлефоны ў Адама і Антона з'явіліся ў 8 гадоў. Смартфоны ім падарылі супрацоўнікі міліцыі, каб хлопчыкі «ніколі больш не губляліся». Выпадак адбыўся восенню 2021 года: дзеці паехалі катацца на роварах па раёне і зніклі.
— Я ўвесь раён абшукала, усю ноч іх не было, а нараніцу, як людзі на працу выходзіць сталі, знайшліся. Адам, хто вас знайшоў? Вылазь ужо!
— Мы змерзлі і зайшлі ў нейкі пад'езд, закацілі туды ровары, спрабавалі заснуць, — нечакана кажа Адам, пры гэтым усё яшчэ застаючыся ў ванным пакоі. — Потым да нас з братам падышоў нейкі дзядзька і спытаў, ці згубіліся мы, таму што раней ён нас тут не бачыў. Ну, я яму і сказаў наш хатні нумар, ён патэлефанаваў маме.
Праз пару дзён, па словах гераіні, супрацоўнікі міліцыі запрасілі дзяцей на экскурсію ў музей, а затым з пажаданнямі больш не губляцца падарылі кожнаму па смартфоне.
— У першых інтэрв'ю вы казалі, што дзякуючы добрай зарплаце архітэктара вам удалося назапасіць грошай на ЭКА ў Кіеве. Здаецца, агучвалі суму ў $8 тыс. за ўсё: падрыхтоўку і дзве спробы. Як цяпер ідуць справы з фінансамі?
— Я тады ўсе грошы зняла, колькі было, аддала і крыху засталася вінная. Выплаціла іх патроху. Цяпер атрымліваю пенсію — 840 рублёў.
— Вам з дзецьмі гэтага хапае?
— Хапае. Ну, «камуналка» невялікая — рублёў 40—50, дзесьці так. У нас жа метраў мала. Штогод з верасня і цэлых паўгода сацабарона налічвае дабаўку да пенсіі — у такія месяцы выходзіць каля 1300 рублёў. Зараз, хутчэй за ўсё, больш будзе, таму што пенсію праіндэксавалі.
— Летам куды-небудзь ездзіце?
— Усё лета [праводзім] у Мінску. Я хацела адправіць іх у лагер, хадзіла ў райвыканкам, але мне сказалі так: калі б я дзесьці працавала, то ад працы мне б далі пуцёўку на дзяцей.
— Гэта значыць вы, калі захочаце адправіць сыноў у лагер, павінны будзеце аплаціць поўны кошт пуцёўкі?
— Так, але такіх грошай у мяне няма, — кажа Таццяна і дадае, што менавіта па гэтай прычыне яе сыны ніколі не адпачывалі ў дзіцячых аздараўленчых лагерах.
— Блізкія ў вас ёсць?
— Я нарадзілася ў вёсцы ў Гомельскай вобласці, якую пасля Чарнобыля адсялілі. Бацькі памерлі. Часам мне дапамагае сяброўка, а два разы на год людзі, зусім чужыя (сям'я стала фінансава падтрымліваць Таццяну яшчэ пасля першых публікацый яе гісторыі ў СМІ. — Заўв. Onlíner), перадаюць грошы на дзень нараджэння дзяцей і Новы год.
«Цяпер яны са мной нікуды не ходзяць: саромеюцца»
У гэтым годзе двайняты пойдуць у сёмы клас. У канцы кожнага навучальнага года Таццяна вырывае апошнія старонкі з дзіцячых дзённікаў і замацоўвае канцылярскай сашчапкай, каб не згубіліся. Унізе калонкі з гадавымі адзнакамі яна вылічвае і запісвае простым алоўкам сярэдні бал па ўсіх прадметах.
— Адам добра вучыцца, Антон — горш. Вылазь, Адам, ты ж найлепшы хлопец! — маці робіць чарговы захад, каб выманіць сына з ваннага пакоя. — Ідзі сюды. Адам, ты самы лепшы, самы прыгожы. Ён кажа: «Я непрыгожы». Навошта мужыку быць прыгожым? Калі мужчына добра будзе зарабляць — вось яго прыгажосць…
— Чаму ў дзяцей за мінулы год няма чвэрцевых і гадавых адзнак? Хварэлі?
— А яны не хадзілі ў школу ў апошнія дні, каб не ведаць і нервы не траціць. Я сама сказала ім: «Не ідзіце».
— Да школы ўжо падрыхтаваліся?
— Ужо ўсё купіла! — Таццяна адчыняе вузкую створку шафы і дастае адтуль абноўкі: штаны, кашулі, камізэлькі.
Гаворачы пра пакупкі, гераіня прызнаецца, што ў апошнія гады сыны перасталі з ёй куды-небудзь выходзіць.
— Саромеюцца?
— Так.
— У інтэрв'ю, якое выйшла гады праз тры пасля нараджэння дзяцей, вы згадвалі пра непрыемны момант, калі вас назвалі бабуляй, а не мамай.
— Так, казалі такое рэальна. Дык яны [сыны] зараз са мной нікуды не ходзяць, у паліклініку толькі ездзім.
Антон і Адам, падумаўшы, кажуць, што гэта ўсё ж не так.
— Ну, кажуць, не саромеюцца. Проста, можа, не хочуць, — з відавочнай палёгкай кажа маці.
— Якія адносіны склаліся ў вас з дзецьмі? Вас можна назваць строгай мамай?
— Так.
— Чаму?
— Бывае, моцна сваруся, але сыны ў асноўным мяне слухаюцца. Яны добрыя дзеці.
У канцы інтэрв'ю ўдаецца ўбачыць Адама і трохі паразмаўляць з ім у прысутнасці і з дазволу маці. Хлопчык прызнаўся, што вельмі перажывае праз сваю знешнасць і з-за гэтага ўвесь час у асноўным праводзіць дома.
— Мяне часта абзываюць у школе, кажуць, што твар нейкі не такі, — прызнаецца Адам. (Ад сябе дададзім: хлопчык носіць акуляры і выглядае як звычайнае дзіця.)
— Ды з-за камп'ютара ты не хочаш выходзіць, Адам. Яны [браты] падзялілі па часе камп'ютар, з-за гэтага і не выходзіць.
— Не выходжу, таму што мяне пастаянна абзываюць, а ў камп'ютары сяджу, таму што мне няма з кім больш размаўляць, — не здаецца Адам.
Па рэакцыі Таццяны прыкметна, што яна перажывае за Адама, але ў сілу сваіх перакананняў імкнецца не засяроджваць увагу на праблеме.
— У такім узросце ўсе дзеці перажываюць пра сваю знешнасць, але вырастаюць — і становяцца прыгожымі. Адам, калі вырасце, таксама будзе прыгожым.
— Таццяна, у вас ёсць мара, звязаная з дзецьмі?
— Калі мяне не стане, то я хацела б, каб яны былі разам, падтрымлівалі адзін аднаго, былі як адно цэлае. І каб у іх былі кватэры на адным паверсе.
Каментары
Нехта тут бачыць шчасце?