Інжынер у Гданьску страціў прапанову працы на 100 тысяч еўра ў год з-за пашпарта. У кампаніі кажуць, што праблема масавая
Беларусы, якія атрымалі прапанову працы ад амерыканскіх кампаній, могуць раптам яе страціць, нават калі ідэальна адпавядаюць патрабаванням для жаданай пазіцыі. Аб праблеме распавядае інжынер, які з ёй сутыкнуўся, піша Devby.io.
«У 2017 годзе я скончыў машынабудаўнічы факультэт БНТУ па спецыяльнасці «Камп’ютарная мехатроніка». У той час у мяне ўжо гарэлі вочы на ўласныя праекты: я хацеў будаваць робатаў, вучыць дзяцей тэхналогіям і паказваць, што інжынерыя можа быць творчасцю», — расказвае Максім.
«У 2017—2019 гадах я стварыў у Беларусі свой стартап у робататэхніцы «МРобат». Мы рабілі адукацыйныя наборы для дзяцей, будавалі робатаў, праводзілі спаборніцтвы, я пісаў кніжкі. Гэта былі вельмі вясёлыя часы. Нас падтрымліваў EPAM, тады яшчэ Леанід Лознер праз фонд «Навука вакол нас».
На жаль, пазней санкцыі зрабілі амаль немагчымым прывоз чыпаў і камплектуючых. Ты працуеш з дзецьмі, ствараеш праекты, але раптам разумееш, што ўся твая лагістыка абсечаная.
У верасні 2019 года адбыўся пералом у маёй кар’еры. Я атрымаў працу ў Intel і пераехаў у Шанхай, дзе працаваў праграмістам. Гэта быў сапраўдны выбух новага жыцця. У Шанхаі я жыў быццам у рэжыме паскорананга відэазапісу, жыццё было насычанае і вясёлае. Я вывучыў кітайскую мову. А яшчэ адчуў, што магу жыць па-за межамі Беларусі і рабіць штосьці значнае.
Чарговы паварот адбыўся ў лютым 2022. Я пераехаў у Польшчу, у Гданьск, дзе таксама працаваў у Intel. Гэта ўжо быў іншы досвед: больш адказнасці, глабальныя праекты, праца з еўрапейскай экасістэмай. У Польшчы я ўжо будаваў робатаў і адначасова ўвесь гэты час займаўся праграмаваннем.
У гэты час я патрапіў пад хвалю звальненняў у Intel. У іх пачаліся праблемы з грашыма, масавыя звальненні працаўнікоў. У верасні 2024 года я атрымаў паведамленне, што буду звольнены, і ў якасці кампенсацыі мне прапанавалі два варыянты. Альбо мне адразу выплочваюць усю суму за тры месяцы, але я адразу застаюся без усіх гэтых выплатаў у ZUS, медычнай страхоўкі і г. д. Альбо я застаюся ў штаце да снежня, ўвесь гэты час атрымліваю зарплату — і за гэты час неяк больш-менш уладкоўваюся.
Дадам, што ў мяне няма ні сталага побыту, ні карты паляка — толькі часовы побыт і беларускі пашпарт. Таму я выбраў варыянт застацца на тры месяцы ў штаце, хоць з ім на рукі і атрымоўвалася трошачкі меней грошай.
Такім чынам, у верасні Intel спыніў маю працу, а ў снежні 2024 мяне афіцыйна звольнілі.
Шыкоўны офер ад Qualcomm
Праблемы ў Intel я бачыў раней, новую працу пачаў шукаць яшчэ з лета. Так, у жніўні 2024 года я даслаў сваё рэзюмэ ў Qualcomm [амерыканскую транснацыянальную тэхналагічную карпарацыю]. Высылаў дзесьці пад 50 рэзюмэ і па Польшчы, і да розных еўрапейскіх фірмаў. Але атрымалася так, што адказы я атрымліваў толькі тады, калі мяне нехта рэкамендаваў. На інтэрв’ю я трапляў толькі праз рэкамендацыі да рэзюме.
Шукаць працу было вельмі цяжка. Я займаўся робататэхнікай, а ў Польшчы з гэтым вельмі складана. Тут ёсць умельцы атрымліваць мільённыя гранты, а потым ціха сядзець і іх траціць. Я ж працаваў у найме і такога досведу яшчэ не маю. Пакуль што толькі вывучаю тэму грантаў, бо ідэі ў галіне робататэхнікі ёсць, але як стартаваць без грошай — не зразумела.
У кастрычніку 2024 я з’ездзіў на канферэнцыю па робататэхніцы ў Данію, дзе размаўляў з прадстаўнікамі еўрапейскіх фірмаў, глядзеў на адпаведную экасістэму ў самой Даніі, разглядаў розныя варыянты. Нагадаю, што сваё CV да Qualcomm я даслаў яшчэ ў жніўні 2024. Адтуль не было ніякіх навінаў. Але на канференцыі ў Даніі я спаткаў знаёмага, які сказаў даслаць рэзюмэ яму і парэкамендаваў мяне. То бок гэтая мая паездка мне нейкім чынам дапамагла пачаць перамовы з Qualcomm.
Дарэчы, з самых вядомых кампаній, з якімі я праходзіў сумоўі, магу згадаць Amazon, Lego, Google, Siemens, BMW, Ferrari. Але рэчаіснасць паказвае, што з усіх такіх размоў добра калі 2% будуць паспяховымі. У маім выпадку нешта атрымалася толькі з Qualcomm. Праўда, гісторыя з Google зусім смешная: я сам спыніў з імі камунікацыю, калі падпісаў офер з Qualcomm. Я ж не ведаў, што ўсё адбудзецца так, як адбылося. А адбылося яно вось як.
Пачалося ўсё ў сакавіку 2025. Я прэтэндаваў на пазіцыю System Application Engineer Industrial and IOT, лакацыя была ў Нюрнбергу, Нямеччына. І Qualcomm быў патрэбны менавіта я. Можна сказаць, што я ім сябе вельмі добра прадаў. Яны хацелі хлопца з такім вось унікальным досведам: і канструяванне робатаў, і распрацоўка праграмнага забеспячэння для іх, і проста праграмаванне. А я як раз і ёсць такі «жэлязячнік», магу і збудаваць прыладу, і запраграмаваць яе.
Акрамя CV я даслаў ім яшчэ партфоліа са сваімі робатамі. То-бок яны бачылі мяне, бачылі тое, чым я яшчэ ў Беларусі займаўся, калі пад час вучобы ва ўніверсітэце год будаваў квадракоптары. Іх гэты досвед вельмі зацікавіў, таму што менавіта працэсарам Qualcomm карысталася NASA пад час высадкі свайго гелікоптэра на Марс. На сумоўях яны ў мяне пыталіся: «А, напрыклад, ці можаш ты будаваць праекты, звязаныя з дронамі і квадракоптарамі?»
Дадам, што размовы гэтыя вяліся на вельмі высокім узроўні. Усяго іх было пяць, і толькі адна з іх была тэхнічная. На астатніх я размаўляў пераважна з кіраўнікамі. Фінальная размова была з віцэ-прэзідэнтам аддзелу Qualcomm у Еўропе па інтэрнэту рэчаў (Vice President, Industrial and Embedded IOT Sales Europe at Qualcomm). Ён гаварыў мне адразу, што гэтая пазіцыя — яна не толькі пра праграмаванне, але і пра будоўлю цэлай прылады. То бок я буду супрацоўнічаць з іншымі камандамі, каб збудаваць праект цалкам. Гэта не было нешта такое, дзе я сяджу над нейкім адным таскам [заданнем] і пілю яго. І мне гэтае вельмі падабалася: выглядала, што я ўжо вырас і буду кіраваць праектамі.
Мне падавалася, што гэта быў мой джэк-пот, быццам я выйграў у латарэі. Яны зрабілі мне офер, я яго падпісаў. Зарплату прапаноўвалі 6200 еўра штомесяц, плюс бонусы і акцыі. Напрыклад, нейкая колькасць акцый прапанавалася за рэлакацыю ў Нямеччыну. Агулам выходзіла нешта каля 100 тысяч еўра ў год. Плюс аплочваліся ўсе выдаткі па рэлакацыі. А потым быў кантракт, у якім былі два асобныя пункты. Першы — гэта атрыманне працоўнай нямецкай візы. Другі — атрыманне амерыканскай Export-compliance license.
З першым дакументам не было нічога незвычайнага. А вось на другім спынімся.
Фатальная ліцэнзія
Export-compliance license — гэта ліцэнзія на выкананне экспартных патрабаванняў. Такі дакумент дазваляе амерыканскай кампаніі экспарт нейкіх тавараў, тэхналогій або паслуг, якія падпадаюць пад розныя санкцыйныя абмежаванні. У гэтай сітуацыя Qualcomm выглядаў як «экспарцёр» нейкіх тэхналогій, звязаных з робататэхнікай. А я, як грамадзянін Беларусі, дзяржавы, з якой з ЗША складаныя адносіны, быў нібыта «імпарцёрам» такіх даных.
У Qualcomm мне распавялі, што з Export-compliance license не павінна быць праблемаў: «Мы проста высылаем да ЗША тваё CV, і гэтая заява разглядаецца ад 60 да 90 дзён». То бок, два-тры месяцы. І я пагадзіўся. Такім чынам, мне трэба было дажыць да кастрычніка, спакаваць усё ў валізку і пераехаць. Ну і падвучыць нямецкую мову, чым я і пачаў займацца.
Я падпісаў кантракт, даслаў яго і чакаў. Ад кампаніі да мяне падцягнулася агенцыя па рэлакацыі, у Нюрнберзе ўжо пачалі шукаць мне кватэру.
Але тут, напрыканцы чэрвеня 2025, у мяне зноўку папрасілі даслаць копіі карты пабыту і пашпарта. Бо з’явіліся нейкія складанасці з атрыманнем гэтай Export-compliance license ад Злучаных Штатаў Амерыкі, з-за якіх трэба будзе яшчэ трохі пачакаць. А пазней прыходзіць навіна, што кампанія не можа атрымаць гэтую ліцэнзію праз тое, што ўрад Трампа вырашыў спыніць выдачу ўсіх гэтых ліцэнзій. І яны адклікаюць офер.
Урад ЗША увёў санкцыі супраць Расіі і Беларусі з пачатку вайны ва Ўкраіне. Яны датычацца экспарту тэхналогій. І я, як уладальнік беларускага пашпарту, калі буду працаваць у амерыканскай кампаніі, буду мець доступ да амерыканскіх тэхналогій. Буду чытаць амерыканскую інфармацыю, глядзець амерыканскі код — хоць і буду працаваць у Нямеччыне. І гэта будзе лічыцца экспартам тэхналогій ў Беларусь.
Дарэчы, гэтыя абмежаванні былі ўведзеныя пры Байдэне, але пры ім ліцэнзіі выдаваліся. Нейкі цуд пачаўся ўжо з гэтым Трампам, пры ім выдачу ліцэнзій спынілі. Пазней я дазнаўся што раней, яшчэ да Трампа, адзін мой расійскі прыяцель патрабаваў такую ліцэнзію пры працаўладкаванні ў NVIDIA, і ў яго ўсё было добра. А зараз… Работнік аддзела кадраў з Qualcomm напісаў мне, што з-за гэтага ў іх больш за 100 заяваў на працаўладкаванне завісла. Гэта 100 чалавек з краінаў, якія знаходзяцца пад санкцыямі, не з’яўляюцца сябрамі ЗША — з Беларусі, Расіі, Ірану і г. д.
Цікава, што мой офер адклікалі на 45-ы дзень пасля таго, як яго мне даслалі. Улічваючы, што Bureau of Industry and Security-U.S. Department of Commerce разглядае заяву 60-90 дзён, я прапанаваў пачакаць і не адзываць офер да сканчэння гэтага тэрміну. Але ў Qualcomm распавялі, што атрымалі загад ўсе падобныя оферы адклікаць. Бо не зразумела, колькі часу — дзён альбо месяцаў — увесь гэты працэс будзе спынены.
Вось так я страціў офер на роўным месцы. Думаю, што ў Qualcomm зрабілі ўсё, што маглі. І я зрабіў усё, што мог. Але проста застаўся без працы ў выніку таго, што нехта ў ЗША вырашыў спыніць выдачу гэтых ліцэнзій.
Гэтая навіна мяне шакавала. Зараз я працягваю рассылаць рэзюмэ. Але калі размаўляю з прадстаўнікамі амерыканскіх фірмаў, я ім адразу распавядаю аб сваёй сітуацыі і пытаюся, ці могуць яны зрабіць мне экспартную ліцэнзію. Нядаўна была размова з амерыканскай кампаніяй, я ім аб гэтым паведаміў — і яны да гэтай пары маўчаць.
«Пакуль шукаў працу, зрабіў свой стартап»
Пакуль што мне не вельмі зразумела, як наогул шукаць працу. З-за гэтай экспартнай ліцэнзіі атрымліваецца, што беларусам зараз не рады ў амерыканскіх фірмах. Але самі амерыканскія працадаўцы звычайна не пішуць пра гэта на сваіх сайтах. І нават не ўсе эйчары пра гэта ведаюць.
Усё лета я аднаўляўся і шукаў працу. Мой калега-кітаец, з якім я працаваў у Шанхаі, прапанаваў мне паспрабаваць уладкавацца ў кітайскі філіял канадскай кампаніі QNX, які займаецца распрацоўкай праграмнага забеспячэння для аўтамабіляў. Паглядзім.
Ад гэтага стрэсу з пошукамі працы я пачаў маржаваць у Балтыцы, і магу сказаць, што гэта дапамагае. Лепш за любых псіхатэрапеўтаў. Спорт таксама ратуе, каб не спіцца ад усіх гэтых праблем. На плаву мяне трымаюць ровары. Але зараз, на жаль, я часова прыпыніў удзел у спартыўных спаборніцтвах. Не хачу трапіць яшчэ на грошы з медычнай дапамогай. Бо веласпорт вельмі рызыкоўны.
Пакуль шукаў працу, зрабіў вось свой стартап. Пасля пяці гадоў у карпаратыўнай сістэме трэба было зноў навучыцца дыхаць. І я адчуў, што трэба вяртацца да сябе — да адукацыі, дзяцей, творчасці. У студзені 2025 я заснаваў свой адукацыйны фонд Edukawa. Пачаў праводзіць заняткі з дзецьмі, Code Club ва ўкраінскай бібліятэцы ў Гданьску. Гэта быў мой спосаб аднавіцца пасля карпарацыі: не праз адпачынак, а праз стварэнне і працу з тымі, хто мае чысты погляд на свет.
А ў маі 2025 разам з беларускімі хлопцамі з мясцовага каворкінгу мы зрабілі ў Гданьску хакатон. На той час я думаў, што гэта будзе мой апошні хакатон у Польшчы перад пераездам у Германію. Менавіта там нарадзіўся стартап StoryToon — ідэя пераўтварыць дзіцячыя кнігі ў жывыя мультфільмы з аўдыя. Такі во Digital Storytelling. На той момант я яшчэ думаў, як гэта ўсё сумясціць з працай у карпарацыі ў Германіі. Але жыццё вырашыла па-свойму.
Фундацыя, якую я заснаваў, не прыносіць шмат грошай. Гэта больш для душы, я не люблю ўспрымаць заняткі з дзецьмі як бізнес. Мне проста падабаецца перадаваць свой досвед, як мне калісці перадалі яго ў Беларусі.
А тым часам грошы сканчваліся, таму што раней я ўзяў у Польшчы кватэру ў іпатэку. Таму я і ў Glovo працаваў кур’ерам, каб штосьці падзарабіць. Я быў у такой роспачы, што спрабаваў нават уладкавацца ў Emirates хаця б сцюардам, бо вывучаю і арабскую мову. Потым аказваў кансалцінгавыя паслугі для фірмаў і дамовіўся з босам адной з іх, каб ён плаціў мне мінімальную зарплату, каб у мяне не было праблемаў з ВНЖ.
Зараз я працую на каворкінгу банка Santander у гданьскай Аліве. Менавіта тут я пазнаёміўся з беларускімі хлопцамі, расказаў ім пра сваю ідэю. І зараз яны дапамагаюць будаваць мне адукацыйны стартап пасля працы. А яшчэ распавёў пра гэтую сваю сітуацыю. Яны ўсё разумеюць, як гэта складана і што ў мяне адбываецца зараз. Беларускае кам’юніці тут падтрымлівае, як можа.
Каментары