Феномен медыцынскага ўніверсітэта: кабала з размеркаваннем, невялікія заробкі, але ад абітурыентаў адбою няма
Спыталі ў беларускіх дактароў, чаму столькі ўчорашніх школьнікаў хочуць паступіць у Беларусі ў медыцынскія ВНУ.
Прахадныя балы ў Беларускім дзяржаўным медыцынскім універсітэце заўсёды былі высокія.
Сёлета на бюджэтныя месцы парог быў такі: лячэбная справа — 386 балаў (летась — 376), педыятрыя — 368 балаў (летась — 362), стаматалогія — 392 балы (летась 395), медыка-прафілактычная справа — 334 балы (летась 316), фармацыя — 381 бал (летась 375).
То-бок абітурыентам, якія прэтэндавалі на бюджэтныя месцы трэба было мець амаль 90-100 балаў па ўсіх ЦТ і прыкладна такі ж атэстат.
Для платнікаў прахадныя балы таксама даволі высокія: лячэбная справа — 365 балаў (летась 341), педыятрыя — 359 балаў (летась — 327), стаматалогія — 387 балы (летась 383), медыка-прафілактычная справа — 319 балаў (летась 298), фармацыя — 350 балаў (летась — 305).
Для мэтавікоў патрабаванняў было менш. Напрыклад, мэтавіку, які ішоў на педыятрычны факультэт ад Гомельскай вобласці, дастаткова было мець 119 балаў, а мэтавіку ад Брэстчыны для паступлення на медыка-прафілакрытычны профіль — усяго 106 балаў. Тут улічваецца атэстат плюс вынік унутранага экзамену. Атрымліваецца, абітурыенту, які меў 70 балаў за атэстат, дастаткова было здаць унутраны экзамен на 50 балаў.
Пры гэтым доля мэтавікоў істотна вырасла за апошнія дзесяць гадоў. Калі ў 2015 годзе мэтавых месцаў у медыцынскіх універсітэтах было 26%, то сёлета — 74%.
Студэнты-медыкі вучацца шэсць гадоў на лячэбнай і медыка-прафілактычнай справе, педыятрыі. І пяць гадоў на стаматалогіі і фармацыі. Плюс яшчэ год інтэрнатуры.
«Адна з самых дэфіцытных прафесій у свеце»
Станіслаў Салавей, акушэр-гінеколаг:
— Доктар — гэта адна з самых дэфіцытных прафесій у свеце. На каго цяпер паступаць абітурыенту? На ўмоўнага дызайнера? А ці будзе той дызайнер патрэбны гадоў праз пяць або яго заменіць чат GPT?
Выпускнік якой беларускай ВНУ зможа з’ехаць працаваць амаль у любую краіну? Гэта сабе могуць дазволіць айцішнікі і медыкі. Астатнім ужо значна складаней. Выпускнік беларускага юрфака, нават самы таленавіты, будзе не вельмі запатрабаваны недзе ў Польшчы толькі праз тое, што там іншая заканадаўчая база.
Таму для мяне цалкам лагічна, што шмат хто з беларускіх абітурыентаў ідзе ў медыцынскія ВНУ. Плюс не забывайцеся аб тым, што доктар — гэта прафесія, якая мае сваю рамантыку. Гэта таксама ўплывае на выбар учорашніх школьнікаў. Шмат хто сапраўды бачыць сваё прызначэнне ў тым, каб ратаваць людзей.
Калі казаць пра размеркаванне, дык абітурыенты звычайна думаюць: «Гэта ж толькі праз 6-7 гадоў! Можа, нешта зменіцца, можа, адменяць тое размеркаванне».
Лёгка растлумачыць, чаму штогод растуць прахадныя балы ў БДМУ на бюджэтныя месцы. Бо штогод скарачаецца колькасць тых самых бюджэтных месцаў, затое павялічваецца колькасць мэтавікоў.
І гэта, дарэчы, жах — бо ім акрамя атэстату патрэбна толькі здаць адзін унутраны экзамен. Нават не два, як было ў «саўку» і пасля яго!
Глядзіце: раней паступалі абітурыенты з самымі высокімі баламі. А ў тых, хто не паступіў у медыцынскі, існавала некалькі варыянтаў. Яны маглі страціць год і пайсці на падрыхтоўчае аддзяленне, маглі ў гэты ж год пайсці ў педагагічны на настаўніка (набор ЦТ па хіміі і біялогіі даволі спецыфічны), а маглі выбраць медыцынскі каледж.
Цяпер жа людзі, якія раней амаль не мелі шансаў вучыцца ў медыцынскім універсітэце, бо не вельмі добра здавалі экзамены, лёгка туды трапляюць — глыбокіх ведаў ад мэтавікоў не патрабуюць. Яны займаюць месцы разумных абітурыентаў, якія б пры нармальным конкурсе сталі б студэнтамі.
Праз гэта першымі праблему адчуюць медыцынскія каледжы. Бо больш слабыя абітурыенты, якія сталі студэнтамі за кошт мэтавага накіравання, раней бы пайшлі ў каледж.
Абітурыенты з высокімі баламі, якія не трапілі ў ВНУ праз мэтавікоў, наўрад ці пойдуць у медкаледж. Яны хутчэй ці махнуць рукой на медыцыну, ці паедуць вучыцца ва ўмоўную Польшчу.
А без медыцынскіх сясцёр і фельчараў медыцына нармальна працаваць таксама не будзе. Паглядзіце, што робяць сёстры ў рэанімацыі, што робяць сёстры інсультнага аддзялення, аперацыйныя сёстры… Гэта тое, на чым трымаецца медыцына.
Ужо дайшло да таго, што ў медыцынскія каледжы бяруць каго хочаш па атэстаце. А потым мы здзіўляемся, чаму 40% іх выпускнікоў не працуюць у медыцыне.
На жаль, атрымліваецца, што конкурс у БДМУ расце, а якасць сярэднестатыстычнага студэнта падае.
Медыцынскія ўніверсітэты цікавыя тым, што на старце там усе маюць аднолькавыя магчымасці — бо ўсё трэба вучыць з нуля. І далей залежыць ад таго, наколькі старанна чалавек будзе займацца.
Хто будзе вельмі матываваны, той можа шмат чаго дасягнуць. Але ці будзе чалавек, які адразу разумее, што паедзе ва ўмоўны Брагін тэрапеўтам, старанна вучыць хірургію? Можа, і талент у яго ёсць у гэтай сферы, але навошта старацца, калі мэтавае накіраванне ўжо вызначыла твой працоўны лёс?
Мэтавае накіраванне — гэта глупства. Яно забівае логіку навучання ў медычным універсітэце. Хто ў 17-18 гадоў ведае, кім сапраўды хоча быць? Я ўпэўнены, калі зрабіць апытанку першакурснікаў, у якой спецыялізацыі яны сябе бачаць, а пасля паглядзець, па якіх спецыяльнасцях яны выпусцяцца — мінімум у паловы не супадзе.
Але для чыноўнікаў прымус — гэта якраз лагічнае рашэнне: «Мы будзем проста выпускаць большую колькасць мэтавікоў на большы тэрмін размеркавання — а калі яны ўжо будуць звальняцца, будзе новая хваля выпускнікоў-мэтавікоў».
«У людзей ёсць меркаванне: доктар зможа сябе пракарміць у любым выпадку»
Уладзімір Пікірэня, псіхіятр:
— Хто ідзе ў медыцынскі? Па-першае, гэта абітурыенты, у якіх у сям’і ёсць дактары — бацькі, дзядзькі, цёткі. Такія пабачылі прафесію, зацікавіліся і вырашылі паступаць.
Па-другое, дзеці, якія ў школе маюць поспехі ў хіміі ды біялогіі. Ім класа з дзявятага пачынаюць казаць: «А ідзі ты ў медыцынскі». Бо набор прадметаў даволі спецыфічны — куды з такім яшчэ паступаць? На хіміка ці біёлага? Альтэрнатыў няшмат. Дык там, хутчэй за ўсё, яшчэ меншыя заробкі будуць у Беларусі, чым у доктара.
Плюс дактары выжывуць у любы час. Дарэчы, тое, што цяпер у Беларусі крызісная, нестабільная сітуацыя, на руку медыцынскім установам, бо яна садзейнічае таму, што прафесія будзе больш папулярнай.
У людзей ёсць меркаванне: доктар зможа сябе пракарміць у любым выпадку. Так, імаверна, ён не зможа набыць сабе лімузін ці з’ездзіць на адпачынак у Каны — але галадаць дакладна не будзе.
У перыяд, калі незразумела, што адбудзецца заўтра-паслязаўтра, нават невялікі заробак кампенсуе стабільнасць таго, што гэты заробак будзе.
Калі казаць пра шалёны конкурс у медыцынскія ВНУ, трэба памятаць пра тое, як павялічваецца колькасць мэтавікоў — а колькасць бюджэтных і нават платных месцаў для ўсіх астатніх змяншаецца. Канечне, у такім выпадку штучна павялічваецца колькасць прэтэндэнтаў на адно месца.
Павелічэнне колькасці мэтавікоў — гэта такі паталагічны спосаб кампенсацыі істотнага недахопу кадраў. Бо ў цяперашняй сітуацыі дзяржава не можа зацікавіць дактароў, каб яны заставаліся на сваіх працоўных месцах, таму падыходзіць з тым інструментам, якім добра валодае — ціскам, прымусам ды рэпрэсіямі.
Ведаеце, як кажуць: калі ў цябе ў руках малаток, дык усе праблемы будуць падавацца падобнымі да цвікоў. Такім самым чынам і спрабуюць вырашыць цяпер праблемы ў беларускай медыцыне: калі ты можаш прымусіць, дык навошта думаць, як ты можаш зацікавіць ці матываваць, спрабаваць паляпшаць умовы для медыкаў і гэтак далей? Беларуская медыцына ў плане ўмоў працы, заробкаў, безумоўна, прайграе суседнім краінам.
«Пра заробкі, размеркаванне не думаюць падлеткі. Я такім самым быў»
Доктар з Мінска (імя і спецыялізацыя не называецца у мэтах бяспекі):
— Чаму абітурыенты ідуць у медыцынскі?
А хіба гэта дрэнна — хацець лячыць людзей? Я шчыра кажу: у 17-18 гадоў сапраўды шмат хто носіць ружовыя акуляры і хоча ратаваць планету. Пра заробкі, размеркаванне не думаюць падлеткі. Я такім самым быў.
На многіх учорашніх школьнікаў уплывае меркаванне бацькоў, якія кажуць: «Ідзі, доктар ніколі без працы не застанецца!». Дарэчы, ведаю выпадкі, калі бацькі самі ў захапленні ад таго, што дзіця пайшло па мэтавым накіраванні і потым будзе доўга адпрацоўваць. Логіка простая: не трэба будзе думаць, куды працаўладкавацца. А думаць сапраўды любяць не ўсе.
Яшчэ калі я вучыўся, хапала выпадкаў, калі чалавек паступіў у БДМУ, адначасова пачаў рыхтавацца да паступлення на медыка кудысьці за мяжу, у наступным годзе паспяхова туды трапіў і з’ехаў. Для іх вучоба ў Беларусі была падстрахоўкай на выпадак, калі не атрымаецца паступіць у Польшчы ці Чэхіі. Толькі на маім курсе так чатыры чалавекі з’ехалі — яны ўжо вывучыліся і працуюць дактарамі за мяжой.
І ад сучасных студэнтаў я час ад часу чую гісторыі, што нехта з іх аднакурснікаў з’ехаў вучыцца кудысьці ў іншую краіну. Так што цалкам працоўная стратэгія.
Канечне, тое, што цяпер адбываецца з месцамі для мэтавікоў — гэта катастрофа. Для такіх абітурыентаў галоўнае дакументы данесці. Унутраны экзамен — гэта не сур’ёзна зусім. Я маўчу аб тым, што і вучыцца мэтавікам можна не вельмі старана — хто ж іх адлічыць, калі дзяржава спецыяліста чакае?!
У мае ж часы перад размеркаванне пачыналася вясёлае: і фіктыўныя шлюбы з вайскоўцамі, і да міністра бегалі (я нават ведаю выпадкі, калі атрымлівалася дамовіцца з міністрам на тое, каб застацца ў Мінску)… Бо хочацца ж вучыцца лёгка, а адпрацоўваць ахвотных не шмат.
36-гадовая айцішніца вырашыла кардынальна змяніць жыццё і паступіла ў медыцынскі ўніверсітэт — хоча стаць анколагам
Як склалася жыццё вундэркінда з Жодзіна, які ў 12 гадоў паступіў у медыцынскі ўніверсітэт?
Міністр аховы здароўя зладзіў разнос БДМУ перад пачаткам навучальнага года
«Набяруць больш студэнтаў, але што рабіць 6-7 гадоў?» Медык пра тое, як улады змагаюцца з недахопам дактароў і што трэба рабіць
Каментары
Разгадка фенóмэну: Разумеючы першае, і спадзеючыся на хутчэйшае другое, абітурыенты пішчом пхнуцца ў медуніверсытэт.