«Paśla kałonii ludzi zabyvajucca, jak žyć». Mientarka «Volnych» raspaviała, jak pracuje z palitviaźniami

A jak vyhladaje takoje mientarstva? Čaho jano patrabuje ad mientara? Što atrymlivajuć palitviaźni ŭ takoj supracy? U razmovie z «Biełsatam» pra heta raspaviała vałanciorka Śviatłana, jakaja maje piacioch padapiečnych.

«Heta toje, što ja mahu dać Biełarusi»

Śviatłana čatyry z pałovaj hady tamu pryjechała ŭ Vilniu. Praz dva hady adčuła, što choča štości rabić dla Biełarusi i biełarusaŭ, navat z-za miažy. Na vočy trapiłasia prapanova «Volnych» zrabicca mientarkaju dla byłych palitviaźniaŭ. Śviatłana adhuknułasia.

«Adnak prosta napisać im «ja chaču» niedastatkova, — zaznačaje žančyna. — Paśla rehistracyi treba vyvučyć tearetyčnuju častku, pračytać pra psichałahičnyja asablivaści pracy. Heta hajd na niekalki staronak, i aznajamleńnie ź im zajmaje niekalki dzion. Potym zdaješ test, jaki pakazvaje, nakolki ty dobra zasvoiŭ materyjał».

Nastupny etap — sustreča ź psichołaham, jaki aceńvaje zdolnaść vałanciora być mientaram. Adnak pry pieršaj sprobie Śviatłana nie dajšła da hetaha punktu.

«Kali ja čytała tady, jak pracavać z mahčymaj ahresijaj u padapiečnych, z prajavami PTSR, jak supakojvać, to zrazumieła, što sama jašče na toj momant nie była dastatkova psichałahična ŭstojlivaj, kab dapamahać inšym. Tamu tady ja admoviłasia ad hetaj idei», — raskazvaje vałanciorka.

Śviatłana viarnułasia da «Volnych» praz hod — u toj momant, kali adčuła, što ŭ jaje ŭžo jość resurs, i navat na niekalkich padapiečnych, jakich ciapier u biełaruski piaciora.

«Čamu ja heta rablu? Bo razumieju, što mahu, što mnie heta pa siłach. Heta toje, što ja mahu dać Biełarusi, biełarusam, kab im było lepš. Heta moj uniosak u budučyniu Biełarusi. Ludzi, jakija vychodziać z kałonii, davoli pałamanyja hetaj sistemaj, a ja mahu tak zrabić, kab im zrabiłasia lepš, i kab jany dalej rabili našaje hramadstva bolš demakratyčnym, inkluziŭnym, dobrym, paśpiachovym. Kali my vierniemsia nazad, budzie vialikaja kolkaść ludziej, jakija prajšli praz katavańni, turmy, kałonii. U takim stanie składana budavać budučyniu. Tamu ja ŭžo ciapier rablu tak, kab dalej našamu hramadstvu było praściej», — tłumačyć žančyna.

«Nie pamiatajuć, jak trymać telefon u ruce»

Pieršych dźviuch žančyn Śviatłana ŭziała ŭ mientarstva na pačatku 2025 hoda. Adna ź ich była vyzvalenaja i taksama prymusova vyviezienaja ź Biełarusi, druhaja adsiadzieła termin razam z mužam, i jany ŭdvuch pakinuli radzimu paśla vyzvaleńnia. Abiedźvium žančynam było bolš za 50 hadoŭ.

Jašče troje padapiečnych źjavilisia ŭ Śviatłany paśla apošniaj chvali vyzvaleńnia i vydvareńnia palitviaźniaŭ 11 vieraśnia — heta mužčyny va ŭzroście ad 30 da 37 hadoŭ. Samoj Śviatłanie amal 40 hadoŭ.

Z kožnym padapiečnym (mienci) mientar vybudoŭvaje płan, stratehiju jahonaha viartańnia ŭ volnaje žyćcio. Pavodle hetaha płanu potym viadziecca supraca.

«Paśla kałonii ludzi zabyvajucca, jak žyć i jak mieć kantrol nad svaim žyćciom. Ja naziraju za imi, i baču, što jany navat infarmacyju razvučylisia zasvojvać chutka. Jany pierapytvajuć, i mientar musić być talerantny da paŭtareńnia adnych i tych ža pytańniaŭ. U pieršyja dni vyzvalenyja navat nie pamiatajuć, jak trymać telefon u ruce i jak napisać paviedamleńnie. Im niaprosta zapoŭnić prostyja formy zajavak. Ja sapraŭdy sutykałasia z tym, što ludzi prosiać: ty možaš zapoŭnić, bo ja nie pamiataju, jak drukavać? Ale praz 3—4 dni jany ŭžo sami zdolnyja heta rabić», — apaviadaje Śviatłana.

Sa słovaŭ mientarki, pracu ŭ readaptacyi na voli treba vieści maleńkimi krokami, adznačać, što čałaviek zrabiŭ, što jamu ŭdałosia. Časam ludzi śpiašajucca viarnuć kantrol nad svaim žyćciom — u takich vypadkach ich treba zapavolvać, kaža našaja surazmoŭca.

«Treba im tak i kazać — cišej, adpačni niekalki dzion, vyśpisia, viarni svoj narmalny hrafik, kab nie pračynacca a 5‑j hadzinie ranicy, jak u kałonii, bolš hulać, viarnucca da narmalnaj ježy, zaniacca svaim zdaroŭjem. Našyja fondy zabiaśpiečvajuć tak, kab u ludziej byli miesiac — dva spakojna vydychnuć», — zaznačaje Śviatłana.

Vialikaja niabačnaja praca

Supraca mientara i mienci adroźnivajecca ŭ zaležnaści ad uzrostu, połu čałavieka, jahonaj adukacyi i prafiesii, a taksama terminu pakarańnia, miesca źniavoleńnia i ŭmovaŭ u im — taho, praz što viazień prajšoŭ. Taksama ŭpłyvaje momant, u jaki pačałasia supraca — adrazu paśla vyzvaleńnia ci praź niekatory čas.

«Maje dźvie pieršyja mienci pačali sa mnoju pracavać, kali ŭžo prajšli lehalizacyju z dapamohaju inšych arhanizacyjaŭ. Jany ŭžo mieli LNŽ, tamu ja im dapamahała ŭ inšych pytańniach — jak znajści žytło, stelefanavacca z haspadarom kvatery i pahutaryć ź im pa-anhlijsku ci pa-litoŭsku, pahladzieć, jaki rajon lepšy, dzie buduć bolš pryjemnyja kamunalnyja košty, padkazać, dzie jakija kramy, źnižkavyja sistemy, jak ustać na ŭlik u centr zaniataści i ahułam jak znajści pracu», — tłumačyć Śviatłana.

Inakš vyhladała praca z palitviaźniami, jakich vydvaryli 11 vieraśnia. Ich pryvieźli ŭ tym, u čym jany byli ŭ kałonii — u tych ža robach, abutku. Najpierš ich treba było adpravić pamycca, «kab zmyć turemny pach», pieraapranucca. Kab jany mahli heta zrabić, jašče pierad sustrečaj, treba było zahadzia kupić vopratku, pradmiety asabistaj hihijeny.

«A ty ž nie viedaješ zahadzia tych ža pamieraŭ. Nichto nie dumaje, jaki heta abjom pracy dla vałancioraŭ i arhanizacyjaŭ, što prymajuć palitviaźniaŭ. Heta nie prosta z kvietkami sustreć kala ambasady. Bo treba ludziej pamyć, pakarmić, pieraapranuć, kab ludzi siabie adčuli lepš. Heta vialikaja praca vałancioraŭ, mientaraŭ, fondaŭ, što zastajecca pa-za bačańniem ludziej», — padkreślivaje surazmoŭca «Biełsatu».

U palitviaźniaŭ u adkaz na takuju dapamohu časta ŭźnikała ździŭleńnie, što «chtości ź imi siadzić troje sodniaŭ zapar da hłybokaj nočy i adkazvaje niekalki razoŭ na adny i tyja ž pytańni», kuplaje im vopratku, inšyja rečy, pryvozić leki, pačastunak, raspaviadaje Śviatłana. Časam ludzi kažuć, što jany ŭvohule nie pryzvyčailisia za ŭsio svajo žyćcio, kab im chtości dapamahaŭ, a ŭ kałonijach pahatoŭ zusim nie siabroŭskaja atmaśfiera.

,,

«Jany kazali, što ŭ niejki momant u ich navat uźnikaŭ niedavier — maŭlaŭ, ty taki dobry, a što ty chočaš uzamien? Heta zvyčka z kałonii, bo tam jość padsadnyja kački, jakija niby chočuć z taboj pracavać, a nasamreč buduć źlivać infarmacyju pra ciabie rabotnikam kałonii», — kaža mientarka.

«Hetaje vyzvaleńnie — nie pra ščaście»

Hvałtoŭna vyviezienyja eks-palitviaźni sumujuć pa Biełarusi i chočuć viarnucca, asabliva tyja, u kaho tam zastalisia siemji, dzieci. Šmat kamu zastavałasia adsiedzieć niekalki miesiacaŭ, i jany spadziavalisia, što narešcie ŭbačacca z rodnymi, ale ich i hetaha pazbavili.

«Kahości zatrymali, naprykład, kali dziciaci byŭ hod, a ciapier jamu ŭžo piać. I kaniešnie, baćkoŭ u takoj situacyi vielmi łomić. Litaralna ŭ pieršy dzień byŭ zapyt, jak zrabić tak, kab ubačycca ź siamjoj. A kali im pryvieźli mabilnyja telefony, zdavałasia, što pieršyja dvoje sodniaŭ jany ŭvieś čas chadzili ź imi i ź niekim razmaŭlali praź videa — śpiašalisia ŭbačyć usich, z kim nie sustrakalisia niekalki hadoŭ. Jany vielmi sumujuć. U ich zabrali toje, što jany čakali atrymać paśla hetych niaprostych hadoŭ».

Śviatłana padkreślivaje, što nie ličyć vydvareńnie za miažu poŭnym vyzvaleńniem, bo ŭ takoj situacyi nie ŭsie siemji zdolejuć chutka abjadnacca. Naprykład, ciažka budzie ŭ situacyjach, kali pakaranyja byli dvoje baćkoŭ i dzicia ciapier pad apiekaju. Vyvieźci jaho ź Biełarusi, a pahatoŭ viarnuć apieku baćkam budzie vielmi składana.

«Ludziam adnojčy złamali žyćcio, a ciapier jašče i jašče łamajuć. I hetaje vyzvaleńnie — heta nie zusim pra ščaście. U ludziej zabrali radzimu i siamju. Jany na svabodzie fizična, a emacyjna ŭ ich niby novaje pakarańnie», — zaznačaje vałanciorka.

Byłyja palitviaźni mohuć być nie ŭ samym lepšym psichałahičnym stanie. U ich moža ŭźnikać złość, ahresija, depresija. Kali mientar bačyć takija prajavy, jon pavinien akuratna padvieści svajho padapiečnaha da nieabchodnaści źviarnucca da śpiecyjalista. «Volnyja» mohuć padkazać arhanizacyi, kantakty. Śviatłana ciešycca, što vyzvalenyja nie admaŭlajucca ad psichałahičnaj dapamohi i pryznajuć, što jana im patrebnaja.

U vypadku patreby mientar taksama padkaža, jak zapisacca da lekara, kali jość prablemy ź fizičnym zdaroŭjem.

Žančyna i mora

Choć mientary sami nie nadajuć psichałahičnaha padtrymańnia, adnak časta ŭ mienci ŭźnikaje patreba prosta pahutaryć. Ź niekatorymi padapiečnymi Śviatłana stelefanoŭvajecca amal štodnia na 30 chvilinaŭ. Ź inšymi stała kantaktuje praź pierapisku — zapytvajecca, jak spravy, što ŭdałosia zrabić. Ahułam ža ŭ supracy mientara i mienci ŭstaloŭvajucca praviły — kali možna pisać i telefanavać, kali nie. Zvyčajna damaŭlajucca, kab nie turbavać na vychodnych, adnak mohuć być i vyniatki.

«Adna z maich mienci ŭpieršyniu za bolš čym 50 hadoŭ svajho žyćcia źjeździła na mora ŭ Kłajpiedu na niekalki dzion. Ja tady była na vychodnych u siabroŭ. I tut ad jaje zvanok. Ja dumała, što štości zdaryłasia. A jana mnie patelefanavała praź videa, kab pakazać, jak jana idzie praz sasnovy les da mora. I jana była takaja ščaślivaja, jak dzicia. Ja daŭno nie bačyła darosłych z takimi vačyma i z takoj uśmieškaju. Ja raspłakałasia — tak heta było kranalna, što jana vyrašyła padzialicca sa mnoj hetym momantam svajho žyćcia. Dla mianie heta byŭ važny punkt u majoj pracy, što ludzi hatovyja dzialicca nie tolki prablemami, ale i pryjemnymi rečami», — kaža Śviatłana.

Biełaruska kaža, što joj nie byvaje ciažka ad mientarstva, u jaje nie ŭźnikaje vyharańnia navat paśla takoj intensiŭnaj pracy, jak 11 vieraśnia i ŭ nastupnyja niekalki dzion. Ciapier, kali pieršyja patreby vyzvalenych zadavolenyja, na mientarstva ŭ Śviatłany idzie 8 — 10 hadzinaŭ na tydzień.

Kali žančyna słuchaje navat žudasnyja historyi pra źniavoleńnie, u jaje ŭ adkaz uźnikaje złość, jakaja mabilizuje jaje «rabić jašče bolš dobraha dla hetych ludziej».

«U mianie nie apuskajucca ruki. Ja naadvarot chaču hetaj sistemie, hetamu złu supraćpastavić svaju dabryniu i pierakryć dobrymi spravami toje drennaje, što jany zrabili», — kaža vałanciorka.

Kolki času spatrebicca na mientarstva, taksama zaležyć ad stanu čałavieka, ad taho, što jamu daviałosia pieražyć, jak doŭha jon byŭ za kratami. Ale ŭ siarednim, sa słovaŭ Śviatłany, kala 6 miesiacaŭ. Z adnoj žančynaju supraca raściahniecca amal na hod: joj zimoj treba budzie dapamahčy zrabić pašpart zamiežnika ŭ Litvie, bo ŭ jaje skančajecca biełaruski. Supraca ź mienci skančajecca, kali padapiečny skaža, što ŭžo hatovy da samastojnaha žyćcia ŭ hramadstvie, u novaj krainie.

«Volnyja» ciapier rychtujucca da mahčymych novych masavych vyzvaleńniaŭ palitviaźniaŭ. Achvočych zrabicca mientarami zaprašajuć zapoŭnić zajaŭku na sajcie inicyjatyvy.

• 3
• 0
• 1
• 0
• 0
• 1
• 0
• 0