Łukašysty sprabujuć dabicca vydačy im biełarusaŭ praź Interpał, paznačajučy niepalityčnyja artykuły
Alehu (imia źmieniena ź mierkavańniaŭ biaśpieki), jaki ŭdzielničaŭ u pratestach 2020 hoda, daviałosia vyjechać u Polšču pa palityčnych matyvach. Jon atrymaŭ mižnarodnuju abaronu, pasialiŭsia ŭ novaj krainie i spakojna žyŭ. Da taho dnia, jak da jaho pryjšli palicejskija. Akazałasia, Biełaruś abviaściła jaho ŭ vyšuk praź sistemu Interpała i zapatrabavała vydać svajho hramadzianina. Pryčyna — nibyta raspaŭsiud narkotykaŭ, piša «Lusterka».
«Bili pa rebrach, patrabujučy razbłakavać telefon»
U 2020 hodzie minčuk Aleh braŭ udzieł u pratestach. Mužčyna vychodziŭ na niadzielnyja maršy, aktyŭna abmiarkoŭvaŭ padziei ŭ dvarovych čatach i ŭ asabistych pierapiskach ź siabrami i svajakami.
Jon śćviardžaje, što padčas aktyŭnaj stadyi pratestaŭ jaho nie zatrymlivali. Z uvahaj siłavikoŭ biełarus sutyknuŭsia ŭ pačatku studzienia 2023-ha, kali adnojčy nie znajšoŭ na miescy svoj aŭtamabil.
«Adrazu ž patelefanavaŭ pa numary 102 i paviedamiŭ pra mahčymy ŭhon, — uspaminaje jon. — Dziažurny skazaŭ, što aŭto evakujavali supracoŭniki DAI, bo ja znachodžusia ŭ vyšuku. Pryčyna — nibyta ja niadaŭna patelefanavaŭ učastkovamu inśpiektaru milicyi i skazaŭ frazu «Žyvie Biełaruś». Prapanavali źjavicca ŭ adździaleńnie milicyi. Maŭlaŭ, u dačynieńni da mianie viadziecca administracyjny praces praz parušeńnie paradku pikietavańnia. Ale ja nikoli nie telefanavaŭ nikomu z učastkovych».
Aleh vyrašyŭ nie iści ŭ adździaleńnie. Zabrać mašynu sa štrafstajanki zmoh svajak, na jakoha była aformlenaja davieranaść. Sam ža mužčyna pamianiaŭ miesca žycharstva i sim-kartu. Ale praź niekalki tydniaŭ siłaviki ŭsio ž znajšli jaho.
«Kvateru i telefon ja pamianiaŭ, ale praciahvaŭ jeździć na toj ža mašynie — inšaj nie było, — pryznajecca surazmoŭca. — U kancy studzienia 2023-ha mianie vysačyli — čakali ŭžo kala aŭto. Ich było čałaviek ź dziesiać, na dvuch «Džyli». Adzin ź siłavikoŭ pakazaŭ paśviedčańnie, mašynu abšukali, naciahnuli šapku mnie na vočy i pavieźli na dopyt.
Užo ŭ adździaleńni bili pa rebrach, patrabujučy razbłakavać telefon. Kazali, što viedajuć pra maje asabistyja pierapiski, u jakich my ź siabrami abmiarkoŭvali mahčymyja scenary sychodu Łukašenki. Skazali, što ja znachodžusia ŭ statusie padazravanaha pa kryminalnaj spravie — artykuł ja nie zapomniŭ. Potym byŭ jašče pieratrus doma, paśla čaho mianie advieźli ŭ IČU na Akreścina».
U izalatary biełarus pravioŭ troje sutak. Zatym jaho adpuścili pad abaviazacielstva ab jaŭcy.
«Śledčaja skazała, što zabarony na vyjezd z krainy ŭ mianie niama, ale jany niejkim čynam zhubili moj pašpart, tamu paraiła zrabić novy, — raskazvaje Aleh. — Ja adrazu ž padaŭ zajavu na bijamietryčny, bo jaho robiać chutčej, čym zvyčajna. Dakumient byŭ hatovy praź niekalki dzion. Zabraŭ i adrazu ž pajechaŭ u Maskvu, adtul — samalotam u Kalininhrad. Pa prylocie nakiravaŭsia na miažu z Polščaj. Rasijski pamiežnik zaŭvažyŭ, što ŭ pašparcie niama polskaj vizy, ale nieachvotna prapuściŭ».
Na polskaj miažy Aleh adrazu ž padaŭ zajavu ab atrymańni dadatkovaj mižnarodnaj abarony. U łahier dla ŭciekačoŭ biełarusa nie adpravili, bo ŭ Varšavie ŭžo žyła jahonaja siastra. Jana i dała miesca dla pražyvańnia.
«Stanoŭčaje rašeńnie pa zajavie pryjšło vielmi chutka — miesiacy praz try. Ja atrymaŭ mahčymaść lehalna žyć u Polščy, znajšoŭ ułasnaje žyllo i pracu i ŭžo navat pačaŭ zabyvać pra toje, što zdaryłasia sa mnoj u Biełarusi», — kaža mužčyna.
«Prakurorka vysłuchała pakazańni, skazała nie chvalavacca»
Ale praz amal hod Alehu pryjšłosia ŭsio ŭspomnić. 15 studzienia 2024 hoda ŭ jahonuju varšaŭskuju kvateru pryjšli polskija palicyjanty.
«Skazali, što vymušanyja mianie zatrymać, tamu što Biełaruś patrabuje praź Interpał vydać mianie praz parušeńnie antynarkatyčnaha zakanadaŭstva, — apisvaje situacyju surazmoŭca. — Ja razhubiŭsia i navat nie skazaŭ palicyjantam, što znachodžusia pad abaronaj. Užo ŭ pastarunku jany sami heta zrazumieli, kali ŭbačyli adpaviednuju adznaku na płastykavaj kartcy, jakaja paćviardžaje dazvoł na žycharstva ŭ Polščy. Adzin z palicejskich skazaŭ, što heta mianiaje spravu. I mianie advieźli ŭ prakuraturu».
Pa słovach Aleha, supracoŭnica prakuratury pastaviłasia da situacyi z razumieńniem. Jamu dazvolili aznajomicca z zapytam biełaruskich uładaŭ u Interpał. Tam paznačałasia, što pry zatrymańni ŭ studzieni 2023-ha siłaviki znajšli ŭ jaho marychuanu. Tamu jany zaviali na mužčynu kryminalnuju spravu pavodle č. 3 art. 328 (niezakonny abarot narkatyčnych srodkaŭ), pakarańnie pavodle jakoj — ad 8 da 15 hadoŭ.
«U zapycie śćviardžałasia, što mianie adpuścili pad padpisku ab niavyjeździe, ale ja ŭsio roŭna pakinuŭ Biełaruś, tamu mianie patrabujuć ekstradavać, kab sudzić», — tłumačyć surazmoŭca.
Sami abvinavačvańni jon admaŭlaje, kaža, što nijakich narkotykaŭ u jaho aŭtamabili nie było.
«Prakurorka vysłuchała maje pakazańni, skazała nie chvalavacca, — praciahvaje surazmoŭca. — Ale patłumačyła, što polskaja justycyja pavinna prytrymlivacca pravił, zhodna ź jakimi pastanovu ab ekstradycyi prymaje sud. Paabiacała, što pasiadžeńnie adbudziecca jak maha chutčej i što jana zajavić pra niemahčymaść vydačy mianie ŭ Biełaruś».
Svajo słova prakurorka strymała. Užo 1 sakavika 2024 hoda jana nakiravała ŭ Akruhovy sud Varšavy svajo chadajnictva. Sudovaje pasiadžeńnie adbyłosia praź niekalki dzion.
«Sudździa adrazu skazaŭ, što nie razhladaje pytańnie pra majo dačynieńnie da złačynstva, u jakim mianie abvinavačvaje biełaruski bok. I zajaviŭ, što jaho meta — zrazumieć, ci jość jurydyčnyja padstavy dla zadavalnieńnia zapytu ab vydačy», — uspaminaje jon.
U vyniku sud pahadziŭsia z arhumientami prakurora. U rašeńni paznačanyja padrabiaznyja pryčyny admovy vydavać Aleha:
«Uźnikaje abhruntavanaja aściaroha, što ŭ krainie, jakaja patrabuje vydačy, moža dajści da parušeńnia svabod i pravoŭ pieraśledvanaha. U Biełarusi adsutničajuć biesstaronnija i niezaležnyja sudy. Sudovaja ŭłada całkam kantralujecca represiŭnym aparatam. U pryvatnaści, śpiecsłužbami, padnačalenymi, u svaju čarhu, vykanaŭčaj uładzie. Sudździ pryznačajucca na karotki termin z metaj pavyšeńnia ich zaležnaści ad vykanaŭčaj ułady, jakaja ich pryznačaje. Prakurory vałodajuć praźmiernymi i niepraparcyjnymi paŭnamoctvami (…). Jany mohuć prymianiać časovy aryšt biez dazvołu suda. Pry hetym abmiežavana i časta całkam vyklučana prava na abaronu».
«Užo jość vopyt i praktyka abarony našych hramadzian»
U vyniku ŭsio skončyłasia dobra — i mužčyna praciahvaje žyć u Polščy. Kaža, pra zdareńnie nie raskazvaŭ publična i nie paviedamlaŭ pravaachoŭnikam i demsiłam, bo paśla razmovy z prakuroram razumieŭ: ekstradycyja na radzimu jamu nie pahražaje.
Daradca Śviatłany Cichanoŭskaj pa jurydyčnych pytańniach Leanid Marozaŭ adznačaje, što ŭ takim vypadku Ofis Cichanoŭskaj moh by dapamahčy Alehu.
«U nas užo jość dośvied i praktyka abarony našych hramadzian, vydačy jakich Biełaruś patrabuje praź sistemu Interpała, — patłumačyŭ Marozaŭ u kamientary «Lusterku». — U 2024-m padobnaja situacyja była ŭ Poznani ź Dźmitryjem Pleskačovym. Tady prakuratura i sud taksama vystupili suprać ekstradycyi. Jość jašče niekalki vypadkaŭ, pra jakija ja nie mahu paviedamić publična. Zaklikaju ŭsich biełarusaŭ, jakija apynulisia ŭ padobnaj situacyi, paviedamlać pra jaje nam. My akažam dapamohu i damo kansultacyi biaspłatna».
Leanid Marozaŭ taksama adznačaje, što ŭ padobnych vypadkach ofis Śviatłany Cichanoŭskaj moža dapamahčy damahčysia vyklučeńnia z bazy vyšuku Interpała. Heta treba, kab tyja, chto trapiŭ tudy, mahli bieśpieraškodna padarožničać, nie aścierahajučysia zatrymańnia ŭ inšych krainach».
«Liču, što zasłužyŭ prava vykazacca». Adstaŭny padpałkoŭnik biełaruskaj milicyi viarnuŭ miedal i pajšoŭ vajavać za Ukrainu
«Žaleznaja zasłona vakoł našaj krainy». Biełarusam usio ciažej atrymać polskija vizy
«My tak i pa Minsku projdziemsia». U Varšavie adbyŭsia vialiki hiej-prajd, było šmat bieł-čyrvona-biełych ściahoŭ FOTY
Azaronki 1930-ch: jak skłaŭsia ich los
Kamientary