«Liču, što zasłužyŭ prava vykazacca». Adstaŭny padpałkoŭnik biełaruskaj milicyi viarnuŭ miedal i pajšoŭ vajavać za Ukrainu
Aleh Kałuš — uradženiec Połacka i padpałkoŭnik milicyi ŭ adstaŭcy, jaki prasłužyŭ bolš za 25 hadoŭ. U 2020 hodzie jon padtrymaŭ pratesty ŭ Biełarusi i viarnuŭ u MUS svoj miedal «Za biezdakornuju słužbu». A ŭ 2023-m-dałučyŭsia da pałka Kastusia Kalinoŭskaha. Śpiarša jon nie chacieŭ davać intervju, adnak praz dva hady słužby va Ukrainie ličyć, što zasłužyŭ prava vykazacca. Biełaruski dobraachvotnik raskazaŭ «Lusterku», jak u svoj čas admoviŭsia zatrymlivać «palityčnych», što bačyŭ na vybarach u roznyja hady, čamu siłaviki nie lubili Łukašenku i jak śpiecsłužby čakali jaho viartańnia z Ukrainy ŭ Biełaruś.

«Upieršyniu ŭ žyćci na 100% zrabiŭ jak naležyć»
Ciapier Alehu 55 hadoŭ. U pałku Kalinoŭskaha jon słužyć z sakavika 2023 hoda. Kaža, što rašeńnie iści vajavać za Ukrainu pryniaŭ ź lohkim sercam:
— Ja pražyŭ dosyć doŭha, kab viedać, jak uładkavanaje žyćcio. Ale ŭpieršyniu na 100% zrabiŭ jak naležyć, jak zahadała serca. Viadoma, byli aściarohi, usio ž były milicyjant, jaki prasłužyŭ čverć stahodździa sistemie. A ź inšaha boku — čałaviek, jaki maje vialiki dośvied, viedy pra toje, jak hetaja sistema ŭładkavanaja i jak jaje pieramahčy.
Pazyŭny surazmoŭcy — Kółki. Tak nazyvajecca nievialiki nasieleny punkt u Vałynskaj vobłaści, adkul rodam jaho baćka-ŭkrainiec. Mama ž u kalinoŭca biełaruska. Para paznajomiłasia va Ukrainie, a paśla pierajechała ŭ Biełaruś. Aleh naradziŭsia ŭ Połacku, u jaho z hetym horadam źviazanyja amal 50 hadoŭ žyćcia.
Na momant razmovy Kołki znachodzicca va Ukrainie, dzie i ciapier žyvuć mnohija jaho svajaki.

Svoj šlach na vajskovaj słužbie jon apisvaje prosta: niadoŭha vajavaŭ u piachocie, paŭtara hoda ŭ artyleryi — minamioty, D-30, haŭbica. Ciapier jaho śpiecyjalizacyja — artyleryjskaja łahistyka. Adnak havaryć pra vajnu jon nie imkniecca.
— U hetaj spravie ja ni ekśpiert, ni śpiecyjalist. U pałku Kalinoŭskaha jość dastatkova vajaroŭ, jakija rabili i, dziakuj Bohu, buduć rabić heta našmat bolš kvalifikavana, čym ja. I vajavać, i raskazvać, — ličyć mužčyna.
Pry hetym jaho čaplaje toj fakt, što biełaruskija ŭłady ličać kalinoŭcaŭ «terarystami i ekstremistami».
— Abaraniać słabych, na jakich vierałomna napali i ŭžo bolš za try hady štodnia bambiać mirnyja harady i vioski, zabivajuć mirnych hramadzian, starych, žančyn, dziaciej, — ci ž heta teraryzm i ekstremizm? — razvažaje jon. — Nazaŭždy zastałosia ŭ pamiaci, jak 5 kastryčnika 2023 hoda ŭ vyniku rakietnaj ataki RF pa vioscy Hraza Charkaŭskaj vobłaści i traplańnia ŭ kaviarniu, dzie paminali niabožčyka, zahinuła 59 mirnych žycharoŭ, siarod jakich byli staryja i žančyny. Ja bačyŭ heta ŭsio na svaje vočy, jak i mnohija inšyja fakty hibieli cyvilnych, razbureńnia ich damoŭ i kvater.
«Pamiataju pastajannaje abmierkavańnie ŭ kuryłkach i kabinietach jaho lapaŭ i achiniei»
Aleh — supracoŭnik milicyi ŭ adstaŭcy. 23 hady — z 1991-ha da 2014-ha — słužyŭ u Połackim adździele ŭnutranych spravaŭ. U rozny čas jon pracavaŭ inśpiektaram pa spravach niapoŭnahadovych, opierupaŭnavažanym kryminalnaha vyšuku, śledčym i staršym śledčym. Paśla daros da namieśnika načalnika adździeła achovy pravaparadku i prafiłaktyki, a potym siem hadoŭ kiravaŭ hetym adździełam. Surazmoŭca padkreślivaje, što na hetaj pasadzie nie zatrymlivaŭ ludziej pa «palityčnych» artykułach, a taksama nie addaŭ nivodnaha zahadu na takija zatrymańni.

U roznych zvańniach i statusach Kałuš nios słužbu na prezidenckich vybarach u 1994-m, 2001-m, 2006-m i 2010-m.
— Sumlenna prajšli tolki pieršyja. U 2001 hodzie vybarčyja biuleteni padmianialisia ŭ načny čas — u tym liku supracoŭnikami KDB i staršyniami kamisij, — tłumačyć surazmoŭca. — A na nastupnych vybarach patrebnyja pracenty malavalisia ŭžo ŭčastkovymi i akruhovymi kamisijami pa raznaradcy Lidzii Jarmošynaj. Viedaju heta dakładna, bo naziraŭ uvieś praces na svaje vočy. Akramia taho, šmat razoŭ razmaŭlaŭ ź siabrami kamisij u połackim rehijonie.
Prykładna z 2001 hoda dla milicyi abaviazkovym stała daterminovaje hałasavańnie, uspaminaje Aleh. Adpraŭlali «ŭ zahadnym paradku pad pahrozaj depremijavańnia», praces kantralavali zampality. Prahałasavać daterminova musili absalutna ŭsie supracoŭniki adździeła «i pažadana členy ich siemjaŭ».
— Navošta? Sa zrazumiełaj pryčyny: tak lahčej falsifikavać, — adznačaje były siłavik.
Sam jon kaža, što za Łukašenku nie hałasavaŭ ni razu. Pavodle jaho nazirańniaŭ, pry im u milicyi ŭ cełym było nie tak šmat prychilnikaŭ palityka. Niekatoryja hałasavali za jaho tolki ŭ 1994 hodzie, a dalej — adzinki, «u asnoŭnym supracoŭniki, pierad jakimi majačyła pierśpiektyva stać vialikimi načalnikami».
— Da 2020 hoda staŭleńnie da Łukašenki ŭ milicyi na pieryfieryi było strymana niehatyŭnym praz pastajannaje nasadžeńnie ŭ milicejskuju praktyku miortvych zakonaŭ, dekretaŭ i ŭkazaŭ. Ich davodziłasia pieratraŭlivać, a pravilniej skazać, znoŭ ža falsifikavać jak samim milicyjantam, tak i inšym subjektam prafiłaktyki. Pamiataju pastajannaje abmierkavańnie ŭ kuryłkach i kabinietach jaho lapaŭ i achiniei, jakich było nie źličyć, i parodyi na hety kont, — raskazvaje surazmoŭca.
Na pieryjad jaho pracy prypali «maŭklivyja» akcyi pratestu 2011 hoda, kali ŭ Minsku i inšych haradach ludzi vychodzili na vulicy i vykazvali svaju niazhodu z uładami moŭčki — prosta plaskajučy ci tupajučy. Surazmoŭca ŭspaminaje, što ŭ Połacku takija fłešmoby taksama prachodzili — na płoščy la vykankama:
— Pierad pačatkam fłešmobaŭ ja kožny raz asabista źviartaŭsia da hramadzian i prasiŭ ich nie parušać hramadski paradak. Akramia taho, pastajanna tłumačyŭ inśpiektarskamu składu, što takija dziejańni ludziej — nie pravaparušeńnie.
Pavodle surazmoŭcy, sami akcyi zdymali na videa supracoŭniki KDB, taksama na miescy prysutničaŭ načalnik haradskoha adździaleńnia milicyi — jaho kiraŭnik. Toj zahadvaŭ zatrymlivać ludziej, ale Kałuš admoviŭsia.

— Ja jamu skazaŭ kankretna: ja ŭ hetaj ch*rni, kali buduć plaskać-tupać, nikoha zatrymlivać nie budu. Chočaš — kali łaska. Idzi, addavaj zahady, na siabie heta biary. U ciabie karjerny rost, a mnie heta nafih nie treba, ja na piensiju źbirajusia. U mianie ŭžo było 20 hadoŭ vysłuhi, ja moh spakojna sychodzić, — tłumačyć mužčyna.
U vyniku, pavodle Aleha, na «maŭklivych pratestach» u Połacku zatrymali ŭsiaho niekalki čałaviek. Vusny zahad na zatrymańnie adnaho chłopca staršamu inśpiektaru addaŭ niepasredna načalnik milicyi. A maładych ludziej, jakija pili ŭ parku vadu ź piŭnych butelek, zatrymali «pa infarmacyi KDB». Načalnik milicyi paśla rastłumačyŭ, što heta była pravakacyja, skiravanaja na siłavikoŭ.
Kałuš ź ironijaj razvažaje: moža być dziŭna, što z takoj pazicyjaj jon siem hadoŭ «pratrymaŭsia» ŭ kiraŭnictvie haradskoj milicyi. Pavodle jaho, u toj čas na pieryfieryi vypadki «zmaharstva» byli adzinkavymi, a kiraŭnictva miascovych AUS i KDB pracavała pa schiemie «čym cišej, tym lepš».
U samoj słužbie, uspaminaje jon, było mnostva niepryvabnych momantaŭ. Prafiłaktyka časta była fikcyjaj, a pakazčyki falsifikavali dla spravazdačnaści.
— Ja prajšoŭ usie asnoŭnyja słužby ŭ milicyi. I śćviardžaju, što ŭ maju bytnaść (a ciapier — tym bolš) praca milicyi — heta na dźvie traciny samakatavańnie i sizifava praca, — kaža jon. — Karyść nasielnictvu ad jaje z kožnym hodam źmianšajecca, a z 2020-ha — prynosić usio bolš škody. Heta było zroblena adnaznačna: pa-pieršaje, kab zambavać supracoŭnikaŭ milicyi, pa-druhoje — kab u ich nie zastałosia ni sił, ni žadańnia ŭnikać u sutnaść prablem.

U 2014 hodzie Aleh vyjšaŭ na piensiju pa vysłuzie hadoŭ (na heta majuć prava supracoŭniki orhanaŭ unutranych spravaŭ sa stažam słužby 20 hadoŭ i bolš). Zvalniaŭsia ŭ zvańni padpałkoŭnika.
— Viadoma, ja liču siabie dziejnym aficeram, — raskazvaje surazmoŭca. — Heta majo žyćcio. Ja akramia raskryćcia i prafiłaktyki [złačynstvaŭ] nie zajmaŭsia ničym. Što mnie, heta ŭsio pierakreślić? Jak by tam situacyja ni składvałasia, da 2020 hoda i tym bolš u pačatku niezaležnaj Biełarusi było dastatkova šmat sumlennych milicyjantaŭ, jakija potym ź viadomych pryčynaŭ zvolnilisia.
«Nie moh dać radaści zatrymać mianie»
Paśla adstaŭki Kałuš pierajechaŭ u Minsk i znajšoŭ pracu ŭ kamiercyjnaj śfiery. Da pačatku pratestaŭ 2020 hoda jon užo šeść hadoŭ byŭ piensijanieram MUS. Pratesty ŭspryniaŭ ź vialikim natchnieńniem — asabliva jaho ŭrazili «dvarovyja» akcyi ŭ jahonym rajonie Piarespa.
— Kali pieršy raz u dvary ŭbačyŭ, jak źbirajucca i kamunikujuć ludzi i za poŭnač nie razychodziacca, hučyć muzyka, prynosiacca pačastunki — až pazajzdrościŭ biełaj zajzdraściu. Padumaŭ: mabyć, daŭno znajomyja, siabrujuć… Akazałasia, što zhurtavaŭ ludziej tolki žnivień 2020-ha, — kaža jon.
Mužčyna ź ciapłom uspaminaje, jak ludzi roznych uzrostaŭ i prafiesij źbiralisia ŭ dvary, razam chadzili na pratesnyja maršy, pakul heta nie stała zanadta niebiaśpiečna. A jašče «vajavali» sa słužbami ŽKH za BČB-sercy na aharodžy, farbavali łaŭki, lapili «pratesnych» śniehavikoŭ i pisali na śniezie čyrvonaj farbaj «Žyvie Biełaruś». Jon uspaminaje vielizarny ściah, jaki raściahnuli ŭ ich rajonie. A jašče adznačaje advažnych «dziaŭčat z «Piarespy»», jakija paśpiavali i chadzić na akcyi, i vałancioryć, i arhanizoŭvać aktyŭnaści ŭ dvary.
Darečy, samoha Aleha za ŭvieś čas udziełu ŭ akcyjach ni razu nie zatrymali.
— Daskanała viedajučy, jak pracuje sistema, i majučy dobruju fizičnuju padrychtoŭku, ja svoječasova ŭnikaŭ zatrymańniaŭ. Choć paru razoŭ, liču, mnie prosta pašancavała. Na prateście ŭ rajonie parku Šaŭčenki ja pieraskočyŭ praz try aharodžy dziciačaha sadka i tolki tady adarvaŭsia ad pieraśledvalnikaŭ. Nu i, ščyra kažučy, nie moh ja dać radaści zatrymać mianie, heta było b viercham nieprafiesijanalizmu, — ličyć były milicyjant.

U 2020-m były supracoŭnik orhanaŭ byŭ śviedkam šmatlikich parušeńniaŭ z boku milicyi — niezakonnych zatrymańniaŭ i biespryčynnaha hvałtu. Kaža, «sapraŭdy, za prafiesiju kryŭdna». Siłavikoŭ, jakija išli suprać zakona, jon nie ličyć kalehami. Jon nazyvaje ich «karnikami».
— Złačyncy ŭ pahonach svaimi być nie mohuć. Jašče ŭ pačatku pratestaŭ mnie rezała słych i było vielmi niepryjemna čuć niepryjemnyja vykazvańni pra milicyju ŭ cełym, — uspaminaje surazmoŭca. — Ale z časam, nazirajučy žudasnyja karciny źbićcia padletkaŭ, zatrymańnia žančyn i pažyłych ludziej, znachodziačysia ź inšaha boku, ja pamianiaŭ mierkavańnie. Nie liču hetych ludziej u pahonach milicyjanierami. Dla mianie jany nazaŭsiody zastanucca złačyncami, jakija zdradzili svajoj prysiazie słužyć narodu.
20 žniŭnia 2020 hoda Aleh zakaznym listom adpraviŭ u MUS svaju milicejskuju ŭznaharodu — miedal «Za biezdakornuju słužbu».
— Zrabiŭ heta z pryčyny taho, što adrazu 300 karnikaŭ svajho naroda paśla pieršych dzion pratestaŭ byli ŭznaharodžanyja dakładna takim samym miedalom. U liście ja rastłumačyŭ, što ciapier hety miedal ni da jakaj biezdakornaj słužby dačynieńnia nie maje, — apisvaje były siłavik.

Mužčyna byŭ na akcyi pamiaci Ramana Bandarenki na «Płoščy pieramien» u listapadzie 2020-ha. Jašče na padychodach da płoščy jon pierakinuŭsia paraj frazaŭ z supracoŭnikami DAI, jakija tam dziažuryli.
— Spytaŭ pieršaha majora: «Skažy, a fašysty dzie?» Jon moŭčki raźvioŭ rukami. A na druhim pastu taki ž major vinavata adkazaŭ: «My tut». Majučy na ŭvazie, što da zatrymańniaŭ i źbivańniaŭ jany z naparnikam nie majuć nijakaha dačynieńnia, — raskazvaje Aleh.
Eks-siłavik apisvaje, jak padčas pratestaŭ nieadnarazova pryjazdžaŭ u Połack, sustrakaŭsia sa svaimi byłymi kalehami i padnačalenymi.
— Kožny raz, apuściŭšy vočy, jany, apraŭdvajučysia, kazali słovy abureńnia i asudžeńnia dziejańniaŭ siłavikoŭ u Minsku, — śćviardžaje surazmoŭca. — Taksama chłopcy raskazali, što na pratestach u Navapołacku akramia abłasnoha AMAPa ŭ zatrymańniach i źbićci «zmaharoŭ» brali ŭdzieł pieraapranutyja ŭ formu biełaruskich milicyjantaŭ rasijanie, jakija i vyłučalisia asablivaj žorstkaściu. Paźniej ja daviedaŭsia, što i ŭ abłasnych centrach, i stalicy adbyvałasia toje ž samaje.
Što pra heta viadoma?
Na hety momant niama paćvierdžanych faktaŭ taho, što rasijskija siłaviki ŭdzielničali ŭ represijach biełarusaŭ — mirnych pratestoŭcaŭ. Taksama aficyjnych zajavaŭ pra heta ni z boku Biełarusi, ni z boku Rasii nie było.
Nahadajem, 27 žniŭnia 2020-ha prezident Rasii Uładzimir Pucin paviedamiŭ, što sfarmavaŭ na prośbu Alaksandra Łukašenki reziervy z supracoŭnikaŭ pravaachoŭnych orhanaŭ, jakija dapamohuć Biełarusi «pry nieabchodnaści». Sa słovaŭ rasijskaha prezidenta, jany damovilisia, što reziervy «nie buduć vykarystanyja, pakul situacyja nie budzie vychodzić z-pad kantrolu». 14 vieraśnia rasijskija praŭładnyja ŚMI raspaŭsiudzili videa taho, jak Rasija «zdymaje reziervy siłavikoŭ, stvoranyja la miežaŭ ź Biełaruśsiu».
U kastryčniku 2020-ha ŭ sacsietkach źjavilisia fota i videa vajskovaj techniki, padobnaj da rasijskaj, jakaja jechała pa Viciebsku. U Minabarony Biełarusi tady tłumačyli, što technika ŭdzielničała ŭ vučeńniach ADKB «Nieparušnaje braterstva — 2020». Taksama ŭ sacsietkach abmiarkoŭvali fota amapaŭcaŭ z našyŭkami ŭ kolerach ściaha Dahiestana, jakija zatrymlivali ludziej u Minsku. Paśla adzin ź siłavikoŭ kazaŭ, što našyŭka — nie ściah, a śviatłoadbivalny elemient.
Mužčyna raskazvaje, što ŭ pačatku 2021 hoda «pierajšoŭ na padpolnuju dziejnaść», detalaŭ jakoj nie raskryvaje.
— Biez falšyvaj ścipłaści skažu, što ździejśniŭ paru-trojku kryminalnych złačynstvaŭ u dačynieńni da režymu (kryminalnyja jany tolki ŭ jaho razumieńni). Na samaj spravie liču praviadzieńnie pratesnych akcyj nieabchodnaj i karysnaj spravaj dla dasiahnieńnia našaj ahulnaj pieramohi, — kaža jon.

Taksama jon zaniaŭsia tvorčaściu. Apublikavaŭ anłajn-cykł natchnionych palityčnymi padziejami vieršaŭ — ad «Žyvie Biełaruś!!!» i «Avhust 2020» da Nullum bellum i «Pravitieli, vieršitieli…». Z 2015 hoda jon piša histaryčna-satyryčnuju paemu, zasnavanuju na «pierłach» Łukašenki. Teksty jon raźmiaščaje na sajtach Stihi.ru i Poezia.ru, adkul ich časam vydalajuć paśla palityčnych skarhaŭ. Chacia mnohija aŭtary z Rasii, Biełarusi i Ukrainy jaho padtrymlivajuć. Pavodle jaho, za apošnija dziesiać hadoŭ pisańnie stała dla jaho važnaj spravaj.
Darečy, pavodle Aleha, u rodnym Połacku mnohija milicyjanty čytali jaho vieršy. Bačyli ich i «chłopcy z vykankama, Śledčaha kamiteta, suda i prakuratury».
— Pry sustrečy dziakavali mnie za praŭdu, — uspaminaje surazmoŭca. — I prašu zaŭvažyć, nichto ź ich mianie nie vydaŭ. A kali nadyšoŭ ciažki čas — svoječasova papiaredzili pra mahčymaje zatrymańnie.
«Abviaścili piarevaratniem u pahonach»
U siaredzinie 2021 hoda padpałkoŭnik u adstaŭcy źjechaŭ ź Biełarusi ŭ Polšču. Tam jon taksama ŭdzielničaŭ u pikietach u padtrymku palitviaźniaŭ i akcyjach u padtrymku Ukrainy, a paśla dałučyŭsia da pałka Kalinoŭskaha. Ale na radzimie nie pierastali im cikavicca.
— Jašče ŭ pačatku 2023 hoda mnie paviedamili, što ŭ Połackim RAUS supracoŭniki śpiecsłužbaŭ apytvali byłych tavaryšaŭ pa słužbie. Vyśviatlali suviazi i što viadoma pra moj los, — kaža Aleh. — A praź niekalki dzion praviali schod, abviaściŭšy mianie «piarevaratniem u pahonach» i «voraham naroda». Praŭda, paśla schodu ŭ kuryłcy chłopcy nazvali mianie mužčynam, a sioj-toj skazaŭ, što hanarycca, što słužyŭ sa mnoj pobač.
Mužčyna kaža, što spačatku «šyfravaŭsia» — nie raskryvaŭ publična taho fakta, što vajuje na baku Ukrainy. Adnak jon ličyć, što ŭ biełaruskich śpiecsłužbaŭ u niejki momant hetaja infarmacyja źjaviłasia. Praŭda, da aktyŭnych dziejańniaŭ jany pierajšli daloka nie adrazu.

Da leta 2024 hoda milicyjant u adstaŭcy praciahvaŭ atrymlivać vielmi prystojnuju milicejskuju piensiju — amal 500 dalaraŭ.
— Liču heta navat nie chałatnaściu, a chutčej navat złym namieram z boku słužbovych asobaŭ śpiecsłužbaŭ, — iranizuje surazmoŭca.
Adnak u lipieni taho ž hoda termin dziejańnia piensijnaj kartki skončyŭsia. Paśla skončyŭsia i jahony biełaruski pašpart. Atrymać novyja kartku i pašpart možna, tolki asabista prysutničajučy ŭ krainie. Aleh ličyć, što śpiecsłužby čakali, kali jon vierniecca. Ale jon nie pryjechaŭ.
— Nie inakš čakali mianie… Kali ŭsie terminy vyjšli — źjavilisia nie zapylilisia, — apisvaje surazmoŭca i adrazu źviartajecca da ludziej u pahonach: — Chaču supakoić pradstaŭnikoŭ siłavoha błoka RB: pry adsutnaści pašparta ŭ mianie jość doŭhaterminovyja dakumienty, jakija dajuć prava bieśpieraškodna ŭjazdžać i žyć u krainach Jeŭrapiejskaha sajuza, čym ja ŭ adpačynku pieryjadyčna karystajusia navat padčas vajny. Padarožničaju pa Jeŭropie, atrymlivajučy asałodu ad žyćcia i znosin u kampanii svabodnych ludziej, jak prystojny piensijanier! A vy, pradstaŭniki siłavoha błoka, možacie sabie takoje dazvolić?
Kali stała jasna, što Aleh u Biełaruś nie źbirajecca, śpiecsłužby pasprabavali vyjści ź im na suviaź praź jahonuju mamu. Ciapier žančynie 91 hod.
— Ranicaj 7 lutaha [2025 hoda] z mabilnaha telefona maci mnie patelefanavali. Toj, chto telefanavaŭ, pradstaviŭsia supracoŭnikam siłavoha błoka. Razmaŭlać ja nie staŭ, — kaža surazmoŭca. — Pračytaŭ tolki niekalki SMS pra toje, što z mamaj usio dobra i ja mušu pryniać pravilnaje rašeńnie. Z apošnim ja pahadziŭsia i adklučyŭ telefon.
Užo viasnoj hetaha hoda na Kałuša zaviali kryminalnuju spravu: vyklikali svajakoŭ, praviali pieratrus u maci doma i ŭ jaho na leciščy, ale, kaža Aleh, ničoha nie znajšli. Pa jakim dakładna artykule sprava — surazmoŭca nie viedaje: «Ekstremizm, teraryzm, u ich adzin artykuł».
Darečy, mienavita žadańnie nie chvalavać mamu było dla Aleha adnoj z pryčyn zastavacca ŭ cieni. Žančyna dahetul nie viedaje, što jaje syn vajuje na baku Ukrainy. Doŭhija hady jana padtrymlivaje Łukašenku i Pucina.
— Jašče ŭ 60-ja hady jana vučyłasia ŭ instytucie ŭ Biełaj Carkvie pad Kijevam. I tady tut usie hetyja bajki chadzili pra «banderaŭcaŭ», — uspaminaje mužčyna. — Jana vypisvaje hazietu «Sovietskaja Biełoruśsija», hladzić televizar. Dahetul joj nie dakazać, što čałaviek — złačyniec, narod represavany, tysiačy siadziać ni za što pa palityčnych matyvach, 500 tysiač biełarusaŭ źjechali chto kudy. Jana heta słuchać nie choča. Ja joj heta ŭžo daŭnym-daŭno nie tłumaču. Jana kaža, što atrymlivaje dobruju piensiju, joj na ŭsio chapaje. Na hetym my spyniajemsia, razmaŭlajučy. Hałoŭnaje dla mianie — što jana žyvaja, što pra jaje kłapociacca. Kantakt padtrymlivajem, usio ž heta maja maci.
«Kali hrošaj nie budzie — jaho prosta na spodačku pryniasuć i addaduć»
Były milicejski načalnik nie ličyŭ, što maje prava publična vykazvacca adrazu paśla pačatku słužby ŭ pałku. Ale ciapier ličyć važnym heta zrabić.
— Ujavicie situacyju, pry jakoj eks-milicyjant, tolki pryjšoŭšy ŭ PKK, adrazu ž pačnie razdavać intervju… Što b skazali na heta vajary? Dakładna ničoha dobraha, — razvažaje jon. — A ciapier, kali minuła bolš za dva hady na vajnie, dzie ja roŭna dzialiŭ z pabracimami nie tolki niebiaśpieku, niahody i straty, ale časam i maleńkija radaści žyćcia, a taksama emocyi ad dobra vykananaj pracy, liču, što zasłužyŭ prava vykazacca.
Na dumku byłoha siłavika, dziejańni Łukašenki i jaho atačeńnia padpadajuć pad samyja ciažkija artykuły KK Biełarusi, za jakija praduhledžanaje śmiarotnaje pakarańnie: padrychtoŭka albo viadzieńnie ahresiŭnaj vajny, prapahanda vajny, hienacyd, złačynstvy suprać biaśpieki čałaviectva, zabojstvy, stvareńnie złačynnaj arhanizacyi i ŭdzieł u joj, zdrada dziaržavie, akty teraryzmu i h. d.
— Ci niechta jašče sumniavajecca, što heta nie sprava ruk subjekta, jaki naskirdavaŭ haru trupaŭ?! — kaža surazmoŭca. — Prašu zaŭvažyć, što ź vialikaha mnostva ciažkich złačynstvaŭ režymu ŭ dačynieńni da Biełarusi i biełarusaŭ (pa niekatorych ź jakich navat zavodzilisia kryminalnyja spravy) za 30 ź lišnim hadoŭ nie raskryta nivodnaha złačynstva. Adpaviedna, vinavatyja dahetul nie pryciahnutyja da adkaznaści… Jak, zrešty, i ŭ RF. Cikava, čamu? Ale heta pytańnie rytaryčnaje.
Surazmoŭca ŭpeŭnieny: biełaruski režym abryniecca. Jon ličyć, što navat u siłavych strukturach chapaje prystojnych ludziej, jakija chočuć daviedacca praŭdu pra źniknieńnie hienierała Zacharanki (eks-ministr unutranych spravaŭ Biełarusi Juryj Zacharanka, jaki źnik u 1999 hodzie pry zahadkavych abstavinach. — Zaŭv. red.) i inšych złačynstvach ludziej va ŭładzie.
Aleh Kałuš zaklikaje sumlennych aficeraŭ dałučacca da pałka Kalinoŭskaha. Adnak sam pry hetym nievysoka aceńvaje imaviernaść scenara, pry jakim vajskoŭcy «viernucca ŭ Biełaruś sa zbrojaj».
— Ničoha niemahčymaha niama. Ale na hety momant taki scenar, ščyra skažu, małaimavierny. Majo mierkavańnie: usio składziecca jak naležyć, nie z dapamohaj «aŭtamataŭ» i «harmat», a ekanamična, — razvažaje jon. — Jak u svoj čas razvaliŭsia SSSR, tak budzie i ciapier. Pucinskaja Rasija tak ci inakš niasie vialikija straty, praciahvajučy ahresiŭnuju vajnu. Adpaviedna, finansavaja dapamoha režymu Łukašenki čym dalej, tym bolš skaračajecca. A kali jana zusim vyčarpajecca i Łukašenka nie zmoža płacić siłavomu błoku i svaim prychvaśniam, jany sami pryniasuć jaho na spodačku i addaduć. U historyi tak było zaŭsiody, nie baču nivodnaj pryčyny, čamu heta nie adbudziecca ciapier. Tamu tak važnyja sankcyi, sankcyi, sankcyi. I nie dla hałački, a dziejsnyja.
Ci vierniecca sam Aleh u Biełaruś? Kaža, pakul składana skazać.
— Viedajecie, kožny dzień na vajnie «prybivaje» psichiku. Pra heta mała dumaješ. Dumaješ tolki pra «chleb nadzionny», jak zachavać žyćcio. I pra samych blizkich. Mnie vielmi chaciełasia b viarnucca. Časam śnicca, jak ja viartajusia tudy, u svoj horad, — uzdychaje jon. — Małaimavierna. Prynamsi, najbližejšym časam. Iluzij u mianie niama.
-
«Jeździać na luksovych aŭto, a 30 rubloŭ škada». Hałoŭred rajonki paskardziŭsia, što nichto nie choča padpisvacca na hazietu
-
Za pałovu červienia mihranty sprabavali pierasiačy miažu ź ES bolš, čym za ŭvieś pieršy kvartał
-
U Hrodnie źjavicca ekzatyčnaja para Ryčarda i Džulii. Jany buduć razam jeści myšej
Kamientary