Pavieł Cieraškovič: Ciažka ŭjavić sabie nacyju z łozunham «Rurytanija pa-za ŭsim»
Viadomy biełaruski etnołah Pavieł Cieraškovič, daśledčyk historyi farmavańnia biełaruskaj nacyi vykazaŭ na svajoj staroncy ŭ fejsbuku niekalki dumak adnosna miesca słohana «Biełaruś pieradusim». Niadaŭna adnosna jaho prajšła pałkaja dyskusija ŭ suviazi z vykarystańniem na miedali, zasnavanym Abjadnanym pierachodnym kabinietam.
1) Eryk Chabsbaŭm, brytanski historyk-marksist, razam z Hiełnieram razumieje «nacyjanalizm» jak «pryncyp, pavodle jakoha palityčnyja i nacyjanalnyja ŭtvareńni pavinny supadać».
I dadaje —
«hety pryncyp aznačaje, što palityčnyja abaviazki «rurytancaŭ» (Rurytanija ŭ hetym vypadku — nazva abstraktnaj, ujaŭnaj nacyi-dziaržavy. — P. C.) u adnosinach da dziaržavy, jakaja ŭklučaje ŭ svoj skład rurytanskuju nacyju i słužyć jaje pradstaŭnikom, vyšejšyja za ŭsie inšyja hramadskija abaviazki (overrides all other public obligations), a ŭ ekstremalnych vypadkach (takich, naprykład, jak vajna) — usie inšyja abaviazki luboha rodu.
Hetaja prykmieta adroźnivaje sučasny nacyjanalizm ad inšych… formaŭ… hrupavoj identyfikacyi».
2) Najaŭnaść takoha ŭśviedamleńnia jość niepaźbiežnaj umovaj isnavańnia nacyjanalnaj supolnaści. I heta nie zaležyć ad taho, u jakim stahodździ, XIX ci XXI, jana isnuje, pabudavanaja jana pavodle hramadzianskaha, kalektyviscka-hramadzianskaha ci etničnaha pryncypu.
Nacyi, jak i luboj sacyjalnaj hrupie, patrebny peŭny ŭzrovień unutryhrupavoha favarytyzmu, inakš sensu naležać da jaje niama, i jana prosta źniknie.
3) Mienavita zychodziačy z hetaha, radavoha pryncypu, treba i razhladać łozunhi kštałtu «Rurytanija pa-nad usim».
U kožnaj nacyi jon moža nabyvać roznyja formy, ale ciažka ŭjavić sabie nacyju z łozunham «Rurytanija pa-za ŭsim».
4) Klučavoje pytańnie, biezumoŭna, u znachodžańni bałansu hrupavych (nacyjanalnych) i asabovych kaštoŭnaściaŭ. Pieršyja nie pavinny vyklučać druhija, i naadvarot.
Najlepšym varyjantam źjaŭlajecca hramadzianski nacyjanalizm i łozunh, jaki pačynajecca sa słoŭ «My, narod, …».
5) U kožnaj nacyi mohuć być svaje kanatacyi z łozunhami kštałtu «Rurytanija pieradusim». I kožnaja nacyja moža stvaryć svaju sietku čyrvonych linij, za jakuju zachodzić nielha.
6) U biełaruskaha hramadstva jość prablemnaja histaryčnaja prastora (kałabaracyja časoŭ Druhoj suśvietnaj vajny), dzie takich ahulnapryznanych linij niama i patrabujecca prafiesijnaja ekśpiertyza dy publičnaja dyskusija na hetuju temu.
7) Stvareńnie publičnaj uznaharody, jaje simvoliki pavinna abapiracca nie tolki na vuzkaje koła prafiesijanałaŭ, ale i na šyrokuju hramadskuju dyskusiju.
Kamientary
"Reč Paspalita - Res publica"
"Reč Paspalita - Res publica"