Mova5252

Kalady ci Raždžastvo — jak pavinšavać pa-biełarusku?

Z Raždžastvom, z Rastvom, z Ražstvom, sa Śviatam Božaha naradžeńnia, z Kaladami — jakija tolki varyjanty vinšavańnia nie sustrenieš zaraz na paštoŭkach, u hazietach, časopisach, pačuješ pa radyjo i telebačańni. Dyk jak ža pravilna pavinšavać pa-biełarusku?

Miarkujučy pa kolkaści vinšavalnaj pradukcyi, mienavita słova «raždžastvo» padajecca najbolš pryvabnym našym rupliŭcam na nivie drukarskaj spravy. Jaho ŭsio čaściej možna ŭbačyć na śviatočnych paštoŭkach i markach.

Praŭda, takoje «biełaruskaje» vinšavańnie navat u ludziej, dalokich ad linhvistyki, vyklikaje nieparazumieńnie i šmat pytańniaŭ. Zdajecca, stolki hadoŭ u škole nas vučyli, što ruskaje «roždienije» pa-biełarusku hučyć jak «naradžeńnie», a nijak nie «raždžeńnie» i raptam takoje dvuchmoŭje ŭ dziejańni!

Sprečki vakoł «Raždžastva» viaducca daŭno. U svoj čas Tavarystva biełaruskaj movy stała na abaronu čyścini movy i pačało listavańnie ź Ministerstvam suviazi i infarmatyki, dakazvajučy, što takoje «biełaruskaje» vinšavańnie nie maje ničoha ahulnaha z sapraŭdnaj nazvaj śviata.

Apanientam vystupiła Ruskaja pravasłaŭnaja carkva. Pradstaŭniki duchavienstva davodzili, što «Raždžastvo» — heta samy aptymalny varyjant nazvy śviata.

Maŭlaŭ, biełarusami hetaje słova ŭžyvajecca ŭžo bolš za tysiaču hadoŭ, bo z samaha pačatku dla nabaženstvaŭ vykarystoŭvałasia carkoŭnasłavianskaja mova. I nikoli našy prodki inšaha słova, akramia jak «Roždiestvo» ŭ chramie nie čuli.
Nibyta jaho biełaruski varyjant užyvaŭsia i pa-za carkoŭnymi ścienami. U adroźnieńnie ad słova «Kalady», jakoje ŭvohule maje łacinskaje pachodžańnie i jaŭna «addaje pahanskim ducham».

Tym nie mienš navat u rusifikavany saviecki čas linhvisty da takoha «biełaruskaha» varyjantu nazvy śviata dadumacca nie mahli. U vydadzienym u Maskvie ŭ 1953 hodzie «Russko-biełorusskom słovarie» słova «roždiestvo» pierakładaajecca nie inakš jak «kalady».

Rasijska-biełaruski słoŭnik S.Niekraševiča i M.Bajkova 1928 hoda prapanuje dva varyjanty — Kalady, Rastvo.

— Słova «raždžastvo» nie maje nijakaha dačynieńnia da biełaruskaj movy i vykarystoŭvajecca chiba ad niedaśviedčanaści abo zaanhažavanaści, — adznačyŭ u intervju «Salidarnaści» zahadčyk kafiedry biełaruskaha movaznaŭstva Dźmitryj Dziatko. —

Heta typovy carkoŭnasłavianizm, jaki nie maje prava na isnavańnie ŭ sučasnaj biełaruskaj litaraturnaj movie, pakolki parušaje i fanietyčnyja, i leksičnyja jaje normy.

Pavodle daśledčyka, dla abaznačeńnia časavaha pramiežku zimovych śviataŭ da Vadochryšča najlepšym čynam padychodzić słova «kalady», pašyranaje praktyčna na ŭsioj terytoryi Biełarusi.

— Samo śviata Božaha naradžeńnia žychary mnohich rehijonaŭ Viciebšyny, Mahiloŭščyny, Homielščyny, častki Brestčyny i Minščyny nazyvajuć «Ražastvom». Kab pierakanacca ŭ hetym, varta zazirnuć u «Leksičny atłas biełaruskich narodnych havorak». Sučasnyja alternatyŭnyja słoŭniki F.Piskunova, M.Pryhodziča, U.Zavalniuka, V.Ramancevič i inš. fiksujuć taksama słova «rastvo», jakoje ŭ apošnija dziesiacihodździ nabyvaje papularnaść u biełaruskamoŭnaha nasielnictva.

Jak by tam ni było, ale vidavočna, što i biez «raždžastva» biełarusam chopić słoŭ, kab pavinšvać svaich rodnych i blizkich. Hałoŭnaje, kab heta było ad dušy.

Sa śviatam!

Kamientary52

Ciapier čytajuć

Śviatłana Aleksijevič raskazała, jakuju knihu vypuścić nastupnaj. Jana nie pra kachańnie, jak płanavałasia raniej2

Śviatłana Aleksijevič raskazała, jakuju knihu vypuścić nastupnaj. Jana nie pra kachańnie, jak płanavałasia raniej

Usie naviny →
Usie naviny

Maładuju vykładčycu anhlijskaj movy asudzili za ŭdzieł u pratestach4

MUS Ukrainy: Rasija razam ź ciełami ŭkrainskich vajskoŭcaŭ pieradaje i rasijskich1

Izrailski avijaŭdar pierarvaŭ efir dziaržteleradyjo Irana. Štab-kvatera TB źniščanaja VIDEA34

Voś jak vyhladaje ŭkrainski vajskoviec paśla troch hadoŭ rasijskaha pałonu FOTAFAKT10

Rasijskija prapahandysty terminova evakuirujucca z Tehierana6

«Zahruzka ŭpała, zakazaŭ mienš». Rabotnikaŭ pradpryjemstva ŭ Rečycy stali adpraŭlać u adpačynki biez apłaty7

Čamu vučeńni «Zachad-2025» vyrašyli pravieści ŭ centry krainy, a nie kala miežaŭ NATA — mierkavańnie ŭkrainskaha palitołaha4

Prarasijskija nadpisy na ciele ŭkrainskaha vajskoŭca vyrazaŭ chirurh padčas apieracyi4

Kala bierahoŭ Kanady zaŭvažyli redki čorny ajśbierh1

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Śviatłana Aleksijevič raskazała, jakuju knihu vypuścić nastupnaj. Jana nie pra kachańnie, jak płanavałasia raniej2

Śviatłana Aleksijevič raskazała, jakuju knihu vypuścić nastupnaj. Jana nie pra kachańnie, jak płanavałasia raniej

Hałoŭnaje
Usie naviny →

Zaŭvaha:

 

 

 

 

Zakryć Paviedamić