Cichanoŭski ŭ Jelskim univiersitecie prapanavaŭ try elemienty stratehii ZŠA nakont Biełarusi

«Kali b ja chacieŭ dramy, ja b pazvaniŭ u Netflix»

Svajo vystupleńnie pierad studentami i vykładčykami Jelskaha ŭniviersiteta Siarhiej Cichanoŭski pačaŭ z akcentu na tym, jak niepradkazalna chutka moža źmianicca žyćcio čałavieka.

«Niekalki miesiacaŭ tamu ja siadzieŭ u adzinočnaj kamiery ŭ biełaruskaj turmie. (…) A ciapier ja tut. U Jeli. (…) Žyćcio źmianiajecca chutka. U adzin momant ty ŭ kamiery, u nastupny — na scenie. Časam žyćcio źmiaščaje ciabie ŭ historyju, jakuju ty nie vybiraŭ».

I kali takoje adbyvajecca, ličyć Cichanoŭski, «razumny chod prosty — uziać na siabie hałoŭnuju rolu, pakul niechta nie advioŭ tabie druharadnuju».

Cichanoŭski adznačyŭ, što nie źbirajecca vystupać u roli čałavieka, jaki prosić spačuvańnia.

«Ja nie achviara. Ja raźjušany čałaviek ź niezavieršanaj spravaj, — skazaŭ jon i iranična dadaŭ: — Kali b ja chacieŭ dramy, ja b pazvaniŭ u Netflix. Jany dramu lubiać».

Pa słovach palityka, jaho meta inšaja:

«Ja tut ź inšaj pryčyny. Pryčyny, jakaja važnaja i dla vas taksama. Heta nie tolki pra Biełaruś. Heta pra biaśpieku — vašu biaśpieku, suśvietnuju biaśpieku ŭ bližejšyja dziesiać hadoŭ. I Biełaruś znachodzicca ŭ samym centry hetaha».

Spyniŭšysia koratka na svajoj asabistaj historyi, palityk zaŭvažyŭ:

«Ja tut nie dziela taho, kab prapaviedavać demakratyčnyja ideały. Hetaja razmova skončyłasia daŭnym-daŭno. Jana akazałasia daremnaja i nie dapamahła. Siońnia ja chaču pahavaryć pra niešta značna bolš praktyčnaje: pra rašeńni nakont Biełarusi, jakija vyznačać stabilnaść usiaho rehijona — i suśvietny paradak».

Łukašenka — časovaja fihura

Cichanoŭski pieraściaroh Vašynhton ad iluzij nakont Alaksandra Łukašenki:

«Łukašenka nie doŭhaterminovy partnior. Heta časovy čałaviek, jaki prykidvajecca pastajannym. Ź im možna havaryć pra taktyčnyja rečy — pra sakretny kanał suviazi z Pucinym, vyzvaleńnie zakładnikaŭ, parušeńni pavietranaj prastory. Heta narmalna. Tak pracuje palityka. Nieabaviazkova, kab niechta padabaŭsia, kab pacisnuć jamu ruku. Ale nielha budavać stratehiju, abapirajučysia na čałavieka, čyjo najlepšaje ŭmieńnie — heta kidałava».

Niebiaśpieka vybudoŭvańnia doŭhaterminovaj stratehii, aryjentavanaj na Łukašenku, pa słovach Cichanoŭskaha, jašče i va ŭzroście: jon stareje i «nieviadoma, što padviadzie jaho pieršym — sumlennaść ci zdaroŭje. I kali heta adbudziecca, lubaja damoŭlenaść ź im źniknie».

Palityk papiaredziŭ pra ryzyku biaździejnaści ŭ momant niepaźbiežnaha tranzitu ŭłady:

«Kali my čamu-niebudź navučylisia za apošniaje dziesiacihodździe, dyk heta tamu, što vakuum — samy niebiaśpiečny hulec u palitycy. I jon uźniknie — biezumoŭna. I niechta zojmie jaho miesca. Hieahrafija robić śpis kandydataŭ vielmi karotkim. Rasii nie spatrebicca zaprašeńnie, i joj nie spatrebicca šmat času».

Mienavita tamu, na dumku Cichanoŭskaha, dziejničać treba ŭžo ciapier, bo «da ziemlatrusu nie rychtujucca padčas ziemlatrusu».

«Finskaja madel» dla Biełarusi

Cichanoŭski kateharyčna abvierh mierkavańnie, što Biełaruś źjaŭlajecca «bieznadziejnaj spravaj» abo ŭžo de-fakta stała častkaj Rasii. Jon prapanavaŭ razhladać krainu jak «manietu, jakaja staić na rabry», i jak patencyjnuju kropku stabilizacyi, a nie krynicu pastajannych prablem.

U jakaści prykładu jon pryvioŭ Finlandyju časoŭ chałodnaj vajny — krainu, jakaja zmahła zachavać niezaležnaść i pośpiech pobač ź niepradkazalnym susiedam dziakujučy strymanamu prahmatyzmu.

«Finy pabudavali niezaležnuju, stabilnuju, paśpiachovuju krainu. Pavodle suśvietnych rejtynhaŭ — ščaślivuju. Biełaruś moža stać takoj. Niejtralnaj, mocnaj krainaj — biez zamiežnych vojskaŭ, biez ahresii, biez pastajannych kryzisaŭ. Krainaj, jakaja robić susiedstva bolš biaśpiečnym. Ale heta spracuje tolki kali my pačniom zaraz. A nie tady, kali źmieniacca zahałoŭki navin».

Try kroki da stabilnaści

Siarhiej Cichanoŭski ahučyŭ kankretny płan dziejańniaŭ dla ZŠA i demakratyčnych sił, jaki składajecca z troch punktaŭ:

«Pieršaje: Upłyŭ. ZŠA pavinny adnavić upłyŭ u Biełarusi — pavolna, cicha. Sapraŭdny ŭpłyŭ — heta adnosiny i prysutnaść. Pasolstva pavinna viarnucca jak častka ździełki pa zakładnikach. Jaki sens mieć pasolstva ŭ Litvie?

Druhoje: Patencyjał. Biełarusi patrebny ŭnutrany patencyjał — ludzi, jakija ŭtrymajuć krainu razam. Dziaržsłužboŭcy, prafiesijanały, administratary — ludzi, jakija zmohuć padtrymlivać funkcyjanavańnie, kali sistema źmienicca.

Treciaje: Meta. Apazicyi za miažoj patrebna poŭnaja pierazahruzka. Nie simvaličny ruch. Nie maralnaja historyja. Realnaja palityčnaja siła — dyscyplinavanaja, surjoznaja, stratehičnaja. Siła, jakaja zadaje standarty, a nie viadziecca na skandały».

Pa słovach Cichanoŭskaha, stabilizacyja Biełarusi nie pavinna aŭtamatyčna pieratvaracca ŭ łabavoje sutyknieńnie Zachadu z Maskvoj. Jon pryznaje: «Maskva zaŭsiody budzie sprabavać zachavać tam upłyŭ — heta danaść». Ale, pavodle jaho, byvajuć momanty, kali «navat žorstkija hulcy słuchajuć», i «my možam pradbačyć taki momant».

«Zaraz Złučanyja Štaty razmaŭlajuć z Rasijaj u davoli niepryjemnym, ale praktyčnym klučy. Vašynhton sprabuje ŭtrymać Rasiju ad jašče bolšaha zbližeńnia ź Piekinam — i Rasija heta viedaje.

Niedzie ŭ hetaj prastory jość miesca, kab pradstavić niejtralnuju Biełaruś jak razumnuju inviestycyju ŭ stabilnaść — nie jak pieramohu Zachadu, nie jak parazu Rasii, a jak niešta, što dapamoža ŭsim paźbiehnuć jašče bolšaha biesparadku», — upeŭnieny palityk.

Intares ZŠA

Zaviaršajučy pramovu, Cichanoŭski źviarnuŭsia naŭprost da prahmatyčnych intaresaŭ Vašynhtona. U ZŠA jość całkam prahmatyčnyja intaresy ŭ dačynieńni da Biełarusi: nie dapuścić rasijskaj vajennaj ekspansii, źmienšyć kolkaść «punktaŭ cisku» la miežaŭ NATA, paźbiehnuć novaha kryzisu pobač z Ukrainaj u momant biełaruskaha tranzitu ŭłady i ŭ pierśpiektyvie atrymać Rasiju, jakaja moža stać bolš pradkazalnaj.

«Biełaruś znachodzicca ŭ samym centry ŭsiaho hetaha. Ihnaravańnie Biełarusi było b surjoznaj pamyłkaj», —

zaŭvažyŭ Cichanoŭski i praciahnuŭ:

«Ja tut nie dla taho, kab prasić vas «vyratavać» Biełaruś. Epocha takich pasyłaŭ skončyłasia. Ja tut, kab pakazać vam mahčymaść. Realnuju mahčymaść dla Złučanych Štataŭ. Spynić kanflikt da taho, jak jon pačniecca. Stabilizavać rehijon biez adpraŭki vojskaŭ. Pieramahać stratehijaj, a nie siłaj».

Na jaho pierakanańnie, «Biełaruś možna stabilizavać, nastupnaha kryzisu možna paźbiehnuć, niejtralnaja madel moža pracavać», ale pry ŭmovie, što «ludzi z upłyvam — u tym liku Złučanyja Štaty — buduć vykarystoŭvać jaho metanakiravana. Heta adzin z tych redkich momantaŭ u hieapalitycy, kali vy možacie sfarmiravać vynik, pierš čym vynik sfarmiruje vas».

«Biełaruś nie pavinna być polem bitvy abo raźmiennaj manietaj. Jana moža być kropkaj stabilizacyi — tym, što śvietu zaraz treba», —

akcentavaŭ palityk i skončyŭ svoj vystup nastupnym čynam:

«I choć usia maja pramova siońnia ab prahmatyźmie, dazvolcie mnie skončyć tym, što razumieje kožny amierykaniec: ja vielmi lublu svaju krainu — pa-sapraŭdnamu. I tak atrymałasia, što mocnaja, stabilnaja Biełaruś nie tolki ŭ našych intaresach — jana i ŭ vašych taksama! Voś čamu ja zrablu ŭsio, što zmahu, kab pierakanacca, što ludzi tut heta razumiejuć».

• 6
• 1
• 0
• 1
• 0
• 0
• 0
• 0