Pačytaŭšy ŭčora navinu pra toje, što rassakrecili nik sumnaviadomaha Artura Hajko, pad jakim jon udzielničaje ŭ dyskusijach u telehram-čacie «Refarmatary i refarmatarki», zajšoŭ dziela cikavaści ŭ hety čat pahladzieć, chto tam tusujecca ŭ našy surovyja časy i jakaja reakcyja na toje, što ŭ ichnich šerahach vyjavili takuju amaralnuju piersonu, piša ŭ fejsbuku historyk Alaksandr Paškievič.

Akazałasia, u čacie «Refarmatary i refarmatarki» ŭ pryncypie ciš dy hładź. Dyskusii burnyja, ale na inšyja temy, a tema prysutnaści Hajko tolki časam uspłyvaje, admianiać jaho nichto nie płanuje.
Prapahandyst ža Ihar Tur, jakoha zdeanonili jašče raniej, zusim ničym nie pierajmajecca, aktyŭničaje i iranična vučyć apazicyjanieraŭ žyćciu. A administratary nie tolki hetamu nie piarečać, ale navat, jak iścinnyja demakraty, hetamu ciešacca — maŭlaŭ, heta i jość dyjałoh i šukańnie šlachoŭ da prymireńnia hramadstva.
Adzin z administrataraŭ tak i piša na zaŭvahu, što taho ž Hajko varta było b paśla deanonu prynamsi zabanić choć by dziela pryncypu (zrazumieła, što ŭ adkryty čat niama nijakaj prablemy praleźci i pad inšym nikam, ale ŭsio ž taki):
«Ja niejak dumaŭ, što zaraz dla mianie dobra, a što — kiepska. I dla siabie ja vyznačyŭ, što aktyŭnaści, jakija pracujuć na abjadnańnie i prymireńnie hramadstva — dla mianie dobra. Kali na raźjadnańnie i ahresiju — dla mianie kiepska. Tamu budzie Artur ci niechta inšy parušać praviły — budzie zabanieny».
Nu a kali hety łancuhovy sabaka režymu farmalna praviłaŭ čata nie parušaje, ale ŭsie viedajuć, što heta nieludź, starańniami jakoha pałamanyja sotni ci navat tysiačy čałaviečych losaŭ — to tady chaj sabie vykazvaje svaju (?) kaštoŭnuju dumku i robić svoj pasilny ŭniosak u skarbonku pluralizmu.
Inšy maderatar taksama dźmie ŭ tuju ž dudu dy idzie navat i dalej:
«I pojavlenije tut ludiej s toj storony v poślednije niedieli ili miesiacy — tožie chorošij znak toho, čto ludi s raznymi vzhladami na Biełaruś mohut nachodiťsia v odnom prostranstvie, chotia by vriemienami, chotia by v informacionnom prostranstvie».

Karaciej, nibyta Hajko z Turam u hety čat pryjšli nie dla zboru infy dla novych kryminalnych spraŭ i miarzotnych prapahandysckich padziełak, nie dla podłaściaŭ i pravakacyj (čym, na chvilinačku, jany zajmajucca nie ad lubovi da mastactva, im za heta płaciać niemałyja hrošy), a kab paznachodzicca «v odnom prostranstvie, chotia by vriemienami», z «lud́mi s raznymi vzhladami na Biełaruś». Aha, pryjšli ŭ «ekstremiscki» čat, biednieńkija, navat nie ahladajučysia na drakonaŭskija zakony ichniaha režymu, bo tak im zachaciełasia hłynuć śviežaha pavietra i paaktyŭničać dziela «abjadnańnia i prymireńnia hramadstva». Nu-nu…
Prosta hidka bačyć takoje «ružovaje poństva», jakoje raśćvitaje navat paśla ŭsiaho pieražytaha za apošnija hady. Imknieńnie vieści dyskusii ź jaŭnymi miarzotnikami, navat kali heta nie «zdrada», a «karysny idyjatyzm» — škodnaje i destruktyŭnaje. Bo nasamreč ža ŭ nas daŭno idzie samaja sapraŭdnaja vajna, u jakoj zusim nie ŭmoŭnyja i nie virtualnyja achviary. I rabić vyhlad, što ničoha hetaha nibyta niama, a my tut prosta abmieńvajemsia dumkami, i dumki Tura ci Hajko taksama kaštoŭnyja — heta nu takoje…
Niaŭžo nie zrazumieła, što hetyja tavaryšy prychodziać u čaty nie dumki niečyja razumnyja pačuć, a pahłumicca? Heta ŭ lepšym vypadku. A ŭ horšym — kahości padstavić i spravakavać. Prytym horšy varyjant — našmat bolš imavierny.
Ja navat bolš skažu — demakratyja mienavita tamu trapiła ŭ kryzis, sutyknułasia ź vialikimi vyklikami va ŭsim śviecie, što jaje idejna-čystaplujska raspaŭsiudzili absalutna na ŭsich. Maŭlaŭ, «kožnaja dumka kaštoŭnaja». I tyja, kamu nasamreč na demakratyju plavać, cudoŭna navučylisia heta ŭsio brać na ŭzbrajeńnie i vykarystoŭvać dla svaich supraćlehłych metaŭ. Nie tolki ŭ našym rehijonie, ale naš rehijon — prykład vielmi charakterny. I heta vialiki ekzistencyjny vyklik. Bo demakratyja vyžyvie tolki tady, kali budzie ŭzbrojenaja i budzie ŭmieć siabie abaraniać. U tym liku i nie davańniem trybuny jaŭnym miarzotnikam na zarobkach.
Zrešty, zdarovyja hałasy ŭ tym čacie taksama hučać. Adna razumnaja žančyna, naprykład, acaniła situacyju tak:
«Krysy užie nie sidiat ticho pod plintusom v nadieždie pod novym nikom pisnuť očieriednuju chrień. Oni vytaŝili svoi žirnyje tuški i učat vas kak pravilno žiť. No jedinstviennoje, čiemu oni mohut naučiť eto kultura nasilija. Druhoho u nich niet. Druhoho im nie nado».
I heta čystaja praŭda.
Kamientary
dy i Paškievič znoŭ vydaŭ bazu