«Źniešniehrupavaja nianaviść» ruchaje ludźmi macniej, čym «unutryhrupavaja luboŭ». Vynik daśledavańnia hrupavych kanfliktaŭ
Navukoŭcy z Prynstanskaha ŭniviersiteta miarkujuć, «ludzi chutčej naškodziać sabie, čym pahodziacca, kab palepšała vorahu». Prostymi słovami, čałaviek kirujecca prycypam «ni mnie, ni tabie» i, chutčej za ŭsio, naškodzić svaim blizkim, kali alternatyvaj budzie palapšeńnie stanovišča jaho apanientaŭ.
«Voźmiem dla prykładu Manthomiery, štat Ałabama, dzie raniej tolki biełyja žychary mahli naviedvać hramadski basiejn, pakul u 1959 hodzie fiederalny sud nie pryznaŭ takoje raździaleńnie niedapuščalnym. Paśla hetaha całkam biełaja haradskaja rada sutyknułasia ź niepryjemnaj dylemaj: dać čornym žycharam dostup da basiejna abo zakryć adno z ulubionych hramadskich miescaŭ u horadzie. U vyniku jany abrali druhoje i zakryli basiejn, tym samym pakazaŭšy, što varyjant z atrymańniem vyhady apanientami dla ich bolš nieprymalny, čym pazbaŭleńnie vyhady siabie ž», — pryvodziać daśledčyki ŭ jakaści prykładu i dadajuć, što da siońniašnich dzion nie rabiłasia surjoznych daśledavańniaŭ pa temie isnavańnia ŭ ludziej «ahulnaj schilnaści» da naniasieńnia škody svaim paplečnikam, kab «tolki b voraham ničoha nie dastałasia», navat pry adsutnaści dobrych vynikaŭ dla siabie.
Tamu Rejčeł Hieršan i Aryel Frydman, aŭtary daśledčaha artykuła, niadaŭna apublikavanaha ŭ navukovym časopisie PNAS, u ramkach svajho daśledavańnia praviali šeść psichałahičnych ekśpierymientaŭ u niekalkich krainach i zmahli dakazać najaŭnaść uzhadanaj vyšej «ahulnaj schilnaści» da samaźniščeńnia na škodu supierniku.
Navukoŭcy vyśvietlili, što ŭ kanfliktach ludzi staviać vyšej pryncypy, kaštoŭnaści, aŭtarytet svajoj hrupy i ŭ składanaj situacyi hatovyja ciarpieć lubyja reputacyjnyja abo materyjalnyja straty, aby tolki nie źmianić svaju sutnaść, nie prademanstravać da siabroŭ niełajalnaść i nie zdacca vorahu bolš słabym.
«Tolki 20—30% ludziej padčas ekśpierymientaŭ pažadali źmianić układ svajoj hrupy i pajści na sastupki apanientam dla minimizacyi ŭronu razam z dasiahnieńniem racyjanalna-lepšaha dla siabie vyniku navat z vyhadaj dla apanientaŭ», — śćviardžajuć daśledčyki.
Bolšaść ža, niezaležna ad svaich ideałahičnych i palityčnych pohladaŭ, ličyć siabie i padobnych da siabie bolš efiektyŭnymi, navat kali spravy ŭ ich iduć drenna, jany nie zdolnyja achviaravać upeŭnienaściu ŭ svajoj vyklučnaści na karyść racyjanalnaści i prahmatyzmu.
«Vyniki našaha daśledavańnia dajuć dadatkovyja źviestki ab psichałahičnych barjerach, zdolnych pieraškadžać dasiahnieńniu čałaviečaha prahresu ŭ roznych śfierach žyćcia. Jak my možam dasiahnuć kampramisu pa ahulnačałaviečych pytańniach, kali baki kanfliktu chutčej naškodziać sabie, čym dapamohuć ahulnaj spravie sastupkami? Hetyja psichałahičnyja barjery buduć pieraškadžać nie tolki dasiahnieńniu tych metaŭ, suprać jakich my vystupajem, ale i tych, jakija buduć važnyja ŭžo dla nas samich», — padahulniajuć navukoŭcy.
Ciapier čytajuć
«Ja jašče moh sumniavacca ŭ sabie. Ale kali Maša takoje zrabiła!» Nieviadomyja fakty pra Viktara Babaryku raskazała jaho advakatka Natalla Mackievič44
Kamientary