30 hod tamu ŭ Kitai rasstralali demanstrantaŭ na płoščy Ciańańmeń
Tryccać hod tamu hety zdymak ablacieŭ uvieś śviet. Zvyčajny čałaviek z torbaj zastupiŭ darohu kałonie ciažkich bajavych mašyn, nie dajučy prajechać. Fota, zroblenaje amierykanskim fatohrafam u červieni 1989-ha ŭ Piekinie, stała simvałam hramadzianskaha pratestu suprać tatalitarnych paradkaŭ.
Havorka idzie pra padziei na płoščy Ciańańmeń 4 červienia 1989-ha. U historyi jany zastalisia jak adno z samych kryvavych u najnoŭšaj historyi zdušeńniaŭ uładami narodnaha pratestu.
Uviesnu 1989-ha Piekin bušavaŭ. Na płoščy, jakaja była zvyčajnym miescam masavych pratestaŭ, sabralisia razam ludzi dyjamietralna procilehłych pohladaŭ. Ich jadnała niezadavolenaść reformami, jakija pravodziŭ urad Den Siaapina.
Praŭda, niezadavolenyja jany byli pa-roznamu.
Studenty, natchnionyja harbačoŭskaj pierabudovaj u susiednim SSSR, patrabavali ad uładaŭ nie tolki ekanamičnych pieraŭtvareńniaŭ, ale i hałosnaści z demakratyzacyjaj. Bo Kamunistyčnaja partyja Kitaja pa-raniejšamu zachoŭvała manapolnuju ŭładu.
Rabočyja, pa dabrabycie jakich udaryli ekanamičnyja pieraŭtvareńni, chacieli viarnuć paradak, jaki byŭ pry Mao.
Jašče častku ludziej vyvieła na płošču abureńnie maštabami karupcyi ŭ halinach ułady. «Dałoŭ pradažnych čynoŭnikaŭ!» — taki byŭ adzin z hałoŭnych łozunhaŭ płoščy Ciańańmeń.
Pratesty pačalisia 15 krasavika i nie spynialisia, niahledziačy na zakliki ŭłady razychodzicca. Praź miesiac paśla ich pačatku ŭ Piekinie ŭviali nadzvyčajnaje stanovišča. Padobnyja płoščy ŭźnikli ŭ Šanchai, inšych bujnych haradach. Tady było vyrašana razahnać pratestoŭcaŭ siłaj.
Apieracyja pačałasia 3 červienia. Ale amal cełyja sutki vojska nie mahło dajści da płoščy: ludzi spyniali tanki i bronietransparciory i navat spalili bolš za dziasiatak bajavych mašyn.
Sałdaty z brani pačali stralać u natoŭp. Kolkaść achviaraŭ siarod pratestoŭcaŭ dahetul nieviadomaja. Pavodle aficyjnych źviestak — 242 čałavieki, ale nazyvalisia ličby i ŭ 1000 i ŭ niekalki tysiač, bo bojnia išła nie tolki na płoščy, ale i na prylehłych vulicach.
Usich udzielnikaŭ pratestaŭ abvieścili złačyncami, aryštoŭvali i trymali biez suda. Sotni pratestoŭcaŭ uciakli za miažu. Paśla Ciańańmeń Kitaj ćviorda staŭ na rejki ekanamičnych pieraŭtvareńniaŭ biez palityčnaj libieralizacyi.
Los čałavieka, jaki spyniŭ tankavuju kałonu na płoščy Ciańańmeń, zastaŭsia nieviadomy.
-
«Los tych, chto viarnuŭsia, byŭ trahičny». 100 hadoŭ tamu biełaruskija palitemihranty pryznali Miensk «adzinym centram»
-
Vacłaŭ Haveł taksama admoviŭsia vyjści z turmy pry ŭmovie vyjezdu za miažu. Ale jon byŭ zusim niepadobny da lidaraŭ biełaruskaj apazicyi
-
Nacyjanalny panteon ci pachavalnia nacyi? Jak dziaržaŭnaja ideałohija zabiraje ŭ biełarusaŭ subjektnaść i budučyniu
Ciapier čytajuć
Nasta Bazar pastupiła na prahramu Kalinoŭskaha i choča stać sacyjałahiniaj: «Vučoba paśla 40 hadoŭ — svojeasablivy eliksir maładości»27
Kamientary