«Заробак стартаваў з $440». Беларускі расказалі, як працуюць і зарабляюць на Блізкім Усходзе
Першы раз з Настассяй журналісты выдання «Анлайнер» сустрэліся ў ліфце гатэля, прычым абсалютна выпадкова: яна павольна ходзіць па тэрыторыі на кадрах промароліка, а яны назіраюць за гэтым, спускаючыся на сустрэчу ў лобі. Сем гадоў таму Насця ўпершыню прыляцела ў Катар на летнюю падпрацоўку, каб потым вяртацца сюды зноў і зноў.
«Падчас сумоўя пад сталом сядзела сястра і адказвала на англійскай мове»
Родам дзяўчына з Гомеля, там жа вучылася ва ўніверсітэце імя Скарыны. Але адной вучобы дзяўчыне было мала, хацелася як мага хутчэй пачаць працаваць. На паездку за мяжу яе натхніла сястра, якая сама паспела папрацаваць у Эміратах і Катары. Не спыніў нават мінімальны ўзровень ведання ангельскай мовы. Прычым працаваць Насця сабралася хостэс ў гатэлі, дзе зносіны з гасцямі — асноўны абавязак.
«Калі чагосьці моцна хочаш, зробіш гэта любымі шляхамі. Калі я праходзіла інтэрв'ю, узровень англійскай у мяне быў мінімальны — з разраду «Хау а ю, май нэйм із Насця». Таму падчас анлайн-інтэрв'ю ў мяне пад сталом сядзела сястра і адказвала на пытанні, а я проста адкрывала рот», — са смехам успамінае Настасся.
План спрацаваў: пасля таго самага першага сумоўя Насцю запрасілі на працу. Прычым спрацаваў ён куды маштабней, чым чакала сама гераіня. У Катар на працу дзяўчына лётала ўсе гады вучобы, а тры гады таму перабралася сюды «на фул-тайм», як гаворыць сама Насця. Прычым да першай паездкі беларуска нічога не ведала пра краіну і нават кепска ўяўляла, дзе яна знаходзіцца.
У 2018 годзе пра Катар сапраўды гаварылі значна менш — усё змяніў чэмпіянат свету па футболе, які прайшоў тут у 2022-м. Напярэдадні ў Досе адкрылася велізарная колькасць гатэляў, гандлёвых пляцовак і культурных аб'ектаў, а з імі і значна вырас попыт на замежных работнікаў.
На што звярталі ўвагу пры найме, акрамя англійскай мовы? Па словах Насці, важная прэзентабельная знешнасць, але адбор пры гэтым не нагадвае мадэльны кастынг. У астатнім усё стандартна: колькі гадоў, адкуль родам, які досвед працы, якія мэты.
«Калі я ўжо прыехала, у гатэлі былі трохі шакаваныя. Але шляху назад у іх не было: не адправяць жа мяне назад, квіток каштуе дорага. Вядома, так рабіць не варта. Мне пашанцавала: я трапіла ў гатэль, дзе ўсе супрацоўнікі гаварылі па-руску. Але наша менеджарка лаяла іх, калі яны пераходзілі са мной на рускую мову: хацела, каб я як мага хутчэй засвоіла англійскую.
Я ведала сваю працу, магла мінімальна нешта адказаць. Але старалася пазбягаць гасцей, якім трэба было скурпулёзна нешта растлумачыць. І ўсё адно ўжо за пяць месяцаў я змагла вельмі добра пракачаць англійскую. Я чалавек камунікабельны, пачала шмат з кім знаёміцца — так і падцягнула мову».
Як наконт умоў працы? Як расказвае Насця, ва ўсіх краінах GCC (саюз шасці арабскіх дзяржаў на Аравійскім паўвостраве: Саудаўскай Аравіі, ААЭ, Кувейта, Катара, Амана і Бахрэйна) прыезджым супрацоўнікам прынята даваць жыллё і харчаванне, а таксама аплачваць праезд.
Заробак пры гэтым тады прапаноўвалі невялікі — 1600 катарскіх рыялаў (каля $440). Але ўсю гэтую суму можна было адкладаць (плюс чаявыя), бо базавыя патрэбы закрывала кампанія. Цяпер, як адзначае Насця, заробкі выраслі і для стартавых пазіцый пачынаюцца ад 2500 рыялаў ($690).
«Я ўспамінаю той час з вялікім цяплом. Было вельмі класна, такая школа жыцця! Знаёмішся з вялікай колькасцю людзей, з многімі я маю зносіны да гэтага часу».
Тое, як Насця ўяўляла сваю працу, усё ж адрознівалася ад рэальнасці. Меркавалася, што яна будзе хостэс у рэстаране гатэля. Але на месцы высветлілася, што штат укамплектаваны, і замест рэстарана ёй прапанавалі працу ў клубе з зусім іншым графікам — да другой гадзіны ночы. А з закрыццём змены і дарогай да дома выходзіла ўсе тры-чатыры гадзіны.
Дарэчы, у большасці гатэляў шасцідзённы працоўны тыдзень. Але каго ў 21 год такі графік спыняў ад таго, каб жыць сваё лепшае жыццё?
«У мяне было адчуванне, што я вырвалася на волю. Энергіі шмат. Чатыры гадзіны паспіш — і спакойна можна выходзіць на працу. Так што нават з адным выхадным часу на адпачынак хапала».
Пры гэтым Насця падкрэслівае: Доха сем гадоў таму і цяпер моцна адрозніваюцца. Па яе ўспамінах, на месцы гатэля, у якім яна цяпер размаўляе з журналістамі, тады нічога не было.
На месцы Лусаіла — цэлага горада, які пабудавалі спецыяльна да чэмпіянату свету па футболе 2022 года — была пустыня.
Не было і шыкоўнага гандлёва-забаўляльнага цэнтра Vendоme Mall, у якім цяпер 580 крам.
«Ды і мясцовыя жыхары сталі больш адкрытымі. З'яўляецца больш грамадскіх прастор, рэстаранаў. Вядома, усё не так актыўна, як у Дубаі. Тут больш сямейны вайб».
На гэтым этапе да размовы падключаецца сяброўка і аднакласніца Насці Вікторыя. Яна ў Катары працавала ў продажах, уключаючы крамы люксавых брэндаў. І з яе слоў, цяжкасцяў было нямала. Сам заробак ніколі не затрымлівалі, бо гэта парушэнне закона, але маглі не адразу выплачваць бонусы. З апошняга месца працы яна пайшла без іх.
«Раней я была такая бесхрыбетная, ніколі не магла пастаяць за сябе, калі што, адразу бегла плакаць. Тут я навучылася сябе абараняць. У прынцыпе, калі ты знаходзішся ў іншай краіне адзін, гэта неабходна. Гэта ў Беларусі можна паскардзіцца: «Мама, тата, ведаеце, што здарылася!» І яны пачынаюць раіць, што зрабіць. А тут ты сама сабой, законы зусім іншыя, таму ніякія парады не спрацуюць», — разважае Віка.
«У мяне, наадварот, вопыт вельмі станоўчы, — падкрэслівае Насця. — Я паспела папрацаваць у Гомелі афіцыянткай — адразу пасля школы. І ў нас быў менеджар, які ўвесь час спрабаваў узвысіцца за кошт персаналу: прыдзіраўся, крычаў. Тут я не магу ўявіць такую сітуацыю. Магчыма, гэта асабіста мне шанцавала. Але каб нехта стаў крычаць? Ні за што. Менеджар заўсёды падыдзе, пагаворыць з табой. Зносіны вельмі паважлівыя. Плюс заўсёды імкнуцца максімальна з'яднаць каманду, заматываваць. Цябе не прэсуюць, ты сам хочаш гэта рабіць. Мне такі падыход вельмі спадабаўся.
А яшчэ класна, што тут лёгка прасоўвацца па кар'ернай лесвіцы: з пазіцыі афіцыянта можна дарасці да менеджара. Усё будзе залежаць толькі ад тваіх здольнасцяў. Пры гэтым усе нават на вельмі высокіх пасадах, з кім я маю зносіны, не ўпэўненыя, што хочуць застацца тут назаўжды. Многія трымаюць у галаве думку пра вяртанне дадому».
Сама Насця цяпер працуе ў сферы social media marketing.
«Месяц працавала без выхадных па 10 гадзін»
Сваю гісторыю падрабязней пачынае расказваць і Віка. У Катар яна прыехала пяць гадоў таму. Адразу ўладкавалася працаваць у кавярню — заробак быў 3500 рыялаў (па цяперашнім курсе каля $950). Ва ўстановах плацілі больш, чым у гатэлях. Так атрымалася, што працавала яна там разам з іншай аднакласніцай: Доху прыехалі скараць нямала гомельскіх дзяўчат.
«Мы папрацавалі паўгода, і да нас як кліентка прыйшла дзяўчына. Яна была родам з Грэцыі, але размаўляла па-руску. Прапанавала працаваць у продажах. Было страшна, таму што ў гэтым выпадку не давалі жыллё. Заробак вышэйшы, але кватэру трэба шукаць самім. Мы рызыкнулі. Заробак вырас да 6000 рыалаў ($1650), але за жыллё мы на дваіх аддавалі 5500 ($1500). Тут гэта заўсёды самы вялікі артыкул выдаткаў, таму большасць прыезджых «шэрыць» жыллё. Прычым кватэра лічылася вельмі бюджэтнай і была хоць і двухпакаёўкай, але зусім маленькай і ў не самым прэстыжным раёне».
Віка з сяброўкай прапрацавалі там два гады. У добры перыяд з бонусамі маглі зарабіць 8000 рыялаў (каля $2200) і нават больш, але гэта з улікам даволі напружанага графіку. І ўсё ж дзяўчаты вырашылі паспрабаваць сябе ў працы з люксам.
«Мы хадзілі па гандлёвых цэнтрах, разносілі свае CV. І калі нас паклікалі на інтэрв'ю, усё было ўжо вельмі сур'ёзна. Яно доўжылася дзве гадзіны, задавалі разнастайныя пытанні, у тым ліку, напрыклад, як часта я плачу.
Пра самі брэнды нічога не пыталіся. Гэта кампанія, якая трымае шмат крамаў па франшызе, таму нават складана прадбачыць, куды цябе могуць адправіць. Але інфармацыю пра кампанію мы вучылі: калі была заснаваная, з якімі брэндамі супрацоўнічае. Там у спісе толькі вядомы люкс: Valentino, Bottega, Tom Ford, Manolo Blahnik, Dolce & Gabbana. Яшчэ мяне папрасілі сабраць некалькі лукаў з тых рэчаў, якія былі ў краме. Адказу прыйшлося чакаць вельмі доўга, больш за два месяцы».
Спачатку Віцы вельмі падабалася праца: люксавы сегмент прыйшоўся ёй па душы. Але потым ёй з калегамі трэба было пераязджаць у новы гандлёвы цэнтр, а адкрыццё крамы — гэта заўсёды цяжкі этап. Так што працы было шмат.
«Так супала, што мол адкрыўся перад Рамаданам. Мы ледзь не суткамі там знаходзіліся — не спалі, не пілі, не елі. Было вельмі мала персаналу, плюс пачаліся распродажы. Я магла працаваць без выхадных па два тыдні, па тры, ды нават па месяцы. Мне ўжо здраджвалі нервы і заканчваліся сілы. Не магу сказаць, што мне там было кепска, проста быў вельмі знясільваючы перыяд. Уявіце, месяц без выхадных працаваць па 10 гадзін.
Пры гэтым матэрыяльна ўзнагароджваліся толькі высокія продажы, калі прадаў больш за свой план або пэўныя адзінкі тавару — напрыклад, сукенка ад-куцюр або сумку са змяінай скуры. Так можна было зарабіць дадатковыя 2000 рыялаў ($550). А так перапрацоўкі вярталіся дадатковымі выхаднымі або можна было раней прыйсці на працу / пайсці з яе».
Суразмоўцы тлумачаць, што перыяд Рамадана змяняе ўсё. Напрыклад, некаторыя крамы закрытыя да абеду ў пятніцу, калі ў мусульман праходзіць калектыўная малітва, іншыя закрываюцца толькі непасрэдна на час самой малітвы. Працоўны дзень можа доўжыцца не восем стандартных гадзін, а шэсць, а час працы саміх гандлёвых цэнтраў можа змяшчацца на начны.
Цікавая сістэма і з заробкамі. Ён залежыць ад таго, колькі папросіць сам кандыдат. Плюс у мясцовых заробак можа быць апрыёры вышэйшы.
«У кожнага на інтэрв'ю пытаюцца пра чаканні адносна заробку. Калі хтосьці скажа менш, чым гатовыя былі прапанаваць, столькі і дадуць. Напрыклад, у мяне заробак быў 9000, у маёй калегі — 12000, а ў іншай — 5000. Але прасіла я 10500», — расказвае Віка.
«Цаніць сябе трэба, але разумна. У тым жа салоне адзін майстар можа выконваць сваю працу куды больш якасна, таму што ў яго больш вопыту. Лагічна, што і аплата будзе вышэйшай», — дапаўняе Насця.
Акрамя вопыту, вельмі шануецца веданне арабскай мовы. Ні Насця, ні Віка яе пакуль не ведаюць: вывучэнне аказалася вельмі цяжкім. Да таго ж мова хоць і адзіная для многіх краін, але ў кожнай свой дыялект. Умоўны мараканец і катарка могуць і не зразумець адзін аднаго.
У самым Катары, дзе 85% усяго насельніцтва — гэта прыезджыя, цалкам можна абыходзіцца толькі англійскай. Ёсць і цалкам рускамоўныя салоны прыгажосці ці іншыя ўстановы.
Патрэба ў работніках па-ранейшаму ёсць ва ўсіх сферах: Доха ўсё яшчэ нагадвае вялікую будоўлю. Пастаянна патрэбныя работнікі і ў гатэлі, і ў рэстараны, і ў крамы, і ў б'юці-салоны.
«+50 — гэта як у нас −20 зімой. Нікому не прыходзіць да галавы ісці на шпацыр у парк»
Да чаго было складана адаптавацца? Пункт пра растанне з роднымі выносім за дужкі. Тым больш дзяўчатам пашанцавала: яны трымаліся разам — тры аднакласніцы.
«Мне здаецца, я магу прыстасавацца да ўсяго ў жыцці, — кажа Віка. — Але ведаю, што некаторыя скардзяцца на абмежаванні ў вопратцы.
Трэба разумець: гэта мусульманская краіна. Ты ж прыехаў сюды, гэта быў твой выбар — ну нельга тут хадзіць напаўголай. У топе на шлейках або ў кароткіх шортах могуць не пусціць у гандлёвы цэнтр. На ўваходзе ў мол гэтыя правілы прапісаныя.
Яшчэ адно папулярнае ў многіх прыязджых пытанне — а што з алкаголем? Увозіць яго самім у Катар нельга. У краіне ёсць, але дастаць яго не так проста. Ёсць усяго адна крама, дзе могуць закупляцца экспаты — не мусульмане. Але трэба атрымаць ліцэнзію, якая выдаецца са згоды працадаўцы. А сума, якую можна патраціць, залежыць ад узроўню даходу.
Пры гэтым у краме цэны куды больш лаяльныя, чым у кавярні. Каб трапіць у краму, трэба на сайце забраніраваць дату і час. Без запісу не пройдзеш: на ўваходзе «кардон» з сек'юрыці».
— А як вы праводзіце выходныя? Што тут можна рабіць такога, што рэдка робяць у Беларусі?
— Пачнем з таго, што тут у многіх апартаментах ёсць агульны басейн. Але можам і на пляж выбрацца. Нешта спецыфічнае складана назваць. Мы паспрабавалі ў пустыні пакатацца на вярблюдах, на джыпах па выдмах. На гэтым, мабыць, усё. Але тут вельмі шмат прыгожых месцаў і заўсёды цёпла», — расказвае Вікторыя.
— Надвор'е тут — гэта асобнае пытанне…
— Першае лета тут я думала, што памру. У прамым сэнсе траціла прытомнасць на працы. Але пазней адаптавалася. Цяпер магу вытрымаць і +50. Па сутнасці, гэта як у нас —20 зімой. Ты ж не пойдзеш па парку шпацыраваць — хутчэй будзеш праводзіць час у молах або кавярнях, дзе ёсць кандыцыянеры, — тлумачыць Віка.
— А як мясцовыя ставяцца да прыезджых?
— Калі вы не робіце нічога абразлівага, не разгульваеце па вуліцы ў п'яным выглядзе, нармальна апранутыя, то яны вельмі прыязныя. Калі трапіце да іх у дом, будуць максімальна гасцінныя, — працягваюць распавядаць суразмоўцы.
— Павышаная ўвага да прыгожых дзяўчат ёсць?
— Так, такое можа быць, асабліва да славянак. Але мне тут падабаецца, што ты адчуваеш сябе супербяспечна. Дзяўчына можа ў любы час дня і ночы выйсці на вуліцу і ведаць, што з ёй нічога не здарыцца. Ніхто не будзе хапаць за руку ці абзываць. Заканадаўства заўсёды на баку жанчыны. Калі ты вырашыш звярнуцца ў паліцыю і расказаць, што цябе пакрыўдзілі, яны абавязкова прымуць меры.
Што тычыцца адносін, не ўсё так проста. Мясцовыя мужчыны могуць ажаніцца з іншаземкай, але гэта павінна быць не першая жонка. Выключэнні бываюць, але вельмі рэдка.
Само паняцце «сустракацца» ў мясцовых адсутнічае: калі патэнцыйная пара спадабалася адзін аднаму, бацькі ідуць дамаўляцца пра шлюб. Часам абмінуць і этап сімпатыі — усё вырашае старэйшае пакаленне. Сяброўства паміж хлопцам і дзяўчынай таксама лічыцца нонсэнсам — змяшаныя кампаніі маладых людзей наўрад ці сустрэнеш у кавярні.
«У мяне на працы была знаёмая — катарка, а вось яе муж — іншаземец. І яны не могуць афіцыйна тут распісацца, нават з улікам таго, што яе сям'я не супраць. Так што ў выпадку жанчын усё яшчэ складаней», — расказвае Віка.
«І тут нельга жыць разам, калі вы не жанатыя. Калі хтосьці паскардзіцца ў паліцыю, могуць быць сур'ёзныя наступствы. Яшчэ адно строгае правіла: калі прыязджая дзяўчына зацяжарыць, будучы не замужам, яе пасадзяць у турму, а пазней дэпартуюць без права вяртання ў Катар, — дадае Насця. — Нядаўна я хадзіла ў паліцыю, бо ў мяне скралі кашалёк. Са мной быў мой малады чалавек. У заяве гэта папрасілі не пазначаць і напісаць, што я была адна».
«Дарэчы, многія лічаць, што жанчыны тут зусім несамастойныя і рэдка працуюць. Гэта не так. Нават за апошнія гады я заўважаю, што ўсё больш дзяўчат хочуць быць фінансава незалежнымі ад мужа.
Пры гэтым на яго ўскладаецца асноўная адказнасць за забеспячэнне сям'і, а запраўляе домам, адназначна, жанчына. Але гісторыя, калі тата працуе, а мама прыгожая — гэта хутчэй пра пакаленне мясцовых дзядуляў і бабуль», — развейваюць дзяўчаты папулярны міф.
«Увогуле, тут вельмі моцныя сямейныя каштоўнасці. Бацькі шмат часу праводзяць з дзецьмі. Зразумела, што многім сем'ям дапамагаюць няні, але час з сям'ёй — гэта не опцыя, а абавязковая частка раскладу. Разводы ёсць, але бацькі працягваюць мець зносіны з дзецьмі. Калі яны чуюць, што таты могуць гадамі не бачыцца са сваімі дзецьмі і не дапамагаць ім, гэта выклікае велізарнае здзіўленне», — кажа Вікторыя.
Напрыканцы трохі пра мары. Віка жартам прызнаецца, што хацелася б займацца чымсьці, што прыносіць задавальненне і ніякага напругі. А Насця падумвае пра аўтарскія экскурсіі, каб была магчымасць паказваць Доху і краіну ў цэлым вачыма чалавека, які выдатна ў ёй арыентуецца, — ад самага тусовачнага клуба да найлепшай арабскай кухні ў горадзе.
«Ведаеце, як каментуе ваша затрыманне апазіцыя? «Арыштаваны памагаты рэжыму». Турэмная споведзь лідара прафсаюзаў Ярашука1
Каментары