Чаму Лукашэнка дэпартуе вызваленых палітвязняў? 

Лукашэнка: «Забірайце да сябе, вязіце іх туды»

22 жніўня гэтага года Аляксандр Лукашэнка ў інтэрв’ю медыякарпарацыі Кітая расказаў пра сваю тэлефонную размову з прэзідэнтам ЗША Дональдам Трампам, якая адбылася 15 жніўня. Паводле Лукашэнкі, ён сказаў Трампу наконт вызвалення палітвязняў: «Хочаце паўтары ці дзве тысячы (як яны там лічаць)? Забірайце да сябе, вязіце іх туды. Разлічваць на тое, што мы бандытаў выпусцім, якія палілі, узрывалі, і яны гэта прызнаюць, ня варта. Мы іх выпусцім, а яны зноў супраць нас будуць вайну весьці? Тут мяне грамадства не падтрымае».

Учора падчас сустрэчы з намеснікам спецыяльнага прадстаўніка прэзідэнта ЗША Джонам Коўлам Лукашэнка паўтарыў умову вызвалення палітвязняў: «І калі Дональд настойвае на тым, што ён гатовы забраць да сябе гэтых усіх вызваленых, Бог з вамі, давайце паспрабуем выпрацаваць глабальную здзелку. Як любіць казаць спадар Трамп, вялікую здзелку». Аднак варта адзначыць, што ў папярэднія хвалі вызвалення палітвязняў пасля «Плошчы-2006» і «Плошчы-2010» нікога з іх не дэпартавалі. Пасля 2020 года да 2025 года палітычных зняволеных вызвалялі таксама, як правіла, без дэпартацый. Хіба што за адзіным выключэннем — у верасні 2022 года дзякуючы намаганням амерыканскіх дыпламатаў быў вызвалены і вывезены з краіны журналіст Радыё Свабода Алег Груздзіловіч.

Вызваленні ў 2006—2008 і 2011—2015 гадах адбываліся або з унутрыпалітычных матываў, або ў выніку перамоваў з еўрапейскімі дыпламатамі. ЗША тады ў перамовах наўпрост не ўдзельнічалі.

Таксама і вызваленні ў 2021—2024 гадах былі пераважна або жэстамі ў бок калектыўнага Захаду (а не адказамі на канкрэтныя просьбы), або вызваленнямі на просьбы еўрапейскіх краін (Наталлю Хершэ вызвалілі на просьбу Швейцарыі).

А ў выпадку просьбаў з боку амерыканцаў умовай рабілася дэпартацыя. Так было і з Груздзіловічам у 2022 годзе, і з усімі вызваленымі ў 2025 годзе, калі Дональд Трамп прыйшоў да ўлады.

«Пратэстоўцы — агенты ЗША»

Гэты падыход здаецца невыпадковым. Паводле наратыву афіцыйнай прапаганды, пратэсты 2020 года былі натхнёныя, інспіраваныя і наўпрост арганізаваныя калектыўным Захадам, а дакладней, Злучанымі Штатамі. У межах гэтай трактоўкі еўрапейскія краіны былі на падхопе, памагатымі ў рэалізацыі планаў Вашынгтона, а ўдзельнікі пратэстаў — агентамі ЗША, выканаўцамі загадаў «заакіянскіх лялькаводаў».

Выступаючы сёлета 1 ліпеня на ўрачыстым сходзе з нагоды афіцыйнага Дня незалежнасці, Лукашэнка тлумачыў вызваленне палітвязняў, якое адбылося пасля візіту спецыяльнага прадстаўніка прэзідэнта ЗША Кіта Кэлага. І ён дакладна паўтарыў гэты наратыў: «Гэта не значыць, што мы гэтых бандытаў павыпускаем, і яны заўтра нам узарвуць краіну. Гэта бандыты. Дзе яны знаходзяцца? Ведаеце. Хто ім грошы плаціць? Ведаеце. Калі б не плацілі, іх бы даўно ўжо не было».

Ці верыць ён сам у гэтую версію? Часткова можа і верыць. Але гэта ў любым выпадку афіцыйная трактоўка і для свайго насельніцтва, і для замежжа. І калі ЗША ўступалі ў перамовы наконт вызвалення палітвязняў, Мінск гатовы быў весці з амерыканцамі размову на гэты конт як пра вызваленне «амерыканскіх агентаў», якіх беларускі бок быў гатовы вярнуць тым, хто гэтых агентаў пасылаў на заданне. Так і ніяк інакш.

Лукашэнка бярэ прыклад з Пуціна

Гэтая логіка падобная да той, якой кіраваўся Крэмль падчас леташняга мегаабмену вязняў расійскіх, беларускіх, амерыканскіх і еўрапейскіх турмаў. ЗША і іншыя заходнія краіны выдавалі Маскве яе вядомых агентаў. Масква выдавала Захаду як грамадзян заходніх краін, так і расійскіх апазіцыянераў. Некаторыя з іх былі супраць сваёй фактычнай высылкі. Але ніхто іх не пытаўся — іх пасадзілі ў самалёт і вывезлі ў Турцыю, дзе адбываўся абмен. І палітычна здзелка трактавалася Крамлём як абмен расійскіх агентаў на амерыканскіх.

Таксама і Лукашэнка выбудоўвае здзелку з Трампам, як абмен розных выгод (адкрыццё амбасады, зняцце санкцый з «Белавія») на амерыканскіх агентаў. А тое, што гэта грамадзяне Беларусі, што некаторыя з іх не хочуць з’язджаць з краіны — для беларускай улады гэта не важна.

У гэтай схеме абавязковай дэпартацыі вызваленых палітвязняў можна ўбачыць і пэўную ўнутрыпалітычную разважлівасць. У згаданай прамове 1 ліпеня Лукашэнка ў пэўнай ступені апраўдваўся за вызваленне палітвязняў перад неназванымі «ястрабамі». І даводзіў ім, што такога кроку вымагаюць дзяржаўныя інтарэсы, а да таго ж небяспека для сістэмы ад гэтага вызвалення мінімізаваная дэпартацыяй — «Дзе яны знаходзяцца? Ведаеце». За мяжой знаходзяцца. І сілавікі могуць не хвалявацца, што вызваленыя пачнуць зноў «качаць краіну» знутры.

Але выглядае, што ідэалагічная, наратыўная матывацыя тут больш важная. Агентаў высылаюць да іх гаспадароў, а не пакідаюць у краіне, дзе яны вялі сваю агентурную дзейнасць — такая логіка наратыву.

• 2
• 0
• 0
• 3
• 0
• 0
• 2
• 0