Нерухомасць33

Нацбібліятэка, дом Чыжа… Эксперты па архітэктуры знайшлі азначэнне «агратрэшу» і назвалі яго шэдэўры ў Мінску

У 90-я ў буйных постсавецкіх гарадах пачалі зʼяўляцца будынкі, знешні выгляд якіх нярэдка выклікаў збянтэжанасць, іранічную ўсмешку і нават сумневы ў наяўнасці прафесійнай адукацыі ў аўтараў. Вежкі, пірамідкі, калоны, порцікі, дзіўнага выгляду металаканструкцыі на дахах, вентфасады з металакерамікі — якія толькі азначэнні не прыдумвалі для гэтай архітэктуры, самым распаўсюджаным з іх быў «аграгламур». Але група маладых даследчыкаў, архітэктараў і мастацтвазнаўцаў, якая занялася вывучэннем гэтай зʼявы, дала ёй іншае азначэнне — капіталістычны рамантызм.

— Капрам — гэта не стыль, гэта перыяд у культуры постсавецкіх краін. Таму што стылістычна гэтыя помнікі вельмі разнастайныя. У капіталістычным рамантызме сустракаюцца пабудовы ў духу любых архітэктурных кірункаў: неакласіцызм, хай-тэк, — распавядае «Куфару» Данііл Вераценнікаў, архітэктар і адзін з аўтараў телеграм-канала «Клізма рамантызму». — Стылістычна гэта ўсё што заўгодна, а культурна — гэта даволі суцэльная зʼява, якая звязаная з пэўнымі сацыякультурнымі і палітычнымі трансфармацыямі, якія адбываліся пасля распаду СССР.

Паводле яго, архітэктура капраму — гэта парушэнне табу «высокага густу», спроба на смак «забароненых пладоў». У адзін момант архітэктары па ўсім былым СССР, якія выхоўваліся на высокіх узорах савецкага мадэрнізму, раптам захапіліся стварэннем зусім іншых будынкаў.

— Калі спачатку было нельга, а потым стала можна — гэта зрывае дах, і ты пачынаеш перагінаць палку. Гэтая ўсёдазволенасць, гэтае пʼянкое паветра свабоды, у тым ліку свабоды самавыяўлення, рэальна «зрывала дах» шматлікім архітэктарам, якія да гэтага тварылі ў вельмі строгім акадэмічным ключы. Рамантызм — гэта стомленасць ад універсальнага. Калі класічная строгасць становіцца сумнай, ёй на змену прыходзіць мастацкі плюралізм, — тлумачыць Данііл Вераценнікаў.

Даследчык капіталістычнага рамантызму не раз бываў у Мінску, але вылучыць характэрныя рысы мясцовага капраму не бярэцца, пакідае гэтую працу будучым даследчыкам:

— У Расіі бачныя выразныя рэгіянальныя адрозненні. Марыйская архітэктура не падобная да мардоўскай, татарстанская — да чачэнскай. Ніжагародская архітэктурная школа не тое самае, што іркуцкая.

А беларускі капрам такой своеасаблівасцю не валодае. Ён вельмі разнастайны. Магчыма, таму, што ў 90-я — 2000-я ў Беларусі архітэктурны і будаўнічы рынак не быў занадта манапалізаваны, у адрозненне ад расійскіх рэгіёнаў.

Тым не менш эпоха ярка адбілася ў архітэктуры беларускай сталіцы, і Данііл Вераценнікаў вылучыў тры шэдэўры, якія, на яго думку, нясуць у сабе ўсе прыкметы капіталістычнага рамантызму.

— Дом каля Траецкага прадмесця кідаецца ў вочы з розных пунктаў, калі шпацыруеш па Мінску. Гэта адзін з будынкаў, якія моцна змянілі нябесную лінію горада і якія сведчаць аб празмерных амбіцыях забудоўшчыкаў таго часу. Гэта і ёсць рамантызм капіталістаў. Агульны сілуэт будынка і асобныя яго элементы намякаюць на жаданне развіваць гістарычныя архітэктурныя мовы, але велізарны маштаб цалкам знішчае любыя спробы надаць яму кантэкстуальны характар.

— Бізнэс-цэнтр «Капітал Палас» нібы «парадзіруе» Палац прафсаюзаў побач. Пры гэтым, калі паглядзець план бізнэс-цэнтра, нішто не прадвяшчае пафасны порцік у класіцыстычным стылі. Звычайны корпус літарай Г і зусім ардынарны фасад, які невядома навошта вырашылі «ўпрыгожыць» такім вось чынам. Ведаю, што гэты будынак «мазоліць» многім мінчанам вочы, але ён ад гэтага не перастае быць помнікам архітэктуры.

— Уключаць у гэты спіс Нацыянальную бібліятэку не цалкам правамерна. Гэты будынак спраектаваны яшчэ ў Савецкім Саюзе, проста пабудаваны праз 15 гадоў. Але, вядома, яго нельга абысці ўвагай — гэта, па-мойму, выбітная штука. Калі яго задумвалі, ужо была дазволеная прыватная праектоўная дзейнасць, і ў архітэктуру пачалі пранікаць нейкія еўрапейскія павевы. У гэтым магутным архітэктурным выказванні ёсць шмат чаго з інтэрнацыянальнай мастацкай мовы. І ў ім дакладна можна адрозніць рысы ранняга капраму.

На думку даследчыка, у Расіі эпоха капраму падышла да канца: свабоды ў архітэктуры становіцца з кожным годам менш, а творчы палёт дойлідаў абмяжоўваюць рэгламентамі, стандартамі і дызайн-кодамі. Да таго ж сучаснасць прадʼяўляе гэтым будынкам шмат эстэтычных пытанняў.

Але Данііл Вераценнікаў упэўнены, што сапраўдная ацэнка капіталістычнага рамантызму наперадзе:

— З эстэтычнага пункту гледжання помнікі капраму заўсёды, нават у далёкай будучыні, будуць успрымацца як недасканалыя. Але важна іншае — з гісторыка-культурнага пункту гледжання іх каштоўнасць будзе расці.

У нейкі момант будзе зусім няважна, што гэтыя будынкі не адзначаюцца высокім густам, таму што будзе важны сам факт іх наяўнасці — тое, што яны захаваліся і рэпрэзентуюць сабой цэлую эпоху з яе мастацкімі свабодамі. З тымі свабодамі, якія былі, — і раптам іх не стала.

Каментары3

  • Дикая утка платинум
    26.10.2022
    Рукі прэч ад бібліятэкі !
  • ЭЮЯ
    26.10.2022
    Ля Траецкага і сарай Карычаў на Кастрычніцкай павінны быць прыбраныя адназначна. Іх наяўнасць моцна знізіла ўспрыманне Мінска як сталіцы еўрапейскай дзяржавы. Пра РФ таксама не зразумеў, канца там не бачна, як і ў Беларусі. Далёка хадзіць не трэба, у Гародні на цэнральнай плошчы пачалі будаваць чарговае дзя,'мо, а пад Новым замкам у праекце замест адбудовы культурнай спадчыны, разглядаюць варыянт пабудовы галімых барнхаўсаў. У Польшчы дарэчы ўсю гэтую кепскую архітэктуру прайшлі гадоў 10 таму і пачалі забываць як страшны сон. У цэнтры Вроцлава адзін такі будынак уключылі ў спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў, як сімвал варварства ў гістарычнай частцы, а ўсё іншае пазносілі і адбудавалі сапраўдную высокую архітэктуру. Так і нам трэба, пакінуць адну бібліатэку, а ўсё іншае пад бульдозер з выплатай кампенсацыі і адбудовай спадчыны, каторая вызначае нас як беларусаў.
  • Valadzimir
    27.10.2022
    ЭЮЯ, заўважу, што тое, што беларусы называюць "сваёй" спадчынай, на самой справе - спадчына ВКЛ. А паколькі беларусы аб свёй правапераемнасьці з ВКЛ не абвяшчалі, то права ня яе маюць не яны, а ліетувісы. Вось таму на браме аднаўляемага палацу Сапегаў у Ружанах размешчана НЕ літоўская "Пагоня", а дзяржаўны герб Рэспублікі Ліетува "Витис".

Цяпер чытаюць

Ці праўда, што ўзмацніліся праверкі на беларускай мяжы? Што вядома

Ці праўда, што ўзмацніліся праверкі на беларускай мяжы? Што вядома

Усе навіны →
Усе навіны

А вы ведалі, што ў Мінску працуе «Донер Трамп»? Што там прапануюць?2

Лукашэнка сёння ляціць у Расію13

«Я гатовая стаць міністрам эканомікі Беларусі». Новы твар у Кабінеце Аліса Рыжычэнка — пра карупцыю на карысць Лукашэнак, Зарэцкую і рэформы75

Выйшаў на свабоду медыяменеджар і былы футбаліст Сяргей Капанец1

Так выглядае Часаў Яр пасля захопу расіянамі ФОТЫ23

Насту Лойку перавялі на паўгода ў памяшканне камернага тыпу1

Пракуратура Польшчы пачала папярэдняе следства па справе аб візах PBH. Іх атрымлівалі ў асноўным беларускія айцішнікі8

Ціханоўскі адказаў Лукашэнку наконт палітвязняў: Проста зараз 20 аўтобусаў будзе на мяжы, трэба будзе, будзе 100 — забярэм усіх29

Найлепшы сярод падобных. Дзе можна знайсці копіі Мінскага планетарыя1

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Ці праўда, што ўзмацніліся праверкі на беларускай мяжы? Што вядома

Ці праўда, што ўзмацніліся праверкі на беларускай мяжы? Што вядома

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць