Dumki pra aŭtanomiju Paleśsia: dzie miaža pamiž biełarusami i ŭkraincami?
Mnie škada, što ŭ siaredzinie
Zachodniaje Paleśsie, adkul idzie i moj rod, — heta samabytny kraj, čyja moŭnaja i kulturnaja admietnaść znachodzicca pad kudy bolšaj pahrozaju, čym «tytulnaja» biełaruščyna.
Moj dzied, karenny žychar Biarozaŭskaha rajonu, lubić z žartam kazać, što vałodaje dźviuma zamiežnymi movami: rasijskaj i biełaruskaj. Movu Bieraściejščyny ŭ aficyjnaj navucy pryniata nazyvać dyjalektam biełaruskaj. Ale prynamsi ŭ dačynieńni da «majho» Biarozaŭskaha rajona ja mahu z usioj upeŭnienaściu kazać, što
miascovaje nasielnictva nasamreč razmaŭlaje na dyjalekcie, vielmi blizkim da ŭkrainskaj movy z asobnymi «polskimi» elemientami.
Pierapisy nasielnictva, praviedzienyja za časami Rasijskaj impieryi, kłasifikavali rodnuju movu nasielnictva na poŭdzień ad Pružanaŭ i na zachad ad Mazyra jak ukrainskuju. Rasijskija impierskija ŭłady ŭ hetym pytańni možna ličyć amal što niezacikaŭlenym bokam: u hetym vypadku jany nie mieli matyvaŭ manipulavać miažoj pamiž biełarusami i «małarosami».
Toje ž samaje bačym na mapie, składzienaj Jaŭchimam Karskim. Navat na viadomaj mapie Biełaruskaj narodnaj respubliki, jakaja mieła ŭklučyć u svoj skład usie zasielenyja etničnymi biełarusami ziemli, my bačym jaŭny niebiełaruski «vystup» na ŭschodzie ad Bieraścia.
Manipulavańnie miežami pamiž narodami pa zrazumiełych pryčynach rezka ŭzmacniłasia paśla Kastryčnickaj revalucyi, kali mižvajennyja polskija pierapisy, prykładam, rezka «pavialičyli» u paraŭnańni z darevalucyjnymi dadzienymi kolkaść palakaŭ na terytoryi Vilenščyny i Haradzienščyny.
Cikava, što
vyniki pierapisa nasielnictva Polščy 1931 h. uklučali absurdnuju z punktu hledžańnia demahrafičnaj (dyj luboj inšaj) statystyki reč: ažno 63% nasielnictva Paleskaha vajvodstva (terytoryja jakoha prykładna jak raz adpaviadała etnahrafičnamu biełaruskamu Zachodniamu Paleśsiu) paznačyli ŭ jakaści rodnaj movy «inšaje»(hladzi mapu).
Paśla savieckaha zachopu Zachodniaj Biełarusi i Zachodniaj Ukrainy ŭ 1939 hodzie Bieraściejščyna była pieradadzienaja ŭ skład BSSR. U čas niamieckaj akupacyi Zachodniaje Paleśsie było ŭ składzie Impierskaha kamisaryjata Ŭkrainy — ale pieršy pavajenny saviecki pierapis 1959 h. vyznačaje kolkaść ukraincaŭ Bieraściejščyny ŭ miežach statystyčnaje pahrešnaści.
Dyk paleščuki biełarusy ci ŭkraincy?
(praciah: Čamu palešuki nie zrabilisia nacyjaj?
Ciapier čytajuć
Stali viadomyja padrabiaznaści taho, jak u Vjetnamie zatrymali Vieramiejčyka15
Kamientary