«Niekatorym ludziam varta źniać ružovyja akulary». Lavončyk — pra Mielnikavu, uciečku ŭ «Bajchełp», biełyja palito i hrošy na 1300 palitviaźniaŭ

«Asabista ź Mielnikavaj razmaŭlaŭ adzin raz»

«Naša Niva»: Vy niadaŭna zhadvali pra pošuki Anžaliki Mielnikavaj. Čamu vy naohuł tak aktyŭna ŭklučylisia ŭ heta? Jana vam vinnaja hrošy?

Alaksiej Lavončyk: Nie, Mielnikava mnie asabista ničoha nie vinnaja. U mianie było dva intaresy. Pieršy — cikavaja ž zahadka. Ja lublu zahadki. A druhi — heta, nasamreč, prosta acenka niebiaśpieki. Kali Mielnikava źnikła nie prosta tak, a jaje źnikli. My ž nie viedajem dahetul akaličnaściaŭ. I pakul jaje nie znajšli, ja vysnoŭ nijakich nie rablu, navat niahledziačy na toje, što «Insajdar» napisaŭ, što ŭ jaje byli peŭnyja suviazi ź siłavikami. Ja nie viedaju, pra jakija suviazi havorka viadziecca, ci nie prymušali jaje.

Mnie było cikava pahladzieć, a ci nie źmianiŭsia hradus niebiaśpieki dla aktyvistaŭ demakratyčnaha ruchu za miažoj. Režym z časam mianiaje praviły hulni, pašyraje represii. U tym samym SSSR, kali dysidenty byli vyšturchnutyja z krainy, ich pilnavali. Jany vypadali z akna. Ich vierbavali. Nie baču pryčyn, čamu kadebisty nie mohuć hetaha rabić u dačynieńni da biełaruskaj dyjaspary ciapier.

«NN»: Ci mieła Mielnikava niejkaje dačynieńnie da «Bajchełp» abo, moža, sprabavała daviedacca infarmacyju?

AŁ: Adzin raz, kali ja asabista ź Mielnikavaj razmaŭlaŭ, byŭ na kanfierencyi Novaj Biełarusi ŭ 2024. I paru razoŭ ja jaje bačyŭ na biełaruskich schodach u Varšavie. Aproč hetaha, u nas nie było nijakaj kamunikacyi. Paŭpłyvać na našu sistemu pryniaćcia rašeńniaŭ jana nie mahła. U pryncypie, heta dastatkova składana, nie tolki dla Mielnikavaj, bo praces nie zacyklivajecca na mnie — rašeńni prymajucca kamandaj. 

Nikoli nie było sproby pieradać hrošy ci atrymać dostupu da niejkaj infarmacyi, jakuju my trymajem.

«Heta nazyvajecca «biełaje palito»: davajcie my nie budziem dapamahać, tamu što heta pavialičyć ryzyki»

«NN»: Vy ŭ sacsietkach niejak zadavali pytańnie: dapamahčy sotni ludziej i pry hetym mieć nievialikuju ryzyku — albo zastacca ŭ biełym palito. Jak by vy sami adkazali na hetaje pytańnie?

AŁ: Ja ŭžo na jaho adkazaŭ šmat razoŭ: dapamahčy sotni ludziej, atrymać nievialikuju ryzyku. 

My viedajem, što dapamoha kryminalizavana ŭ Biełarusi. I pry hetym uzmacnialisia represii, pavialičvalisia štrafy. Źjavilisia vialikija kalektyŭnyja pazovy, jak z «Minsktransam». Ja hladzieŭ našu bazu — da kastryčnika 2020 hoda siaredni pamier vypłaty byŭ niedzie 150 jeŭra na adnaho čałavieka. Ciapier siaredni košt kiejsa, ź jakim my majem spravu, heta ŭmoŭna 1500 jeŭra. Ludziej faktyčna zahaniali ŭ bankructva, stavili ŭ niemahčymyja ŭmovy. Kali čałavieku dajuć razam z turmoj vialiki štraf, to heta sposab upłyvu na palitźniavolenaha. 

Dyk voś hetyja ludzi prychodziać da nas i kažuć: «Dapamažycie».

I što ja im skažu? «Vy viedajecie, naša dapamoha vas padstavić i my vam nie dapamožam»? Heta toje, što nazyvajecca «biełaje palito»: «Davajcie nie budziem dapamahać, tamu što heta pavialičyć ryzyki». Ale ja zaŭsiody byŭ prychilnikam inšaha padychodu.

Kali ludzi da nas prychodziać i prosiać ab dapamozie, to my dajem im mahčymaść acanić niebiaśpieku. Heta ich sprava — pryniać kančatkovaje rašeńnie. Jany viedajuć ryzyki. My kažam, što my robim z našaha boku peŭny due diligence (naležnaja abačlivaść, kompleksnaja acenka. — NN), u nas jość pratakoły vieryfikacyi, jakija adaptavalisia pa miery źmienaŭ akaličnaściaŭ unutry Biełarusi. U nas jość pratakoł pieradačy i razdačy hrošaŭ, kab zamylić vočy, kab nie adsačyli kanał. 

Ale tyja, chto pracuje ź vialikaj kolkaściu danych, pavinny razumieć, što pytańnie nie ŭ tym, ci budzie ŭciečka, pytańnie ŭ tym, što rabić, kali budzie ŭciečka, jak minimizavać nastupstvy. I tamu kali raptam vas buduć tuzać i raspytvać, ci atrymali vy dapamohu, to vy pavinny rabić toje i hetaje.

My zapytvajem tady ŭ ludziej: «Z ulikam usich akaličnaściaŭ, ci vy ŭsio jašče chočacie atrymać hrošy ad nas?» I vy viedajecie, ja i maje kalehi amal nivodnaha razu nie pačuli: «A nie, my dumali, što heta lohka, da pabačeńnia». Nie, tyja, chto da nas prychodzić, znachodziacca ŭ takich akaličnaściach, što hetaja ryzyka dla ich źjaŭlajecca minimalnaj adnosna taho, praz što im davodzicca prajści. 

Pavialičyć

«NN»: Jakija ryzyki vy ličycie dapuščalnymi? 

AŁ: Adzinaja niedapuščalnaja ryzyka — heta mocnaje padazreńnie, što čałaviek supracoŭničaje i hetaja zajaŭka moža być zroblenaja pad ciskam siłavikoŭ. My možam praviarać infarmacyju, raspytvać pra čałavieka inšych, naprykład, ci sapraŭdy vyjšaŭ hety čałaviek z kałonii ci nam šluć dypfejki. Dziakujučy kros-vieryfikacyi my, u pryncypie, da niejkaj stupieni možam pradkazać, nakolki pavodziny čałavieka naturalnyja. Časta byvaje, što spakojny čałaviek pačynaje isteryčna pisać albo toj, chto časta maciuhaŭsia, pačynaje pisać vielmi vietliva. Ja dumaju, što my z kamandaj adsiejali absalutnuju bolšaść kiejsaŭ, jakija byli fejkavymi ci byli zroblenyja pad ciskam. 

Ale što datyčyć usiaho astatniaha, akazvać dapamohu ci nie, rašeńnie paśla acenki ŭsich ryzyk musić prymać sam čałaviek. Kaniečnie ž, maje apanienty mohuć mnie skazać: «Dyk hetyja ludzi ŭ strachu, jany pad presinham. Jany nie mohuć myślić ćviaroza». Uźnikaje pytańnie: a ci nie robim my z našych padapiečnych dziaciej?

My nikoli nie ŭtojvali, jakija nastupstvy mohuć być. Da nas prychodziać, kali ŭžo zusim poŭnaja dupa.

«NN»: Vy zhadali kiejsy, kali ludziej sprabavali zasłać da vas pad ciskam siłavikoŭ. A kolki ich było?

AŁ: Heta dziasiatki. Nie katastrafična šmat, ale ŭzrovień pahrozy dastatkova mocny. Siłaviki sprabujuć adsačyć fondy salidarnaści i toje, jak my dastaŭlajem dapamohu. I, viadoma ž, jany vykarystoŭvajuć u tym liku fejkavyja zajavy.

«Heta nie było pytańnie ŭzłomu našaj bazy. Heta byŭ čałaviečy faktar»

«NN»: Ź niadaŭniaj spravazdačy Narviežskaha Chielsinskaha kamiteta stała viadoma, što letam 2024 hoda ŭ «Bajchełp» zdaryłasia prablema ź biaśpiekaj. Zatrymali adnaho z vałancioraŭ, u jakoha była adčuvalnaja infarmacyja. Čamu takaja pamyłka zdaryłasia?

AŁ: Heta nie było pytańnie ŭzłomu našaj bazy.

Heta byŭ čałaviečy faktar, jaki, na žal, my nie možam całkam praduchilić. Kali ty daješ kamuści infarmacyju ŭ ruki, z roznymi metami — acanić kiejs, apłacić kiejs, — heta infarmacyja tearetyčna moža niedzie zachavacca. Jość, kaniečnie, pratakoły pavodzinaŭ: nie spampoŭvać infarmacyju z bazaŭ, nie zachoŭvać i hetak dalej. I zbolšaha ŭ nas heta pracuje. Ale čałaviečy faktar jość čałaviečy faktar, ludzi mohuć zabycca, što ŭ ich na telefonie niešta jość. Tamu zdaryłasia jak zdaryłasia. 

Adzinaje što, jak vy bačycie, suprać atrymalnikaŭ našaj dapamohi kryminalnaj spravy nie było. Heta taksama dziakujučy pratakołam. Dla nas asnoŭnym kryteryjem usio ž taki źjaŭlajecca, kolki ludziej faktyčna trapiła ŭ turmu za atrymańnie našaj dapamohi. Byli pieratrusy, byli administracyjnyja spravy, ale kryminalnych — nul. 

Ale dumać, što ty možaš całkam pradkazać niebiaśpieku i ŭniknuć jaje — heta hłupstva. Naša zadača — minimizavać ryzyki. My znachodzimsia ŭ stanie hibrydnaj vajny. U mianie takoje adčuvańnie, što vielmi šmat ludziej, jakija vyjechali, zabylisia, z čym my majem spravu ŭnutry krainy. Niekatorym ludziam varta źniać ružovyja akulary.

«NN»: Na atrymalnikaŭ dapamohi kryminałak niama, ale asudzili troch čałaviek, jakich abvinavacili ŭ tym, što jany byli kurjerami «Bajchełp». Za heta pavinna nieści arhanizacyja adkaznaść? 

AŁ: Pa hetych ludziach ja nie mahu kamientavać.

Ale kali hipatetyčna kazać, ci niasie arhanizacyja adkaznaść za zatrymanych supracoŭnikaŭ — tak, biezumoŭna, niasie, bo hetyja ludzi davierylisia nam, jany pajšli da nas pracavać. Hladzicie, ja ž nie kažu, što my nie niasiem adkaznaść za atrymalnikaŭ dapamohi. My niasiem — my zabiaśpiečvajem maksimalnuju biaśpieku, da toj stupieni, da jakoj heta mahčyma, i dajem instrumienty, jak vybracca ź niebiaśpieki, kali takaja źjavicca.

My niasiem adkaznaść, ale nie možam kazać, što nichto nie siadzie. Tamu što, jašče raz kažu, idzie vajna, suprać nas pracuje paŭnavartasny aparat represij, jaki dobra apłačvajecca. I suprać jaho z našaha boku znachodzicca niekalki arhanizacyj, jakija musili ŭsiamu ekspresna navučycca za niekalki hadoŭ. 

My starajemsia vyvozić našych aktyvistaŭ ź niebiaśpieki, jak tolki takaja ŭźnikaje. I jak tolki zdarajucca pravały ŭ biaśpiecy, my pravodzim pracu nad pamyłkami. Naturalna, ja jak kiraŭnik fondu niasu adkaznaść za ŭsio, što adbyvajecca. Kali da nas prychodziać pracavać ludzi ŭnutry Biełarusi, my zaŭsiody tłumačym im navat u kudy bolš žorstkich terminach, što moža adbycca. My nie kažam, što heta budzie palot na ružovych słanach — my kažam, što heta moža być 10 hadoŭ kałonii, u zaležnaści ad taho, što vam pryšyjuć, nafiha vam heta pryhoda na vašu dupu. Voś realna, ja razmaŭlaju ŭ takim voś rečyščy.

«NN»: U spravazdačy zhadvałasia, što paśla hetaj prablemy ź biaśpiekaj nie byli papiaredžany ni vałanciory, jakija z vami pracavali, ni atrymalniki dapamohi. Čamu?

AŁ: Heta chłuśnia. Taja spravazdača abapirałasia na zajavy niekalkich čałaviek z arhanizacyj, jakija supracoŭničali pa datyčnaj z «Bajchełp». Ludzi, jakija fihuravali ŭ artykule «Jeŭraradyjo» jak vałanciory «Bajchełp», nie byli našymi vałanciorami i blizka. Heta źniešnija acenki. Heta pieršaje.

Druhoje — nidzie nie było prapisana, što my abaviazanyja papiaredžvać usich navokał, kali ŭ nas zdarajecca peŭny incydent.

Vałanciory ŭ našaj arhanizacyi i supracoŭniki byli papiaredžanyja ŭ toj samy momant, jak pra heta stała viadoma. Partniorskija arhanizacyi my nie infarmujem, pakul my nie zrazumiejem, što jość vialikaje pierasiačeńnie, kab zakranuła ich.

Ale pakolki ich metavaja aŭdytoryja — heta naša metavaja aŭdytoryja, my samaja vialikaja arhanizacyja, jakaja akazvaje hetuju dapamohu ŭnutry krainy, to my papiaredžvajem našych vałancioraŭ, uklučajem peŭny pratakoł, što treba kazać paciarpiełym u vypadku, kali adbyvajecca niejkaja ŭciečka.

Bolš za toje, nas, naprykład, nichto nie papiaredžvaje ab niejkich prablemach ź biaśpiekaj u inšych arhanizacyjach u siektary. 

To-bok naša pieršaja zadača — zaścierahčy padapiečnych, druhaja — zaścierahčy našych vałancioraŭ. Heta było zroblena. I jašče adzin momant — my ŭsio ž papiaredzili našych dvuch partnioraŭ, kali stała viadoma, što heta sapraŭdy aryšt i što za nastupstvy jon ciahnie. Kali jany śćviardžajuć inačaj, u mianie navat pierapiska jość.

«NN»: Analizujučy hetyja hady dziejnaści «Bajchełp», ci bačycie vy pamyłki? Što źmianili?

AŁ: My pačynali pracavać, zahaniajučy hrošy ŭ Biełaruś na biełaruskija rachunki, kali heta nie było kryminalizavana. Potym my pierajšli na inšyja formy apłaty. Nie budu tut nazyvać, tamu što heta vykliča štorm. Ale ja liču, što pakul heta nie praz narkatu, meta apraŭdvaje srodki. My adaptavalisia kožny raz.

My źmianili taksama pratakoły vieryfikacyi, pačynali ź vielmi prostaha, a skončyli pašyranym paśla taho, jak vykryli dźvie sproby vyłudzić u nas hrošy na sumu kala 200 000 jeŭra z boku ŭ tym liku padapiečnych. Zaraz heta manuał na dźvie staronki, 28 punktaŭ. Z AI heta stała jašče bolš składana, nam pačali prysyłać štučna zhienieryravanyja videa, dzie nibyta sam čałaviek razmaŭlaje.

Što b ja źmianiaŭ? Ščyra kažučy, nie mianiaŭ by ničoha z taho, što i jak my rabili. My rabili chutka, z pravierkaj. U adzin dzień u 2020 hodzie my dastavili dapamohi až amal na 100 tysiač dalaraŭ. Heta rekord. My zaŭsiody stavili na apieratyŭnaść, ale, kaniečnie, nie canoj biaśpieki. 

Kali b mnie zadali pytańnie, ci aformili b vy «Bajchełp» u bolš kłasičnuju arhanizacyju, dzie 30-40% idzie na administravańnie, a rešta na dapamohu, i rašeńni prymajucca vielmi doŭha, kab nie dapuścić anivodnaj pamyłki, ja skazaŭ by: «Nie, ja b nie zrabiŭ».

Tamu što toje, što adbyvajecca ŭ niedziaržaŭnym siektary — kali da 40-50% z hranta moža pajści prosta na kantrol hetaha hranta i tolki pałova na metavuju dapamohu, — ja liču ździekam sa zdarovaha sensu.

Kaniečnie, viedajučy zaraz, na što ludzi hatovyja iści, kab vyłudzić hrošy, viedajučy, jakimi chitrykami karystajucca siłaviki, kab prymusić nas vydać našu infarmacyju i našy kanały dastaŭki, ja, kaniečnie, vučyŭsia b nie na pamyłkach, a zahadzia heta ŭsio zakłaŭ. Ale my nie mahli ŭ 2020 hodzie pradkazać, u jakim kirunku pojdzie hetaja situacyja.

«Kab adlekavać adnaho palitźniavolenaha ad A da Ja, treba zakładać tysiač 10 jeŭra»

«NN»: Padčas zvanka Trampa z Łukašenkam zhadvaŭsia lik 1300 palitźniavolenych. I paśla Volha Zazulinskaja kazała, što kali tak zdarycca, što ich usich adnamomantava vypuściać, to dapamohi moža nie chapić na ŭsich. Vy zhodny z hetaj acenkaj?

AŁ: Tak, toj kolkaści dapamohi, jakuju majem, chopić tolki na małuju častku hetych ludziej. Davajcie ja patłumaču. Naša sistema stvarałasia pad peŭny patok vychadu palitźniavolenych. My viedali, u kolkich ludziej zakančvajucca terminy, i rabili pad heta płanavańnie. My viedali, kolki ludziej musiać vyjechać ź Biełarusi za hety čas. Pad heta my adkryvali šełtary.

Pavialičyć

I toje nam nie chapała srodkaŭ. Naprykład, praz prahramu miedyčnaj reabilitacyi byłych palitźniavolenych, jakuju majem z 2023 hoda, prajšło bolš za 400 čałaviek. My zakładali peŭnuju sumu na čałavieka, prykidvajučy z hałavy, kolki heta moža kaštavać. Ščyra kažučy, kali my rabili hetuju acenku, ja pamyliŭsia. Ja nie dumaŭ, što ludzi buduć vychodzić ŭ nastolki kiepskim stanie. U turmie syplecca ŭsio: zuby, zrok, straŭnik. U ciabie moža ŭ turmie zdarycca insult, sardečny prystup. Kali hetyja ludzi vychodziać, jany pierajazdžajuć u Polšču i ŭ Litvu.

U Polščy praściej — navat kali čałaviek čakaje pryznańnia statusa ŭciekača, jon maje kryvy-kasy, ale dostup da NFZ, i my starajemsia arhanizavać što možna praź dziaržaŭnaje strachavańnie na ŭsich stupieniach jahonaha pobytu. Kali nie možam, to biarem vydatki na siabie. U Litvie my musim brać na siabie bolšuju častku vydatkaŭ, bo ŭ čakańni statusa čałaviek dostupu da «Sodry» nie maje. A kali atrymaje status i nie pracuje — to ŭ abodvuch krainach nie moža karystacca dziaržmiedycynaj.

Kali kazać, kolki treba nam hrošaj, kab adlekavać adnaho palitźniavolenaha ad A da Ja, ja b ličyŭ, što treba zakładać tysiač 10 jeŭra. Tamu 1300 palitźniavolenych, pa 10 tysiač na kožnaha — heta 13 miljonaŭ.

I heta čysta miedyčnyja zatraty. A jość ža kuča niemiedyčnych zatrat. U ideale nam patrebnaja słužba sacyjalnaj i psichałahičnaj dapamohi, kab dapamahać ludziam intehravacca. Ludzi vychodziać z traŭmaj, paraŭnalnaj z vajennaj. Vielmi šmat ź ich nie viedaje nijakaj movy. Jany paśla turmy ŭ šoku. Dvuch miesiacaŭ pražyvańnia ŭ šełtarach časta nie chapaje. Kali my kažam pra paŭnavartasnuju dapamohu, to heta budzie kaštavać kudy bolš hrošaj.

Ale ładna, dapuścim, srodki jość. A chto budzie raśsialać palitviaźniaŭ? Niama takoj kolkaści vałancioraŭ. Ujavim, što adzin čałaviek moža ŭziać na supravadžeńnie, naprykład, 13 čałaviek (heta vielmi šmat, ale voźmiem dla roŭnaści). Heta 100 čałaviek treba znajści. A adkul? U nas zaraz niama takoj prapanovy vałancioraŭ, jak było ŭ 2020 hodzie, tamu što situacyja zajšła ŭ hłybokuju zamarozku.

U čym razyšlisia z Zazulinskaj i Stryžakom?

«NN»: Kažuć, što Volhu Zazulinskuju na pasadu «ministarki» ŭ Kabiniet prapanoŭvali vy sa Stryžakom, raźličvajučy, što budzie davoli prosta ź joj pracavać, ale paśla šlachi razyšlisia.

AŁ: Heta była pazicyja słužby chutkaj humanitarnaj dapamohi, što prapanavać Zazulinskuju na hetu pasadu ŭ Kabiniet budzie karysna ŭ cełym dla siektara. U Volhi jość peŭny dośvied pracy ŭ humanitarnym siektary, i my tady paličyli, što heta čałaviek na svaim miescy. «Bajchełp» nikoli nie atrymlivaŭ nijakaj hrašovaj dapamohi ad Kabinieta ci dapamohi z padačaj na hranty. Pradstaŭnik adnoj z arhanizacyj słužby humanitarnaj dapamohi ŭ Kabiniecie nam prosta spraščaŭ kamunikacyju na temu «kamu, dzie, što i jak dapamahać». 

U «Bajchełp» jość dva intaresy: kab byli hrošy na dapamohu našym metavym hrupam i kab metavaja hrupa viedała, kudy źviartacca. Voś u druhim momancie Volha Zazulinskaja mahła nam dapamahčy — infarmavać.

«NN»: A ŭ čym nie spracavalisia ŭ vyniku?

AŁ: Dumaju, što ŭ nas roznyja padychody. Jość arhanizacyi vialikija, kštałtu nas ci «Bajsoła». I jość arhanizacyi bolš nišavyja. Tut ničoha kiepskaha ci dobraha niama — jany pryvykli pracavać peŭnym čynam, my pryvykli pracavać inšym čynam. I na žal, heta pryviało da taho, da čaho pryviało. 

Ja navat nie zrazumieŭ, kali ŭ nas z Zazulinskaj pačaŭsia razdor. Ja zrazumieŭ heta, kali my prosta ŭžo pačali razmaŭlać na pavyšanych tanach. My imknulisia dapamahčy jak maha bolšaj kolkaści ludziej u ramkach našaj metavaj aŭdytoryi. Kali jość resurs, kab heta zrabić, ja liču, što my pavinny vykarystać jaho.

Kali ŭ ciabie jość mahčymaść atrymać 100 tysiač adkulści i nakiravać ich na palitviaźniaŭ, ja prychilnik padychodu «biarem i nakiroŭvajem». U niekatorych našych partnioraŭ padychod troški inšy. Jany nie hatovyja brać vialikija sumy i maštabavać svaje apieracyi. Jany chočuć zastavacca na tym uzroŭni, jaki ŭ ich jość, to-bok dapamahać, umoŭna kažučy, bolš vuzkaj nišy, mienšaj kolkaści ludziej, tamu što dla ich tak kamfortna. Heta ich sprava. «Bajchełp», ja liču, pavinien maštabavacca. U arhanizacyi Volhi nie było takoha žadańnia.

Znoŭ ža, fair enough (davoli spraviadliva. — NN). Kožny pracuje pa svaich pratakołach.

Ale jany čamuści paličyli toje, jak my pracujem, niejkaj niebiaśpiečnaj, nieparadačnaj praktykaj. Heta majo razumieńnie. 

«NN»: Sa Stryžakom vy ž taksama razyšlisia niadaŭna?

AŁ: Nie budu kamientavać situacyju z Andrejem.

Nasamreč, heta naša nie pieršaje razychodžańnie — ja dumaju, užo treciaje. U nas było istotnaje razychodžańnie na fonie kavidu. Ale ja nie dumaju, što tut niešta kardynalnaje. Na žal, z Volhaj Zazulinskaj u nas zanadta vialikaja roźnica padychodaŭ.

Pavialičyć

Znoŭ ža, padkreślu, ja z pavahaj staŭlusia da prava kožnaj arhanizacyi zajmacca dapamohaj u toj kolkaści i z toj chutkaściu, jakija jany ličać kamfortnami. Ale, kali łaska, nie prymušajcie nas rabić heta tak, jak vy ličycie dla siabie kamfortnym. 

«NN»: Viartajučysia da Andreja Stryžaka i niadaŭniaha skandału z dykpikami. Kali reputacyja rujnujecca adnoj historyjaj, spraviadliva ci nie?

AŁ: Nu i pytańniečki vy zadajacie, kaniečnie… Moža, ja skažu zajezdžanyja słovy, ale ja liču, što kožnuju situacyju treba aceńvać z usich bakoŭ.

Ja nie kažu, što toje, što Andrej zrabiŭ, nie mieła miesca. Ale ja liču, što vohniščy inkvizicyi ŭ anłajnie, jakija ciažka patušyć potym, heta, miakka kažučy, kiepskaja praktyka. I tamu my pavinny vučycca vykarystoŭvać pravavyja šlachi rašeńnia pytańniaŭ. Lubaja anłajn-razborka — heta kiepska. Ja liču, što heta pavinna ŭsio ž taki vyrašacca ŭ niejkim inšym rečyščy. 

I, na žal, kali ŭ vas adbyvajecca takaja situacyja, my nie možam kazać, pravilnaje ci niapravilnaje źniščeńnie reputacyi. U nas jość padzieja, jość reakcyja na padzieju. Toje, što adbudziecca, heta ŭžo pa-za našym kantrolem.

Pra rezkija dopisy ŭ fejsbuku i ich vydaleńnie: «Možacie ličyć heta śpiecyfičnym žanram»

«NN»: Pra anłajn. Vy časam pišacie davoli rezkija pasty z najezdami na kahości, ale praź niejki čas vydalajecie. Heta emacyjny paryŭ ci što?

A: Ja pišu heta i potym vydalaju, kab prosta pahladzieć na reakcyju. Heta nie tamu, što ja nie hatovy adkazvać za hetyja słovy. Ja hatovy za ich adkazvać, ale mnie prosta cikava pahladzieć, kolki čałaviek paśpieje zreahavać za vielmi karotki čas.

Možacie ličyć heta takim śpiecyfičnym žanram. Niekatoryja pasty visiać sutki, niekatoryja hadzinu. Ale, jak ni dziŭna, usie rezkija rečy ja pišu ćviarozym. A voś kali ja bachnu vina, to tady pačynaju być vielmi sumnym.

«NN»: Ci vy bačycie siabie ŭ palitycy ŭ budučyni? 

AŁ: Ja nie viedaju. Kali ŭ Biełarusi źjavicca sapraŭdnaja palityka, mahčyma, ja zachaču pajści tudy. Ale, chutčej, ja baču siabie ŭ zaviaršeńni humanitarnaj pracy i stvareńni ci ŭdziełu ŭ stvareńni ŭ niejkaj formie Instytuta nacyjanalnaj pamiaci, jak u Polščy. Tamu što ŭ nas sabrałasia vielmi istotnaja kolkaść infarmacyi pra ludziej, jakija pravodzili represii, i ja, naprykład, nie chacieŭ by, kab hetyja ludzi zastavalisia na kiroŭnych pastach ci niedzie ŭ dziaržaŭnaj sistemie. Ja b chacieŭ, kab hetyja ludzi panieśli adkaznaść.

Ale, jak pravilna zaŭvažyli, ja čałaviek dosyć impulsiŭny, tamu kali ŭ Biełarusi źjavicca sapraŭdnaja spabornaja palityka, moža być, ja pamianiaju svaje mierkavańni.

«NN»: Svoj charaktar vy ličycie plusam ci minusam dla palityki?

AŁ: Heta zaležyć ad času. Jość čas, kali patrebnyja ludzi, jakija kažuć pravilnyja, spakojnyja, adpaliravanyja rečy, a jość čas, kali patrebnyja ludzi, jakija kažuć: «Voś heta ch**nia, i voś heta ch**nia, i heta treba vyrašyć voś takim čynam». Maje partniory, ź jakimi ja pracuju, kažuć, što maja ščyraść maje dva baki. Mała ludziej jość, jakija hatovy ŭ tvar skazać, što treba mianiać i što robicca niapravilna.

«NN»: Vy raniej kazali, što «Bajchełp» — heta nie asnoŭnaja vaša krynica dachodaŭ. A čym ciapier zarablajecie?

AŁ: Jak i raniej, ja zajmajusia kansultacyjami pa raźvićci arhanizacyj našaha siektara, bo ŭ nas sabraŭsia charošy dośvied adnosna taho, jak pravodzić zbory, rabić fandrajzinh. Heta dobraapłatnaja reč, kali ty pracuješ jak kansultant na Zachadzie. Ja nie pracuju ź biełarusami, ja pracuju z Brytanijaj, Polščaj. I, u pryncypie, taki kansałtynh (heta ž nie tolki razavyja zbory, a jašče i pijar-kampanii) składaje maju asnoŭnuju krynicu dachodaŭ. 

Pavialičyć

Ja z fondu zaraz ničoha nie atrymlivaju ź biudžetu. To-bok kali była miedyčnaja prahrama z adnym z našych partnioraŭ, u 2023-24 hodzie, ja atrymlivaŭ adtul fiksavany zarobak. Na toj momant jon składaŭ kala 2000 jeŭra. Reštu času ja pracuju ŭ jakaści vałanciora.

My hanarymsia tym, što «Bajchełp» doŭhi čas funkcyjanavaŭ jak vałanciorskaja arhanizacyja. Ale na vałanciorstvie možna vyjazdžać, pakul ludzi hatovyja być vałanciorami. Kali jany nie hatovyja, my kažam užo pra kamandu, jakaja apłačvajecca. I pad heta, kaniečnie ž, ja šukaju srodki ź inšych krynic. 

«Što rabić, nichto nie viedaje nasamreč — ni Kraŭcoŭ, ni Cichanoŭskaja, ni ja, ni, prabačcie, Tramp»

«NN»: My z vami ŭžo zhadvali 1300 palitviaźniaŭ. Jak vy dumajecie, ci mahčyma ich chutkaje vyzvaleńnie?

AŁ: Ja nie dumaju, što mahčyma. Ja dumaju, što heta standartnyja bła-bła-bła Łukašenki. Chutčej za ŭsio, jon źbirajecca vycyhanić z Trampa pa maksimumie taho, što mahčyma. Maksimum jamu naturalna nichto nie daść. 

1300 palitviaźniaŭ mohuć vyjści, kali Štaty, Jeŭropa, Ukraina, Rasija pryjduć da niejkaha parazumieńnia adnosna zakančeńnia vajny. Voś tady, ja dumaju, niejkija rezkija źmieny ŭ Biełarusi mahčymy.

Ale ja nie dumaju, što Štaty, Ukraina, Jeŭropa i Rasija pryjduć da parazumieńnia chutka, tamu što vymohi Pucina źjaŭlajucca absalutna nieadekvatnymi, a Łukašenka — heta prosta prydatak da Pucina. U lubym vypadku, što b jon tam ni chacieŭ, jon nikoli nie budzie ničoha rabić, što moža pazłavać jaho haspadara. A vypuścić 1300 palitviaźniaŭ — heta taki mocny sihnał Zachadu na temu «hladzicie, my tut usich vypuścili, moža, navat represii spynim».

Što mahčyma tearetyčna? Buduć vychodzić dalej ludzi porcyjami, pa 10-20 čałaviek. Ale na ich miesca buduć znoŭ sadžacca novyja. Ja b vielmi chacieŭ, kab usich vypuścili, ale vielmi skieptyčna staŭlusia da hetaha.

«NN»: U ciapierašniaj situacyi, na vašu dumku, jakaja musić być stratehija ŭ demakratyčnych sił?

AŁ: Ja prychilnik pracy z mahčymaściami. To-bok ci jość ułada ŭ demakratyčnych sił? Nie. Ci jość ułada ŭ apanientaŭ demakratyčnych sił, u apazicyi da apazicyi? Nie. Ci jość ułada ŭ Łukašenki? Tak. Što my možam zrabić u hetaj situacyi? Niašmat. Ale my možam pracavać z nastupstvami. 

Śviatłana i Ofis — heta toje, čaho ŭ nas nie było ni ŭ 2010-m, ni ŭ 2015-m. Heta pradstaŭnictva Biełarusi, jakoje moža łabiravać nievialikija, ale istotnyja rečy dla biełarusaŭ u tych krainach, dzie znachodziacca ŭciekačy. Bieź Śviatłany, ja dumaju, jeŭrapiejskija ŭrady — nie polski, a kštałtu niamieckaha, ispanskaha, jakija dalej znachodziacca, — admachvalisia b ad usich hetych prablem.

Zaraz jość taki centr pryciahnieńnia, jaki źjaŭlajecca vidočnaj pijar-alternatyvaj Łukašenku. Jany mohuć łabiravać, što dapamoha byłym palitviaźniam usio jašče patrebna. Śviatłana ŭtrymvaje hetuju pazicyju on top. Toje samaje z dakumientami [dla lehalizacyi]. 2026-ty i 2027-my — heta, dumaju, buduć hady, kali budzie pikavaja kolkaść ludziej, u jakich skončylisia pašparty. Treciaje — situacyi z zapytami na vysyłku Interpała. Ja liču, što jurydyčnaje ŭpraŭleńnie Ofisa i inšyja struktury tut pracujuć kłasna. 

Heta nazyvajecca «praca z mahčymaściami». Bo kožnamu ŭradu patrebny adzin zrazumieły surazmoŭnik.

A voś pašpart Novaj Biełarusi — nu, prabačcie, navošta? Ja razumieju, simvalična vielmi kłasnaja reč. Ale ŭ maim razumieńni varta było patracić čas na dalejšaje łabiravańnie siarod jeŭrapiejskich čynoŭnikaŭ, kab lepš vydavalisia najaŭnyja dakumienty.

U Śviatłany, prynamsi, u vačach biahučych uradaŭ jość mandat 2020 hoda. Nie viedaju, ci heta budzie praź piać hadoŭ, ale treba pracavać z tym, što jość. 

Jakaja pavinna być stratehija? My možam paŭpłyvać na toje, kab Biełaruś znachodziłasia ŭ fokusie ŭvahi. Zaraz usio ŭ Štatach i Jeŭropie razhladajecca z punktu hledžańnia biaśpieki, nie z humanitarnaha. Pad sousam «źmienšyć niebiaśpieku» možna pracisnuć vyzvaleńnie palitźniavolenych. Ja b heta rabiŭ. Biełaruś — heta kraina, jakaja bałkonam urazajecca ŭ NATA. I jak tolki Biełaruś pierastaje być prablemaj, u ciabie adrazu źnikaje pahroza taho, što pieršy ŭdar budzie na Suvałkaŭski kalidor. Ja b razmaŭlaŭ z katehoryi, što Łukašenka — prablema. 

Ale što rabić, nichto nie viedaje nasamreč — ni Kraŭcoŭ, ni Cichanoŭskaja, ni ja, ni, prabačcie, Tramp. Kali papytać mianie, ja b praciahvaŭ žorstkuju palityku sankcyj, tamu što mienavita hetaja palityka vymusiła Łukašenku vypuścić častku palitzekaŭ i chacia b prademanstravać niejkaje žadańnie pahavaryć.

Voś ja b praciahvaŭ hetuju palityku ŭ abmien na plušku. Vypuściš usich, spyniš represii — heta adno. Nie budzieš vypuskać — budzie inakš. Ale ni ŭ jakim vypadku nielha kazać: «Davajcie my ŭsie zdadzimsia». Takija ludzi razumiejuć, kali jamu daduć adzin raz pa bašce, a potym prapanujuć nie dać druhi raz, kali jon vykanaje pieršuju ŭmovu. Voś hetaja łohika pracuje. 

• 12
• 0
• 2
• 2
• 1
• 0
• 1
• 0