Hetaj minčancy 17 hadoŭ, a jana ŭvachodzić u top-10 najlepšych chendleraŭ Jeŭropy
Jana — chendler i pracuje z parodzistymi sabakami. Kali spraścić, to dziaŭčyna rychtuje žyvioł da vystaŭ. Pravilnaja stojka, umieńnie pakazać zuby i adsutnaść žadańnia ŭkusić abo hyrknuć na sudździaŭ — heta tolki baza ŭmieńniaŭ dla sabačych konkursaŭ. I tak, za takuju padrychtoŭku haspadary płaciać, a jašče ciarpliva vykonvajuć usie rekamiendacyi — a jak inakš vyraścić čempijona, piša Onliner.by.
«Byli vypadki, kali ludzi daviedvalisia moj uzrost i tak: «Oho!»»
U dzień intervju ŭ Jany dźvie treniroŭki: a dziaviataj i a dziasiataj ranicy. Dziaŭčyna dazvalaje krychu panazirać za pracesam.
Pieršaja treniroŭka — z Toram, jaki pry sustrečy ad radaści ledź nie valić Janu na ziamlu. Razam z sabakam na zaniatkach budzie i haspadynia. Žurnalistam jana raskazvaje, što sabaku mienš za 2 hady, ale ŭ skarboncy ŭžo jość zvańnie junaha čempijona Biełarusi i Rasii, a ŭsie astatnija tytuły i nie pieraličyć. Zaraz Tora rychtujuć da vystavy, jakaja projdzie ŭ žniŭni — jość ambicyi zavajavać tytuł čempijona ŭžo ŭ darosłaj katehoryi. Jak u hetym dapamoža Jana?
— Chendler — heta čałaviek, jaki pracuje z sabakam, dapamahaje jamu raskrycca ŭ najlepšych prajavach, pakazać tempieramient, anatomiju i pryrodnyja jakaści. Pracuje chendler z parodzistymi sabakami, jakija ŭdzielničajuć u vystavach — ich možna paraŭnać z konkursami pryhažości, — uśmichajecca dziaŭčyna.
Kali vieryć internetu, to prafiesija chendlera źjaviłasia bolš za 100 hadoŭ tamu. Naprykancy XIX stahodździa ŭ ZŠA prajšli pieršyja vystavy sabak — mienavita tam i prajavili siabie prafiesijanały, jakija rychtavali ŭdzielnikaŭ. Tak što nazyvać chendlinh modnym pavievam nie zusim karektna, choć zaniatak vidavočna nie na słychu ŭ vialikaj aŭdytoryi.
Chendlinham Jana zachaplajecca ŭžo try hady, pabyvała na niekalkich bujnych vystaŭkach i ŭžo pracavała ź dziasiatkami čempijonaŭ, pryčym dziaŭčyna tolki ŭ hetym hodzie zakončyła škołu.
— Treniroŭki i vystaŭki časta pryjšłosia sumiaščać z vučobaj, tak što apošni hod pieryjadyčna adsutničała na zaniatkach. Ale ja nazapasiłasia, zakončyła škołu z załatym miedalom. Hałoŭnaje — padtrymka baćkoŭ. Jany dapamahali i z afarmleńniem viz, i z arhanizacyjaj pajezdak, i finansava.
Mnie pašancavała, ja pracuju z adekvatnymi ludźmi. Viadoma, byli vypadki, kali ludzi daviedvalisia moj uzrost i tak: «Oho!» Časam pra ŭzrost haspadary sabak pytalisia praź niekalki miesiacaŭ trenirovak — zaŭsiody ździŭlalisia, što mnie ŭsiaho 17, a nie chacia b 25, — śmiajecca dziaŭčyna.
Jak ža Jana trapiła ŭ chendlinh? Usio pačałosia ź jaje chatniaha sabaki parody vienhierskaja vyžła, jakoha dazvolili zavieści mama i tata.
Padčas adnoj z prahułkaŭ da baćkoŭ Jany źviarnułasia žančyna i adznačyła: maŭlaŭ, sabaka pierśpiektyŭny, varta pakazacca na vystavie. Dla hetaha i naniali chendlera.
— Ja spytała ŭ jaje, ci mahu pasprabavać sama. Spačatku chadziła da jaje na treniroŭki, šmat čytała i hladzieła videaroliki. Na žal, u nas niama bazavych kursaŭ, dzie možna navučycca chendlinhu, tamu mnohamu davodzicca vučycca praz praktyku. My sami šukajem, dzie i jak navučacca.
Pastupova ja pačała chadzić na majstar-kłasy, ich košt zaležyć ad vykładčyka. Ale važna razumieć, što navučańnie ŭ miežach majstar-kłasa nie aznačaje, što čałaviek staŭ chendleram. Havorka tolki pra projdzienaje navučańnie — heta moža być teoryja plus praktyka abo tolki teoryja.
Znajści svaich «vučniaŭ» atrymałasia chutka: Jana aktyŭna viadzie Instagram svajho hadavanca, tak što mnohija ŭładalniki sabak hetaj ža parody dziaŭčynu ŭžo viedali. Pastupova vychavancaŭ stanaviłasia ŭsio bolš. I tak, chendler pracuje tolki z parodzistymi sabakami: tut, jak i ŭ «čałaviečych» konkursach pryhažości, taksama jość standarty.
«Niedastatkova niešta pračytać pra sabaku, kab pačać treniroŭki»
Zaraz Jana treniruje sabak prykładna dva razy na tydzień. Časta jaje znachodziać praz sarafannaje radyjo abo ŭ Instagram. Pryčym rekłamu ŭ sacyjalnych sietkach dziaŭčyna nie zapuskaje, ale publikuje pasty z vystaŭ i trenirovak. Z kimści Jana pracuje pastajanna, kahości treniruje da vystaŭ, a niekatoryja ŭładalniki abirajuć ekspres-padrychtoŭku, naprykład, kab «zakryć» tytuł na peŭnych spabornictvach.
— Dla kožnaha sabaki treniroŭka prachodzić pa-roznamu. Zvyčajna pačynajem z prabiežki, raźminajemsia; ja mahu zrabić sabaku masaž. Zatym robim praktykavańni na bałans i, viadoma, trenirujem pryhožuju stojku (dla kožnaj parody jana svaja), ruchi ŭpierad-nazad, adpracoŭvajem pakaz zuboŭ i ahlad.
Z boku praces vyhladaje prosta. Jana śmieła biare Tora za pavadok i robić prabiežku pa nievialikim kruzie. Zatym ručnaja stojka, padčas jakoj chendler rasstaŭlaje łapy sabaki, fiksuje mordu i trymaje chvost.
Paralelna dziaŭčyna tłumačyć, što stojka moža być roznaja. Łabradory, naprykład, pakazvajucca ŭ svabodnaj stojcy — hałoŭnaje pakazać pryhažość parody. Detalaŭ, jak lohka zdahadacca, miljon, choć vyhladaje ŭsio prosta.
— Niedastatkova prosta niešta pračytać — i ŭsio, možna biehčy z sabačkam. Z boku heta zdajecca lohkim, ja taksama dumała: vaźmu rynhavy kaŭpačok i pabiahu. Ale sabaka nie robat, jon moža ciahnuć, skakać, nie zachoča stajać. Vopyt nazapašvajecca pastupova, treba sprabavać novyja parody i «vučycca rukami». U siarednim kožny zaniatak doŭžycca 45 chvilin. Zaniatki prachodziać abo ŭ zale, abo ŭ parku.
— Zał — heta pamiaškańnie, abstalavanaje dla roznych zaniatkaŭ: tam jość bałansiry, biehavaja darožka, kavaleci (pieraškoda ŭ vyhladzie šeraha paralelna lažačych žerdak), a taksama lusterki. Apošniaje asabliva važna dla chendlera: jano dazvalaje bačyć sabaku z usich bakoŭ i «pravilna» pastavić stojku.
Aptymalny varyjant padrychtoŭki — sumiaščać treniroŭki ŭ pamiaškańni i na śviežym pavietry. Jana tłumačyć, što ŭ ciopły čas vystavy časta pravodziacca na vulicy, tamu ŭdzielniku karysna adaptavacca zahadzia.
— Padčas zaniatkaŭ u parku ludzi i sabaki mohuć pieraškadžać, ale heta navat karysna: my možam adpracavać prablemnyja momanty. Kali ž sabaka zaŭsiody treniravaŭsia ŭ zale, a tut pryvodziać jaho na vystavu, dzie šmat inšych sabak i nieznajomych ludziej — jon moža zhubicca.
Kab padtrymać sabaku ŭ momant, chendler vykarystoŭvaje roznyja mietady. Jana raskazvaje, što kamuści dastatkova pachvały, a inšym nieabchodna prysutnaść haspadara pobač.
— Sabaki reahujuć na emocyi čałavieka, tamu važna trymać ich pad kantrolem. Jašče treba pryvučyć sabaku da markieraŭ — tak jon zrazumieje, kali «tak», a kali «nie». Sabaki vydatna ŭłoŭlivajuć źmianieńni intanacyi, tamu kryčać na ŭsiu płošču nie treba, dastatkova panizić hołas.
«Chendler — nie toje ž samaje, što dresiroŭščyk»
Tor viedaje roznyja kamandy i razumieŭ ich, ale raniej heta nie było zaŭsiody tak. Upieršyniu jon trapiŭ da Jany jašče ščaniukom. Dziaŭčyna padkreślivaje: chendler — heta nie dresiroŭščyk, jaki vučyć standartnym kamandam; hetym zajmajecca kinołah. Ale padčas trenirovak možna adkarektavać pavodziny, naprykład, vyrak — niepažadanuju reakcyju na inšych sabak.
Sabaku treba padrychtavać da kantaktu z novym čałaviekam, bo padčas vystavy aceńvać jaje budzie sudździa — faktyčna čužy, tamu ŭ teoryi reakcyja sabaki moža być jakoj zaŭhodna.
Jašče adzin momant, na jaki źviartaje ŭvahu chendler, — heta źniešni vyhlad sabaki. Važna, kab sabaka nie nabraŭ lišniaj vahi: heta, tłumačyć Jana, upłyvaje na reljefnaść i lohkaść ruchu. Byvaje, što pierad vystaŭkami sabaku navat sadziać na dyjetu. Taksama jak častka padrychtoŭki mohuć padklučacca zaniatki fitniesam, płavańnie, masažy — adnym słovam, usio vielmi surjozna.
— Chendler nie tolki zajmajecca padrychtoŭkaj, ale i moža pakazvać sabaku na vystavie. Choć heta nie abaviazkova — časam heta addajuć pieravahu rabić sami ŭładalniki, — u takim vypadku my vučym ich, jak usio pravilna zrabić. Časam heta navat składaniej, čym padrychtavać tolki sabaku, — uśmichajecca Jana.
— Za paru dzion da vystavy kožny kłub publikuje raskład. Sabaku ŭładalniki pryvoziać za 40 chvilin da vychadu ŭ rynh — hety čas patrebny, kab udzielnik adpačyŭ i pryzvyčaiŭsia. My vychodzim u rynh, ekśpiert apisvaje sabaku, kali jość kankurencyja — paraŭnoŭvaje. Potym vybirajuć lepšaha pradstaŭnika parody — hety sabaka vychodzić u best abo konkurs pa hrupach, a paśla — u BISS.
Jana tłumačyć, što sabak-udzielnikaŭ taksama padzialajuć na hrupy pavodle ŭzrostu: ščaniuki spaborničajuć sa ščaniukami, potym junijory i darosłyja sabaki. A što atrymlivaje pieramožca?
— U nas u krainie hrašovych pryzoŭ niama. Dumaju, što čaściej udzielničajuć nie dziela kubkaŭ i miedaloŭ — chutčej uładalniki fanaciejuć ad atmaśfiery, ludziej, vystaŭ. Viadoma, kamuści važnyja i tytuła, — razvažaje dziaŭčyna. — Z maim sabakam Čarli my taksama «zakrylisia» pa tytułach, ciapier jon prosta chatni. Svajho sabaku pakazvać składaniej — kožny rynh — heta takija niervy i stres! Choć słuchajecca jon dobra i razumieje navat moj pozirk.
Akramia bujnych sabak, jak Tor, i svajho Čarli, Jana taksama pracuje z «małymi». Naprykład, nastupnaja treniroŭka — z džek-rasełam, jaki razy ŭ try nižejšy za Tora. Tut pamier značeńnia nie maje — hetak ža adpracoŭvajucca ŭmieńnie trymać stojku, pakaz zuboŭ, bieh i dalej pa śpisie.
— Napeŭna, ciapier ja b nie ŭziałasia za niamieckuju aŭčarku: usio ž tam inšy chendlinh. Uvohule šmat što zaležyć ad sabaki. Kali chendler bačyć, što ŭ jaje niama budučyni (naprykład, niapravilny prykus, zuby, vušy ci składany tempieramient), to jon moža admovicca pracavać. Uvohule heta stanovicca zrazumieła ŭžo ź pieršaj treniroŭki. Była sprava, što ŭładalniki pastupova i sami ŭsio razumieli, ale byli nastrojenyja na ŭdzieł u vystavach — i ŭ nas usio atrymlivałasia.
«Uvajšła ŭ top-10 junych chendleraŭ Jeŭropy»
Ciapier Jana adnosicca da katehoryi junych chendleraŭ i pastupova pierachodzić u katehoryju prafiesijnych. Akazvajecca, pakazvać sabaku na vystavie moža navat dzicia. U minułym hodzie Jana ŭpieršyniu pajechała z sabakam na vystavu za miažu — havorka pra «sabačy» čempijanat śvietu, jaki prajšoŭ u Charvatyi. Na toj momant, darečy, dziaŭčynie było 16 hadoŭ. Z taho času jana ŭžo pabyvała na vystavach u Aŭstryi, Słavienii, Čechii.
— U Biełarusi čatyry razy na hod prachodziać topavyja vystavy CACIB — heta jak krok da interčempijona. Z bujnych vystaŭ za miažoj — čempijanaty śvietu i Jeŭropy, u Rasii — «Jeŭrazija» i vystava «Rasija».
Zvyčajna cikavyja vystavy my šukajem sami, potym prapanujem uładalnikam sabak paŭdzielničać. U našaj krainie mnohija ŭładalniki chočuć i hatovyja pakazvać svaich sabak na mižnarodnaj arenie. Choć heta i nie tanna: vizy, tytułavyja analizy, pierasiačeńnie miažy i hetak dalej, plus płata za ŭdzieł — u siarednim rehistracyja na čempijanat śvietu abydziecca prykładna ŭ €130.
Za pracu na miescy chendler taksama atrymlivaje apłatu — pa słovach Jany, tut usio indyvidualna. Pry hetym dziaŭčyna imkniecca, kab pradstaŭniki adnoj parody ź jaje vychavancaŭ nie spaborničali pamiž saboj i jeździli na roznyja vystavy.
— Dla mianie samym jaskravym momantam staŭ čempijanat Jeŭropy, jaki prajšoŭ u krasaviku hetaha hoda ŭ Čechii. Tam my z bostan-terjeram Kukaj vyjhrali tytuły «Najlepšy junijor parody» i «Junaja čempijonka Jeŭropy». Dumaju, što tut skłałasia ŭsio: i sabaka, i moj asabisty ŭniosak. Kožny dzień na praciahu paŭtara miesiaca ja karmiła sabaku z łyžački, my šmat pracavali razam, jana navat žyła ŭ mianie. Viadoma, takaja pieramoha stanovicca bolš kaštoŭnaj. U toj ža dzień ja taksama ŭvajšła ŭ top-10 junych chendleraŭ Jeŭropy. Na praciahu dnia ekśpiert hladzić, jak my pracujem z sabakam, daje zadańni, zadaje pytańni — naprykład, pra parodu, dla čaho jana stvorana, jakaja kraina pachodžańnia i hetak dalej. Potym my vychodzim u vialiki rynh, tam ekśpierty vybirajuć top-10 chendleraŭ, zatym jašče adzin rynh, dzie vybirajuć tych, chto zaniaŭ pryzavyja miescy.
U Biełarusi Jana praktyčna kožnyja vychadnyja ŭdzielničaje ŭ vystavach. Litaralna niadaŭna spaborničali samyja pryhožyja pudzieli krainy. Uličvajučy takuju zahruzku, padrychtoŭku, treniroŭki, adsočvańnie vystaŭ, a da hetaha jašče i škołu, pytańnie: niaŭžo zastajecca čas na niešta jašče?
— U hetym hodzie ja pastupaju ŭ ŭniviersitet na ekanamičny, zatym płanuju pracavać pa śpiecyjalnaści, ale chendlinh chaču pakinuć jak lubimaje chobi. Tak, kaliści mnie kazali: maŭlaŭ, što heta — biehać pa kole z sabakami? Ale mnie padabajecca, što try hady tamu ja pahruziłasia ŭ chendlinh i znajšła sabie takoje zaniatak. Heta pa-sapraŭdnamu častka majho žyćcia.
Suśvietnaja zorka Džejsan Deruła zajechaŭ u Biełaruś. Premjer Turčyn vadziŭ jaho pa Domie ŭrada8
Kamientary
Našła čym chvalicca, u 17 vyhladaje na 30.